Download
1 / 15
260 likes | 749 Views
تب راجعه ( بورليوز). دكتر محمدرضا سربازي كارشناس مسئول بيماريهاي واگير گروه تخصصي پيشگيري و مبارزه با بيماريها. تعريف بيماري :.
E N D
تب راجعه ( بورليوز) دكتر محمدرضا سربازي كارشناس مسئول بيماريهاي واگير گروه تخصصي پيشگيري و مبارزه با بيماريها
تعريف بيماري : • تب راجعه، نوعي بيماري اسپيروكتي است كه به وسيله بندپايان، منتقل شده و با حملات مكرر تب و وجود اسپيروكت در خون (اسپيروكتمي)، مشخص مي‌گردد. چون سير بيماري شامل دوره‌هاي چند روزه تب با فواصل چند روزه بي‌تبي مي‌باشد تب راجعه يا تب بازگرد به آن اطلاق مي‌گردد. به دو صورت اپيدميك و آندميك، تظاهر مي‌نمايد. نوع همه گير، به تب راجعه شپشي و نوع بومي به تب راجعه كنه اي موسوم است.
جدول مقايسه برخي از ويژگي هاي بورليوز كنه اي و شپشي
عامل بيماري : • عامل بيماري انواعي از ميكروارگانيسم اسپيروكتال فنري و پيچي شكل از جنس بورليا مي باشد ، كه در خارج گلبولهاي قرمز در خون يافت مي شود . • دوره كمون : • از 3 تا 18 روز و معمولا 8 روز است.
سير طبيعي : • علائم باليني تب راجعه، به طور ناگهاني با تب و لرز و سردرد و خستگي، شروع مي‌شود و تا چند روز بطور متناوب يا مداوم ادامه مي‌يابد. ساير علائم باليني، شامل درد عضلاني، درد مفصلي، بي اشتهايي، سرفه خشك و درد شكم مي‌باشد. شدت اين علائم در روز اول شروع بيماري ناچيز است ولي در خلال روزهاي بعد، افزوده شده و به ضعف و سستي شديدي منجر مي‌گردد • در معاينه اين بيماران تب شديد، كاهش فشار خون، افزايش تعداد نبض متناسب با شدت تب، پُرخوني ملتحمه، بثورات پتشيالي كه در تنه، شايع تر از اندام ها است و بزرگي كبد و طحال، يافت مي‌گردد ولي يرقان و علائم گرفتاري سيستم عصبي، نادر مي باشد
وضعيت جهاني و منطقه اي بيماري : • نوع شپشي بيماري در تمام نقاط دنيا به استثناء مناطقي از جنوب غربي اقيانوس آرام يافت مي شود. اين بيماري هنوز در شرق و مركز آفريقا در مناطقي نظير اتيوپي، سودان، سومالي و چاد و همچنين در آمريكاي جنوبي: در مناطقي نظير بوليوي و پِرو حالت آندميك دارد. بيشترين موارد بيماري، از كشور اتيوپي گزارش مي شود و ساليانه بالغ بر ده هزار مورد مي‌باشد و موارد وارده بيماري گاهي در اروپا و آمريكاي شمالي نيز يافت مي شود • تب راجعه كنه اي، در تمام نقاط دنيا و ازجمله در ايران، تركيه، عراق، افغانستان جنوب شوروي سابق، سوريه، فلسطين، چين . . . يافت مي‌شود
وضعيت بيماري در ايران : • همه گيري تب راجعه شپشي يك بار در سال هاي 9-1298 در شرق ايران، نواحي بيرجند، مشهد و تربت حيدريه را فرا گرفته و بار ديگر در سال هاي 5-1322 در تهران، آبادان و چند نقطه ديگر كشور، گزارش گرديده است. • در مناطق شمالي و غرب كشور نظير استان هاي آذربايجان شرقي شهرستانهاي ميانه، سراب، اهر و هريس ، اردبيل، آذربايجان غربي، زنجان، تهران، مركزي، سمنان، خراسان، همدان و كرمانشاه، يافت شده است • ميانه، زنجان و شاهرود به عنوان كانون هاي تب راجعه كنه اي، شناخته شده اند
جدول انتشار جغرافيايي كنه هاي ناقل بورليا در ايران
راه سرايت: • بيماري مستقيما از انسان به انسان قابل انتقال نيست انتقال به انسان از طريق گزش و خون خواري كنه ها و مايع كوكسال آنها صورت مي گيرد بیماری توسط گزش کنه (هر دو جنس) منتقل می گردد گزش هنگام شب اتفاق می افتد محل گزش بدون درد بوده جای آن کمتر از یک ساعت می ماند و اسکار کوچکی همراه خارش دیده می شود . کنه تا آخر عمر آلوده کننده بوده و آلودگی را به نسلهای بعد از طريق تخمدان انتقال می دهد .
