TORMAK SANAYİ SİTESİ

1. TORMAK SANAYİ SİTESİ MİLLİ PRODÜKTİVİTE MERKEZİ “Türkiye’nin Verimlilik Merkezi” VERİMLİLİK VE İŞ ETÜDÜ AYNUR EMRE 22 Nisan 2009

2. Ekonomimizin Önemli Sorunları Enflasyonist gidişin durdurulması İstihdamın artırılması İhracatın geliştirilmesi Dünya pazarlarında rekabetin sağlanması

3. Temel Sorun Üretimi miktar ve kalite olarak istenen düzeye çıkarmak Üretim Yatırımlar artırılarak çoğaltılabilir.

4. Verimlilik Artışı Döngüsü KÂR İyileştirme önlemleri verimliliğin artmasını sağlar Kârlılığın artması kârın bir bölümünün yine iyileştirme önlemleri için kullanılmasını sağlar. Verimliliğin artması işletmenin daha ekonomik çalışmasını sağlar. Daha ekonomik çalışma kârlılığı artırır

5. ÜRETİM SÜRECİ insan makina ürün hizmet bilgi enerji malzeme girdi dönüşüm çıktı Ü R E T İ M S İ S T E M İ

6. Verimlilik Değişimlerini Etkileyen Faktörler • Ürün tasarımı ve bileşimindeki değişmeler • Üretim sürecinin niteliğindeki gelişmeler • Üretim sürecinin kapsamında meydana gelen değişiklikler • Örgüt ve yönetimdeki değişmeler • Üretimde kullanılan sabit sermaye kapasitesi • Girdilerin kalitesindeki değişmeler

7. VERİMLİLİK ÜRETİM SIRASINDA KULLANILAN İNSANGÜCÜ, HAMMADDE, ALET VE MAKİNELER, ENERJİ, SU, TOPRAK, GÜBRE GİBİ KAYNAKLARLA; SONUÇTA ELDE EDİLEN ÜRÜN ARASINDAKİ İLİŞKİ-ORAN KAYNAKLARIN ETKEN KULLANIMI VERİMLİLİK ORANI Çıktı Girdi

8. Çıktı Girdi VERİMLİLİK ARTIŞI NASIL SAĞLANIR ? Çıktı Girdi Maliyetleri azaltarak Büyümeyi başararak Daha süratli çalışarak Çıktı Girdi

9. Çıktı Girdi VERİMLİLİK ARTIŞI NASIL SAĞLANIR ? Kısıntıya giderek Etkin çalışma Çıktı Girdi

11. FAALİYETLER

12. İSRAF NEDENLERİ • Yetersiz çalışma yöntemleri • Uzun hazırlık zamanları • Yetersiz süreçler • Eğitim eksikliği • Yetersiz bakım • Uzun mesafeler • Liderlik eksikliği

13. İSRAFLAR • Kalite kontrol etkinlikleri • Stoklu çalışma • Taşımalar • Beklemeler • Aşırı üretim • Aşırı iş yükü • Dengesiz iş yükü dağılımı Kişilerin daha fazla çalıştırılmadan üretimin artması İSRAFLARIN AZALTILMASI İşlem maliyetlerinin azalması

14. VERİMLİLİK İLKELERİ • Doğru ürün/hizmetin (gereksinim duyulan ürün/hizmetin) • Doğru zamanda(müşterilerin talep ettiği zamanda,beklenen hızla) • Doğru miktarda • En az maliyetle • Beklenen kalitede • Daha yüksek katma değer yaratacak biçimde (daha iyi rekabet edebilecek özellikler ekleyerek,örneğin yenilik yaparak,esnek üretim yaparak,markalaşarak,vb.) • İnsan kaynaklarını gözeterek (işçi sağlığı ve iş güvenliğini sağlayarak,yeterli ücreti vererek,insan haklarına saygı göstererek ve koruyarak) • Çevreye zarar vermeden üretilmelidir.

15. Verimlilik ve İş Etüdü Uzun dönemde verimlilik yeni teknolojiler ve rasyonalizasyon önlemleri ile artırılabilir. Sürekli olarak ve her teknolojik düzeyde ise mevcut işlemler, süreçler ve iş yöntemlerinin etkenliğini artırmak için İŞ ETÜDÜ YÖNTEM VE TEKNİKLERİ kullanılır.

16. Neden İş Etüdü? Çok az yatırım gerektirir, ya da hiç gerektirmez, Sistematiktir, Performans standartlarının saptanmasında geliştirilmiş en doğru yoldur, Artırımlar hemen kendini gösterir ve uygulama süresince artırım sağlanmasına devam edilir, Her yerde uygulanabilen bir araçtır, Yönetimin elindeki en etken inceleme aracıdır.

