„Komisarze, deputowani i audytorzy, czyli kto rządzi w Unii Europejskiej?”

1. „Komisarze, deputowani i audytorzy, czyli kto rządzi w Unii Europejskiej?”

2. System instytucjonalny UE • System instytucjonalny Unii Europejskiej stanowią organy i zasady rządzące stosunkami między nimi (definicja z publikacji C.Mika Europejskie prawo wspólnotowe – zagadnienia teorii i praktyki. C.H. Beck, Warszawa, 2000 r) • Do instytucji Unii Europejskiej działających w oparciu o porządek traktatowy należą: • Rada Europejska, • Rada Unii Europejskiej z instytucjami pomocniczymi, • Komisja Europejska, • Parlament Europejski, • Europejski Trybunał Sprawiedliwości oraz • Trybunał Obrachunkowy.

3. W procesie decyzyjnym pewną rolę odgrywają również organy pomocnicze: Komitet Ekonomiczno - Społeczny Komitet Regionów Oraz organy wyspecjalizowane i agendy unijne. System instytucjonalny UE c.d.

4. Rada Europejska • Rada Europejska nie posiada formalnie statusu organu Unii Europejskiej, pełni jednak istotną rolęw procesie rozszerzenia UE. • Rada Europejska składa się z głów państw i szefów rządów państw członkowskich oraz przewodniczącego Komisji Europejskiej. • Pierwsze oficjalne posiedzenie Rady Europejskiej miało miejsce w Dublinie 10-11 marca 1975 r. • Począwszy od 1974 r. odbywa się przynajmniej 1 raz w trakcie sześciomiesięcznej prezydencji danego państwa • W Traktacie z Maastricht postanowiono, że funkcję przewodniczącego Rady Europejskiej pełni głowa państwa lub szef rządu tego państwa członkowskiego, które przewodniczy Radzie Unii.

5. Rada Europejska – kompetencje • stanowi płaszczyznę wymiany poglądów, dyskusji oraz osiągania porozumienia między państwami członkowskimi Unii na najwyższym szczeblu politycznym; • przyczynia się do koordynacji kierunków działań Unii; • Artykuł 13 Traktatu o UE stanowi, że "Rada Europejska określa zasady oraz ogólne wytyczne wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa, włączając kwestie mające wpływ na sprawy obronności. Rada Europejska decyduje o wprowadzeniu przez Unię wspólnych strategii w dziedzinach, w których Państwa Członkowskie mają wspólnie ważne interesy. We wspólnych strategiach formułuje się cele, czas trwania oraz środki pozostające do dyspozycji Unii i Państw członkowskich".

6. Rada Unii Europejskiej • RUE - wcześniej nosiła nazwę Rady Ministrów. • W jej skład wchodzą przedstawiciele wszystkich państw członkowskich, po jednym z każdego – na szczeblu ministerialnym, mająoni pełnomocnictwa do działania w imieniu rządu w danym państwie. • Funkcję przewodniczącego Rady Unii pełnią poszczególni jej członkowie przez 6 miesięcy (od 1 stycznia do 30 czerwca i od 1 lipca do 31 grudnia) Opis: Siedziba Rady UE w Brukseli Źródło: www.polskiejutro.com/ art/c.php?p=u_radun

7. Rada Unii Europejskiej c.d. • Justus Lipsus - budynek Rady Unii Europejskiej w Brukseli. • Posiedzenia Rady odbywają się zwykle na trzydziestym piętrze, a Sekretarz Generalny Rady pracuje na osiemdziesiątym piętrze Opis: Budynek RUE w Brukseli Źródło: lo13.univ.szczecin.pl/~euroszkola/ showit.php?tab=ue&pd=12

8. Rada Unii Europejskiej • Rada UE może występować jako Rada Ogólna (ministrowie spraw zagranicznych) lub jako Rada Specjalistyczna tzw. branżowa (ministrowie rolnictwa, przemysłu, spraw wewnętrznych, itp.). Rada Ogólna zajmuje się sprawami najistotniejszymi. Koordynuje też pracę pozostałych ministrów i przygotowuje spotkania Rady Europejskiej. Za głównych przedstawicieli państw członkowskich w Radzie UE uważani są ministrowie spraw zagranicznych. Opis: Struktura Rady UE Źródło: http://euro.pap.net.pl/cgi-bin/europap.pl?grupa=4&ID=30

9. Rada Unii Europejskiej c.d. • Jednym z głównych organów pomocniczychRUE jest Komitet Stałych Przedstawicieli - COREPER • COREPER - Składa się z ambasadorów akredytowanych w Brukseli, którzy spotykają się co tydzień; przygotowują sesje ministerialne. • Komitet nadzoruje i koordynuje prace 250 komitetów i grup roboczych, które analizują propozycje Komisji Europejskiej i sygnalizują ewentualne kwestie sporne.