علايم باليني بيماري : • لرز : ابتدا بيمار احساس سرما كرده سپس دچار لرز شديدي مي‌گردد كه بمرور شدت و ضعف يافته و تكرار مي‌گردد. • تب : همزمان با لرز شروع شده و به حدود 40 درجه سانتیگرا و زمانی هم به 41 درجه سانتی گراد می رسد حملات مکرر تب به مدت2-9 روز بوده و در فواصلآن دوره های بی تبی بمدت 2-4 وجود دارد و بتدريج دوره‌هاي تب كاهش مي‌يابد. تخفيف تب در ساعات اوليه روز بوده و تعداد ضربانات قلب با تب مطابقت دارد. • سردرد: بيمار از سردرد فوق العاده شديد كه اكثراً در ناحيه پس سر و پيشاني و گاهي هم در شقيقه‌ها مي‌باشد شكايت‌دارد. • كوفتگي عضلاني: بدنبال تب و لرز كوفتگي عضلاني بويژه در اطراف ستون فقرات، رانها و ساقها تظاهر مي‌نمايد. • برافروختگی صورت و پرخونی چشمها • بزرگی طحال و کبد : در اکثر مواقع طحال افزایش یافته و قابل لمس ، حساس و دردناک می گردد و حجم آن در دوره تبدار افرایش و در دوره بی تبی به حالت عادی بر می گردد . کبد در موارد کمتری ازدیاد حجم پیدا کرده و در این صورت کبد نیز دردناک می شود . تقریبا در 50% موارد هپاتومگالی یرقان خفیف نیز دیده می شود . • خونریزی : خونریزی بعلت کاهش پلاکتهای خون محیطی بوده و بصورتهای اپیستاکسی ، هماچوری و هموگلوبینوری و خونریزی های جلدی بصورت پتشی و پورپورا که در پایان اولین حمله تب و در طی 1 تا 2 روز ظاهر می گردند دیده می شود . • علايم ديگر: شامل سرفه، اوتيت مياني، التهاب ايريس و ايريدوسيكليت، فوتوفوبي، لتارژي، تهوع و استفراغ مي‌باشد.
علايم آزمايشگاهي: • علايم آزمايشگاهي شامل كاهش هموگلوبين، كاهش تعدادگلبولهاي قرمز، افزايش گلبولهاي سفيد، افزايش سرعت سديمانتاسيون و زمان پروترومبين می باشد زمان انعقاد نیز اکثرا طولانی می گردد .BUN بالا رفته و ترانس آمینازهای سرم زیاد می شوند و بیلیروبین و فسفاتازهای آلکالن گاهی افزایش می یابند .
تشخيص: • روش سريع و مناسب تشخيص آزمايشگاهي رويت ميكروسكوپي بورلياها در ديد مستقيم اسمير خوني با زمينه سياه يا رنگ آميزي گيمسا مي‌باشد. تشخيص افتراقي: • در تشخيص افتراقي تبهاي بازگرد بيماريهاي مالاريا، لپتوسپيروز، تب زرد و تب دانگ (در مناطق آلوده به ويروس اين بيماريها)، هپاتيت، تب مالت، تيفوس، پنوموني، التهاب كيسه و مجاري صفراوي و بالاخره آپانديسيت مطرح مي‌باشند.
