1 / 13

SKRINING

SKRINING. Prof . dr Biljana Kocić. Skrining (engl. screening ) se defini še kao preliminarno otkrivanje osoba sa neprepoznatim oblicima poremećaja zdravlja, uz pomoć lako i brzo primenljivih postupaka

gypsy
Download Presentation

SKRINING

An Image/Link below is provided (as is) to download presentation Download Policy: Content on the Website is provided to you AS IS for your information and personal use and may not be sold / licensed / shared on other websites without getting consent from its author. Content is provided to you AS IS for your information and personal use only. Download presentation by click this link. While downloading, if for some reason you are not able to download a presentation, the publisher may have deleted the file from their server. During download, if you can't get a presentation, the file might be deleted by the publisher.

E N D

Presentation Transcript

  1. SKRINING Prof. dr Biljana Kocić

  2. Skrining(engl. screening) se definiše kao preliminarnootkrivanje osoba sa neprepoznatim oblicima poremećaja zdravlja, uz pomoć lako i brzo primenljivih postupaka • Nije definitivna dijagnostika, već orijentaciona podela ispitanika na one koje verovatno imaju i verovatno nemaju ispitivano oboljenje/stanje • Obuhvata prividno zdrave osobe (otkrivanje bolesti/stanja prepojave simptoma) ili osobe sa simptomima koje nisu pod kontrolom zdravstvene službe

  3. Cilj skriningaje rano okrivanje poremećaja zdravlja na čiji se tok i/ili ishod može uticati • Ograničavanjeprimene skrininga na stanja podložna lečenju • Proširenje cilja van domena morbidnih stanja (pozitivni aspekti zdravlja)

  4. Predmet skrininga • Psihofizička nadarenost ili druga odstupanja odproseka u pozitivnom smislu (odabir astronauta, pilota) • Faktori rizika (nosioci genskih mutacija) • Rani znaci bolesti (promene na EKG-u) • Prvi simptomi (temperatura, glavobolja i dr.) • Nesposobnost (posttraumatska stanja i dr.)

  5. Vrste skrininga • Masovni, namenjen opštoj ili široko definisanoj populaciji (fluorografisanje, genetski skrining novorođenčadi) • Selektivni, za strogo definisane grupe ljudi, osobe pod povišenim rizikom (članovi porodice dijabetičara) ili osobe sa poremećajem čije neotkrivanje bi imalo dalokosežne posledice (vizuelni defekt pilota) • Multipli, primena više skrining testova u cilju istovremenog otkrivanja različitih patoloških stanja (krvni i očni pritisak) • Oportunistički, ograničen na pacijente koji se javljaju lekaru iz razloga nevezanog za stanje koje je predmet skrininga (osteoporoza-mamografija)

  6. Skrining program • Strategija skrininga: određiti ciljnu populaciju, nosioce posla, test, vremenski raspon između testiranja i td. • Pre organizovane upotrebe testa proceniti ispunjenje uslova za uvođenje skrining programa • Kriterijumi za uvođenje skrining programa • Kriterijumi vezani za ispitivano oboljenje/stanje • Kriterijumi koji se odnose na skrining test

  7. Kriterijumi vezani za ispitivano oboljenje/stanje • 1) Ozbiljnost prognoze • 2) Visoka učestalost presimptomatskih oblika koje je moguće otkriti • 3) Sagledan prirodni tok • 4) Bolji ishod usled ranijeg otkrivanja

  8. Kriterijumi koji se odnose na skrining test • 1) Validnost (zadovoljavajuća senzitivnost i specifičnost) • 2) Pouzdanost (interpretacija i ponavljanje) • 3) Jednostavnost (manje kvalifikovani, na terenu) • 4) Bezbednost (minimalni neželjeni efekti) • 5) Prihvatljivost (neugodan test, bolan, ponižavajući) • 6) Jeftinoća

  9. Dileme vezane za uvođenje skrining programa • Ciljna populacija, interval između testiranja, granica pozitivnosti • Mamografija (rak dojke) • Papanicolau test (rak grlića materice) • Krv u stolici i endoskopski pregled (rak debelog creva) • Kontraverza:PSA i digitalni rektalni pregled (rak prostate) • Greške metabolizma novorođenčadi, tuberuloze pluća

  10. Izvori pristrasnosti pri proceni skrining testa • Polazišna pristrasnost-precenjivanje vremena preživljavanja usled pomeranja unazad polazne tačke za merenje preživljavanja (otkrivanje u presimptomatskoj fazi a umiranje ostaje u istom uzrastu) • Pristrasnost usled različitog trajanja bolesti–uticaj dužine prekliničke faze na verovatnoću otkrivanja skriningom (spori i brzi tok bolesti) • Pristrasnost izbora-razlike utoku i/ili ishodu bolesti između osoba koje prihvataju ili ne prihvataju poziv na testiranje (savesniji ili nemarniji)

  11. Pristrasnost usled preteranog dijagnostikovanja-zbog svrstavanja među obolele i osobe koje bi imale dobru prognozu i bez lečenja (rak prostate) • Način otklanjanja izvora pristrasnosti-randomizovani klinički ogled, u kojem merilo ishoda prestavlja smrtnost od bolesti koja se otkriva skriningom • Vremenske serije (rak grlića materice)

  12. Etičke implikacije skrininga • Skrining je rezultat akcije koju inicira doktor, a ne pacijent • Garancija da se izvodi za dobrobit ispitanika, da sledi dalja dg i medicinska pomoć • Koristi od intervencije daleko prevazilaze moguće štetne efekte • Problem pogrešno klasifikovanih ispitanika (period do definitivne dg): lažno pozitivni (stres, infarkt, samoubistvo, razvod), lažno negativni(kasnije javljanje lekaru) i stvarno pozitivni(produženje života i poboljšanje njegovog kvaliteta???)

  13. Zaključak • Skrining je važno oruđe u preventivnom arsenalu zdravstvenih radnika • Odluka o sprovođenju ove mere donosi se na osnovu naučno ustanovljenih argumenata o njenoj korisnosti (modifikacija argumenata tokom vremena usled novih saznanja) • Neetično je organizovati skrining ukoliko prethodni uslov nije ispunjen (sniženje mortaliteta)

More Related