10. Rada Unii Europejskiej c.d. • Zadania organizacyjne wynikające z prac Rady Unii pełni Sekretariat Generalny, Na jego czele stoi Sekretarz Generalny, • Sekretarz Generalny pełni jednocześnie funkcję Wysokiego Przedstawiciela UE ds. WPZiB • Funkcję tę pełni obecnie Javier Solana Opis: Javier Solana Źródło: www.rnw.nl/hotspots/ html/eu030623.html

11. Rada Unii Europejskiej - kompetencje • Wypracowuje i koordynuje politykę wewnętrzną i zagraniczną Unii Europejskiej • Sprawuje kontrolę nad budżetem • Samodzielnie bądź we współdziałaniu z Parlamentern Europejskim wydaje akty prawne. Mogą one mieć formę:- rozporządzenia - są stosowane bezpośrednio we wszystkich krajach członkowskich, bez potrzeby wpisania do ustawodawstwa narodowego krajów UE - dyrektywy - zobowiązują państwa członkowskie do osiągnięcia wyznaczonego celu, pozostawiając im prawo wyboru formy i środków realizacji- decyzji - zobowiązują tych, do których są adresowane; mogą to być państwa, lecz także przedsiębiorstwa czy nawet osoby fizyczne- zaleceń i opinii - nie są wiążące dla krajów członkowskich

12. Komisja Europejska • Komisja Europejska jest, obok Rady Unii i Parlamentu Europejskiego, jednym z elementów tzw. trójkąta instytucjonalnego, w ramach którego przebiega główny nurt procesu decyzyjnego w UE. • Komisja składa się obecnie z 20 komisarzy. Po dwóch komisarzy mają większe państwa UE: Francja, Hiszpania, Niemcy, Wielka Brytania, Włochy. • Po rozszerzeniu Unii Europejskiej każde państwo będzie miało tylko jednego komisarza. Źródło: free.ngo.pl/parlament/ unia/iw_ke.html

13. Komisja Europejska • Przez wiele lat siedzibą Wspólnot Europejskich był znany trójramienny budynek przy rondzie Schumana w Brukseli. • W 1991 roku wykryto w jego wnętrzu azbest. Wtedy 3 tysiące pracujących tam urzędników przeniosło się do 60 okolicznych siedzib, a budynek postanowiono przebudować. Źródło: www.kolonowskie.pl/ html/abc.html Opis: Siedziba KE w Brukseli Źródło: lo13.univ.szczecin.pl/~euroszkola/ showit.php?tab=ue&pd=12

14. Komisja Europejska • Na czele Komisji stoi przewodniczący i dwóch wiceprzewodniczących. Kierują oni pracą komisarzy. Każdy z komisarzy jest odpowiedzialny za jeden lub kilka obszarów polityki, np. rolnictwo, handel, sprawy wewnętrzne. • Komisarzom podlega 26 dyrekcji generalnych i kilkanaście służb, zajmujących się rozmaitymi dziedzinami. • Na czele dyrekcji stoi dyrektor generalny (odpowiednik najwyższego szczeblem urzędnika służby cywilnej w ministerstwie).

15. Odpowiedzialność polityczna i ogólna Odpowiedzialność administracyjna i techniczna Kolegium 20 komisarzy Dyrekcje generalne Gabinety komisarzy Służby administracyjne Komisja Europejska Opis: Tryb pracy Komisji Europejskiej Źródło: http://euro.pap.net.pl/cgi-bin/europap.pl?grupa=4&ID=28

16. Komisja Europejska • Przewodniczący Komisji (obecnie Włoch - Romano Prodi) wybierany jest przez przywódców Piętnastki, a następnie zatwierdzany po konsultacjach z Parlamentem Europejskim, który też zatwierdza całą Komisję po jej ukonstytuowaniu się. Źródło: www.capital.de/son/ art/252828.html