درمان: • داروی انتخابی جهت درمان تب بازگرد کنه ای تتراسیکلین 500 میلی گرم هر 6 ساعت بمدت ده روز می باشد و در زنان باردار و کودکان داروی موثر اریترومایسین می باشد . • علاوه بر درمان آنتی بیوتیک بایستی بیمار در بستر استراحت نموده و تب بیمار با داروهای پایین آورنده تب کنترل شده و سردرد و درد عضلانی با مسکن تسکین داده شود . اختلالات الکترولیتی و خونریزیها با خوراندن مایعات حاوی املاح لازم و تزریق ویتامین k کنترل می گردد. • عارضه مهمی که پس از شروع درمان تب بازگرد مشاهده می شود واکنش JarishHexheimerمی باشد که در اثر انهدام بورلياها و آزاد شدن پروتئينهاي سلولي آنها اتفاق مي‌افتد و باعث بهم خوردن تعادل اسيدي بازي‌خون و ايجاد اسيدوز با بالا رفتن اسید لاکتیک شده و منجر به افت فشار خون ، تاکی کاردی و افزایش شریان ریوی می شود و بیمار شدیدا نا آرام شده احساس سرما ، سردرد شدید، اضطراب و هذیان می کند . جهت جلوگیری از این واکنش پیشنهاد شده است که درمان آنتی بیوتیکی با دوز پایین شروع شده و در عرض 1 تا 2 روز به دوز حداکثر درمانی رسانده شود و همچنین با تجویز مایعات فراوان بصورت سرم فیزیولوژی از وقوع این واکنش می توان جلوگیری نمود .
پيشگيري از تب بازگرد كنه‌اي: • بهترين راه پيشگيري از بيماري بيماريابي و درمان دارويي فرد مبتلا مي‌باشد كه علاوه بر از بين بردن بورلياها در خون بيمار در صورت تغذيه كنه از خون اين افراد بورلياهاي موجود در بدن كنه نيز از بين ميروند.
بطور خلاصه راههاي پيشگيري از بيماري عبارتند از : 1- آموزش بهداشت به مردم به منظور شناساندن علائم ، راههاي انتقال و پيشگيري از بيماري به آنها . 2- بيماريابي : جهت قطع زنجيره انتقال بيماري و پيداكردن سريع مخازن آلوده و درمان بموقع و كامل 3-مبارزه با ناقل بيماري : - در مورد كنه هاي كه به زيستن در اماكن انساني سازش يافته و قسمتي از سير تكاملي خود را در شكاف ديوارها يا چوبها مي گذارنند ، جداسازي محل استراحت با محل نگهداري حيوانات اهلي، نظافت منزل و بنا نمودن اماكن طبق اصول بهداشتي و بكاربردن مصالح ساختماني مناسب ، بهسازي درزها و شكافهاي كه پناهگاه كنه ها هستند. - در مورد كنه هاي كه در محل نگهداري حيوانات اهلي فعاليت دارند ، جداسازي منازل مسكوني از آغل و محل نگهداري حيوانات و رعايت موازين بهداشتي در ساختمان و اصطبل ها بسيار مفيد است . - جهت حفاظت فردي در مناطق آلوده استفاده از پشه بند و بكار بردن مواد دور كننده حشرات مي تواند موثر باشد . - با توجه به اينكه تاريكي ، محل مناسبي براي حمله كنه به انسان جهت خون خوردن است لذا بايستي در محلهاي آلوده حتي المقدور با ايجاد روشنائي كافي در محل استراحت از نزديك شدن كنه هاي اورنيتودوروس جلوگيري گردد.