17. Bir üretim/çalışma programının gerçekleştirilmesi bunun için gerekli akışların planlanması, yöneltilmesi, izlenmesi ve bunlara ilişkin zamanların bilinmesini gerektirir. Bu zamanların belirlenmesi de ancak akışların bilinçli olarak düzenlenmesi ve çalışma koşullarının hiçbir zorlanmaya meydan vermemesi için gerekli önlemlerin alınmış olması ile bir anlam taşır. İş Etüdünün Anlamı

18. İş Etüdünün Hedefleri İşletmenin ekonomikliğini artırmak İşi insancıllaştırmak

19. İş Etüdünün Yöntemleri İnceleme -analiz- Düzenleme -sentez-

20. Sistem Aralarında aynı amaca yönelik ilişkiler bulunan, karşılıklı etkileşim içerisindeki öğelerin oluşturduğu bir bütündür.

21. Sistem Türü Sistem Ögeleri Sistemin Adı Sistemin Amaçları Teknik Sistemler Üretim araçları CNC tezgahı Makine parçası imalatı Sosyal Sistemler İnsanlar İşletme toplantısı Görüş alma, koordine etme Sosyo-teknik Sistemler Üretim araçları ve insanlar Makine başında çalışma yeri Tornada parça işleme Sistem TürleriÖrnekler

22. İş Sistemi Verilen bir görevin yerine getirilmesi için insan ve üretim araçlarının belirli çevre koşulları altında girdi üzerinde etki yapmak üzere oluşturdukları bütündür.

23. İş Sisteminin 7 Ögesi Görev İnsana bir amaca ulaşmasını sağlayacak faaliyetleri gerçekleştirmesi için verilen yönerge olup sistemin amacını simgeler. Girdi Sistemde işin konusunu oluşturan nesnelerdir. • insanlar • enformasyonlar • enerji ÇıktıGenellikle işin nesnelerinden oluşur • insanlar • enformasyonlar • enerji

24. İş Sisteminin 7 Ögesi İnsangörevi gerçekleştiren kişi/kişiler’dir. Üretim aracıgörevin yerine getirilmesine herhangi bir şekilde katkısıolan alet veya makinelerdir. Çevre koşullarısistemi etkileyen ve bazı durumlarda sistem tarafından üretilen fiziksel örgütsel sosyal etmenlerdir. İş akışıgirdinin nerede ne zaman ne ile göreve uygun olarak değiştirileceği veya kullanılacağı belirlenir.

25. İŞ DÜZENLEME

26. İş Düzenleme İnsanın performans ve gereksinimlerini dikkate alarak, insan ve üretimaraçlarının, iş sistemindeki etkenliğini artırmaya yönelik olarak gerçekleştirilen analiz ve iyileştirme çalışmalarıdır.

27. Uygulama Alanları • Çalışma teknik ve yöntemlerinin iyileştirilmesi • Fabrika, atölye ve çalışma yerlerinin yerleşim düzenlerinin iyileştirilmesi • Üretim araçlarının, aletlerin, yardımcı araç ve gereçlerin tasarımları ya da iyileştirilmeleri • İnsan üzerindeki fazla iş yükünün ve dolayısıyla yoğunluğun azaltılması • Malzemelerin, üretim araçlarının ve iş gücünün kullanımının iyileştirilmesi • Daha uygun çalışma koşullarının sağlanması

28. 3 değişik durumda kullanılır: • Şimdiye kadar var olmayan bir sistemin tasarımında • Mevcut ve yeterli olabilen bir sistemin geliştirilmesinde • Yetersiz bir sistemin iyileştirilmesinde

29. Basamak • Basamak • Basamak • Basamak • Basamak • Basamak Hedef Saptama Güven Sınırlarını Belirleme İdeal Çözümler Arama Veri Derleme ve UygulanabilirÇözümler Geliştirme Optimal Çözümü Seçme Çözümü Uygulamaya Koyma ve Hedefe Ulaşmayı Kontrol Etme Sistem Düzenlemenin Tasarım Adımları6 Basamak Yöntemi

30. ERGONOMİ Anatomik, fizyolojik, psikolojik, sosyolojik ve teknik bilgilerden yararlanarak, insan işinin yapılabilirlik ve dayanabilirliksınırlarını belirlemek için geliştirilen bir bilim dalıdır. İşin insana ve insanın işe uyumuiçin gerekli koşulları belirler

31. İşin İnsana Uyumunun Koşulları • Çalışılan yerin ve çalışma araçlarının düzenlenmesi -çalışma ortamı, makineler, vb.- • İş çevresinin analizi ve düzenlenmesi -ses, aydınlatma, iklim, titreşimler vb.- • İş organizasyonunun analizi ve düzenlenmesi -işin içeriği, çalışma, mola zamanları, vb.-