17. Komisja Europejska - kompetencje • czuwa nad stosowaniem postanowieńtraktatów oraz postanowień powziętych przez instytucje na jego podstawie (stąd bywa określana mianem „Strażniczki traktatów”) • Kompetencje przyznane Komisji można, w ogólnym zarysie, sprowadzić do czterech zasadniczych funkcji: • funkcje inicjatywy ustawodawczej • funkcje wykonawcze • funkcje kontrolne • funkcje reprezentowania interesów UE na zewnątrz

18. Polska komisarz... • Polska przedstawiła Unii Europejskiej kandydaturę profesor Danuty Hübner na stanowisko komisarza Unii Europejskiej • Jako Sekretarz Komitetu Integracji Europejskiej, szef Urzędu Komitetu Integracji Europejskiej oraz jako Sekretarz Stanu w Ministerstwie Spraw Zagranicznych - Danuta Hübner od listopada 2001 odpowiada w polskim rządzie za całość problematyki integracji europejskiej

19. Parlament Europejski • Nazwę Parlament Europejski przyjęto w roku 1962. • Parlament Europejski jest jedyną instytucją wspólnotową, której skład jest wyłaniany w wyborach powszechnych i bezpośrednich. Opis: Obrady Parlamentu Europejskiego Źródło:www.europarl.eu.int

20. Parlament Europejski • Parlament Europejski ma dwie siedziby: w Strasburgu, gdzie odbywają się sesje plenarne (co miesiąc) oraz w Brukseli, która jest miejscem sesji dodatkowych oraz spotkań komisji. Sekretariat PE mieści się w Luksemburgu. Opis: siedziba Parlamentu Europejskiego w Strasburgu Źródło: acm.slam.katowice.pl/ g_arch.html

21. Parlament Europejski • W Parlamencie Europejskim zasiada obecnie 626 posłów wybieranych na pięć lat w każdym państwie członkowskim w wyborach powszechnych; w tym - przykładowo - 99 pochodzi z Niemiec, po 87 z Francji, Włoch i Wielkiej Brytanii, 64 z Hiszpanii, po 16 z Danii i Finlandii i 6 z Luksemburga. Po rozszerzeniu Unii zasiądzie w nim 732 posłów, w tym 54 z Polski (w kadencji PE 2004 - 2009).

22. Źródło:www.pue.wsi.edu.pl/ instytucje.html

23. Parlament Europejski • Członkowie Parlamentu Europejskiego w czasie obrad plenarnych nie zasiadają w grupach narodowych, lecz według przynależności do partii politycznych. W Parlamencie Europejskim obecnej kadencji (1999 - 2004) funkcjonuje osiem następujących grup politycznych: • EPP - Europejska Partia Ludowa (Chrześcijańska Demokracja) i Demokraci Europejscy- 233 mandaty • PES - Partia Socjalistów Europejskich- 180 mandatów • ELDR - Europejska Partia Liberalno - Demokratyczna i Reformatorska- 51 mandatów • Verts / ALE - Zieloni / Niezależne Przymierze Europejskie- 48 mandatów • GUE / NGL - Zjednoczona Lewica Europejska / Zielona Lewica Nordycka- 42 mandaty • UEN - Unia na rzecz Europy Narodów- 30 mandatów • EDD - Europa Demokracji i Różnorodności- 16 mandatów • NI - członkowie niezrzeszeni- 26 mandatów

24. Parlament Europejski • Do głównych organów wewnętrznych Parlamentu należy m.in. Urząd Przewodniczącego i Wiceprzewodniczących • Na stanowiska przewodniczącego i wiceprzewodniczących powołuje się osoby z grona deputowanych na 2,5 roku. • Obecnie funkcję przewodniczącego Parlamentu pełni Pat Cox (Irlandia), który zastąpił Nicole Fontaine (Francja), wybraną w 1999 r. Opis: Przewodniczący PE Pat Cox Źródło: http://www.europarl.eu.int/president/images/en/highres.htm

25. Parlament Europejski • Parlament Europejski ma nieco inne funkcje niż typowy parlament krajowy. Przede wszystkim jego kompetencje ustawodawcze są bardzo ograniczone. Możliwość współdecydowania przy tworzeniu nowego prawa Parlament otrzymał dopiero w 1987 roku, natomiast wcześniej miał w tej dziedzinie tylko głos doradczy. Inne uprawnienia Parlamentu Europejskiego to: • Udział w konstruowaniu i uchwalaniu budżetu Unii Europejskiej • Możliwość odwołania Komisji Europejskiej • Uczestnictwo w powoływaniu Przewodniczącego i członków Komisji Europejskiej • Kontrola innych instytucji Unii Europejskiej • Wyrażanie zgody na przyjęcie nowych państw do Unii Europejskiej • Wydawanie opinii i zaleceń