32. İnsanın İşe Uyumunun Koşulları Kişinin, işin içeriğine bireysel yatkınlığı, yaşı, cinsiyeti ve bedensel yapısı dikkate alınarak yapılan personel planlaması ve işe yerleştirme -çalışma ortamı, makineler, vb.- İş çevresinin analizi ve düzenlenmesi -ses, aydınlatma, iklim, titreşimler vb.- İş organizasyonunun analizi ve düzenlenmesi -işin içeriği, çalışma, mola zamanları, vb.-

33. İş Düzenlemenin Kapsamı Bir çalışma yeri söz konusu ise çalışma yeri düzenleme Birden çok çalışma yeri söz konusu ise iş akışı düzenleme

34. Dikkate alınan ölçütler • Yüksek üretim miktarı (birim zamanın düşük olması) • Yeterli kalite • Düşük maliyet • Çalışan üzerindeki yüklenmenin az olması • Yüksek iş güvenliği

35. Çalışma Yeri Düzenleme Çalışma Koşullarının Düzenlenmesi Çalışma Yönteminin Düzenlenmesi

36. Çalışma Yeri Düzenleme Çalışma Koşullarının Düzenlenmesi Çalışma Yönteminin Düzenlenmesi Antropometrik Açıdan Çalışma Yeri Düzenleme Fizyolojik Açıdan Çalışma Yeri Düzenleme Psikolojik Açıdan Çalışma Yeri Düzenleme Güvenlikle İlgili Düzenleme

37. Antropometrik Düzenlemeler Çalışma yerinin insan boyutlarıyla uyumlu hale getirilmesi için yapılan çalışmalardır.

38. Fizyolojik Açıdan Çalışma Yeri Düzenleme Fizyolojik yüklenmeye neden olan faktörler incelenerek, • çalışma yöntemlerinin, • çalışma tekniklerinin ve • çalışma koşullarının insan vücuduna uygun şekle getirilmesidir.

39. Psikolojik Açıdan Çalışma Yeri Düzenleme Çalışma ortamında yapılacak düzenlemelerle, çalışanın motivasyonunu ve dolayısıyla performansını artırmak ve rahatçalışma koşulları oluşturmaktır.

40. Güvenlik Açısından Çalışma Yeri Düzenleme Çalışanları kazalardan ve hastalıklardan korumaya yönelik tasarım ilkelerini belirlemektir.

41. Çalışma Yeri Düzenleme Çalışma Koşullarının Düzenlenmesi Çalışma Yönteminin Düzenlenmesi Hareket Akışını Düzenleme Örgütsel Çalışma Yeri Düzenleme Teknolojik Tasarım ÜretimAracı Kullanımının İyileştirilmesi

42. Hareket Akışını Düzenleme Tek bir çalışma yerinde, görevin gerçekleştirilmesi sırasında uygulanan yöntemin (hareketlerin) incelenerek düzenlenmesidir.

43. HAREKET AKIŞINI DÜZENLEME • Hareket basitleştirme • Hareket yoğunlaştırma • Kısmi mekanizasyon • Görevi genişletme

44. Örgütsel Çalışma Yeri Düzenleme İş içeriğinin ve insan ile iş akışının zamansal olarak düzenlenmesini kapsar.

45. ÖRGÜTSEL ÇALIŞMA YERİ DÜZENLEME • İş genişletme • İş zenginleştirme • İş değişimi • Grup çalışması

46. Teknolojik Tasarım Uygun çalışma tekniğinin seçimi yapılır ve bu seçimde aşağıdaki özellikler göz önüne alınır: • İş parçasının şekil ve ölçüleri • Kalite düzeyi, toleranslar • Üretim miktarı • Üretim araçlarının insana uygunluğu • Eldeki üretim araçlarının kullanılma durumları

47. Üretim Aracı Kullanımının İyileştirilmesi • Zamansal • Teknik etkenlik düzeyinin yükseltilmesini kapsar.

48. İŞ ÖLÇÜMÜ

49. İş Etüdü Verileri Akış dilimlerinin zamanları Akış dilimi zamanını etkileyen faktörler Zamanların oranlandığı miktarlar Çalışma koşullarına ilişkin veriler

50. İş Etüdü VerilerininKullanım Alanları Planlama Yöneltme Kontrol Ücretlendirme • Akort • Prim • Üretim planlama • İşgücü, üretim aracı, malzeme ihtiyacı belirleme • Ön maliyet • İşin iyileştirilmesini planlama • Üretim kontrolü • Verimlilik göstergeleri • Tezgah yükleme • Termin izleme • Malzeme hazır edimi • İşin iyileştirilmesi