26. Trybunał Sprawiedliwości oraz Sąd Pierwszej Instancji • Trybunał Sprawiedliwości był jedyną instytucją sądowniczą i jedyną instancją Wspólnot do 1 listopada 1989r., • Wówczas został utworzony, na mocy decyzji Rady Unii, Sąd Pierwszej Instancji, który przejął część uprawnień i obowiązków Trybunału Sprawiedliwości. • Trybunał w zakresie spraw rozstrzyganych przez Sąd Pierwszej Instancji działa jako sąd apelacyjny. W odniesieniu do innych spraw jest jedyną instancją. Opis: Siedziba w Luksemburgu Źródło:unia.szkoly.lodz.pl/ trybunalspr.htm

27. Trybunał Sprawiedliwości • w skład Trybunału wchodzi 15 sędziów, po jednym z każdego państwa członkowskiego i 8 rzeczników generalnych. • Liczba sędziów Trybunału zawsze była skorelowana z liczbą państw członkowskich Wspólnot, ze względu na to, że podejmuje on decyzje większością głosów, obradując w nieparzystym składzie.

28. Trybunał Obrachunkowy • Trybunał Obrachunkowy - instytucja kontroli finansów publicznych UE - powołany został do życia decyzją Rady Unii, z 18 października 1977 r. (inne używane nazwy: Trybunał Rewidentów Księgowych lub Trybunał Audytorów). • Składa się z 15 członków wyznaczonych przez Radę na okres sześciu lat, rządzących jednomyślnie po konsultacjach z Parlamentem Europejskim. Członkowie wybierają spośród siebie prezydenta na okres trzech lat. Opis: siedziba Trybunału Audytorów w Luksemburgu Źródło: www.lostaszic.suport.pl/euro/ index.php?j=pl&&d=instytucje

29. Trybunał Obrachunkowy • Najważniejszym uprawnieniem Trybunału, a jednocześnie jego obowiązkiem jest kontrolowanie zgodności z prawem wszystkich przychodów i rozchodów UE oraz sygnalizowanie tych obszarów działalności Unii, w których pojawiają się problemy w zakresie wykorzystywania unijnych pieniędzy i które tym samym wymagają usprawnienia w zarządzaniu • W ten sposób Trybunał chroni interesy finansowe UE i zapobiega defraudacjom.

30. Konwent Europejski • Konwent Europejski, powołany został przez szefów rządów państw UE na szczycie w Laeken w grudniu 2001r., • Miał on utorować drogę instytucjonalnym reformom poszerzonej Unii Europejskiej. • Prace Konwentu wspierał międzynarodowy Sekretariat, który przygotował dokumenty na sesje, opracował sprawozdania z debat oraz zajmował się techniczną organizacją posiedzeń. • Głównymi obszarami debaty Konwentu były m.in. podział uprawnień pomiędzy Unię i jej państwa członkowskie, podział kompetencji między instytucje Unii, skuteczność polityki zewnętrznej Unii Europejskiej.

31. Konwent Europejski • Konwent składał się ze 105 członków - Przewodniczącego, dwóch wiceprzewodniczących, szesnastu deputowanych do Parlamentu Europejskiego, piętnastu przedstawicieli rządów państw członkowskich, trzydziestu przedstawicieli parlamentów państw członkowskich (po dwóch z każdego kraju) oraz przedstawicieli trzynastu państw kandydujących do Unii europejskiej. Opis: Konwent Europejski Źródło: lo13.univ.szczecin.pl/~euroszkola/ showit.php?tab=ue&pd=82

32. Konwent Europejski • Jako państwo kandydujące do Unii Europejskiej Polska również mogła powołać trzech przedstawicieli do Konwentu Europejskiego. • Sejm reprezentował przewodniczący sejmowej Komisji Europejskiej Józef Oleksy, Senat - Edmund Wittbrodt, Radę Ministrów - Minister ds. Europejskich Danuta Hübner.

33. INNE INSTYTUCJE UE Komitet Ekonomiczno - Społeczny • powołany został do życia w 1957 roku na mocy Traktatów Rzymskich. W skład Komitetu wchodzą przedstawiciele różnych dziedzin życia gospodarczego i społecznego reprezentujący zwłaszcza producentów, rolników, przewoźników, przedstawiciele wolnych zawodów oraz opinii publicznej. • W składzie Komitetu reprezentacje poszczególnych krajów, podobnie jak w przypadku Parlamentu Europejskiego, nie są równe. • Zadaniem KES jest przede wszystkim opiniowanie z własnej inicjatywy lub na wniosek Rady UE, Komisji i Parlamentu aktów prawnych tych organów.

34. Komitet Regionów • Komitet Regionów to organ kolegialny o charakterze reprezentacyjnym i doradczym. • Komitet Regionów powstał na mocy Traktatu z Maastricht • Z opinii Komitetu korzystają Rada Unii i Komisja, jego stanowisko nie jest jednak dla nich wiążące. Opis: siedziba Komitetu Regionów Źródło: http://www.europa.korba.pl/instytucje_ue/1,7923,1780,art.html

35. Europejski Bank Centralny • Europejski Bank Centralny to instytucja utworzona w związku z powołaniem do życia UGiW - reprezentuje interesy Wspólnot związane ze wspólną polityką pieniężną. • Pełni także kierowniczą funkcję wobec Europejskiego Systemu Banków Centralnych. / Opis: siedziba EBC we Frankfurcie n. Menem Źródło: http://www.ecb.int/

36. Europejski Bank Inwestycyjny • Europejski Bank Inwestycyjny powołany został do życia na mocy Traktatów Rzymskich. • Jest to międzypaństwowy Bank wykonujący pomocnicze funkcje w procesie integracji europejskiej i nie nastawiony na osiąganie zysku. • Głównym zadaniem Banku jest przyczynianie się do zrównoważonego wzrostu gospodarczego w interesie wszystkich krajów członkowskich UE. • EBI wykonuje swoje funkcje między innymi poprzez różnego rodzaju operacje finansowe na rynkach kapitałowych oraz wspieranie projektów wzmacniających słabiej rozwinięte regiony.

37. KOMITETY DORADCZE I INNE INSTYTUCJE UE AGENDY UNII EUROPEJSKIEJ • W systemie instytucjonalnym UE pewne znaczenie mająwyspecjalizowane agendy, które wykonują specyficzne zadania w różnych sferach aktywności Wspólnot. • Większość z istniejących 11 agend powołana została do życia mocą rozporządzenia Rady Unii.

38. Agendy UE • Europejskie Centrum Rozwoju Szkolenia Zawodowego (1975) • Europejską Fundację do spraw Poprawy Warunków Życia i Pracy (1975) • Urząd Kontroli Weterynaryjnej i Fitosanitarnej (1991) • Europejską Agencję Środowiska Naturalnego (1994) • Europejską Fundację Szkoleniową (1990) • Europejskie Centrum Monitoringu Narkotyków (1994) • Europejską Agencję Oceny Produktów Medycznych (1995) • Urząd ds. Harmonizacji Rynku Wewnętrznego (1994) • Europejską Agencję ds. Bezpieczeństwa i Zdrowia w Pracy (1995) • Urząd ds. Odmian Roślin (1995) • Centrum Tłumaczeń (1994) • Europejskie Centrum Monitoringu Rasizmu i Ksenofobii (1997)

39. Opracowano na podstawie... • www.ukie.gov.pl • www.europa.delpol.pl • www.europap.pl • C. Mik, Europejskie prawo wspólnotowe – zagadnienia teorii i praktyki. C.H. Beck, Warszawa, 2000 r. • L. Ciamaga, E. Latoszek, K. Michałowska – Gorywoda, L. Oręziak. Eufemia Teichmann, Unia Europejska, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, 2000 r. • Sir W. Nicoll, T. C. Salmon, Zrozumieć Unię Europejską, Książka i Wiedza, Warszawa, 2002 r. • A. Marszałek, Integracja europejska, Wyd. Uniwersytetu Łódzkiego, 2000 r. • Z. Doliwa – Klepacki, Integracja europejska, Wyd. Temida2, Białystok 2001 r. • Kurs multimedialny podstawowy: „Unia Europejska i proces integracji europejskiej”, UKIE-WSIiZ, Warszawa-Rzeszów,2003 r.

40. KONIEC Dziękuję za uwagę