Perwakilan Pengetahuan Lanjutan Rangkaian Semantik Kerangka Graf gagasan

1. Perwakilan Pengetahuan LanjutanRangkaian SemantikKerangkaGraf gagasan Bab 4 Puan Siti Norul Huda Sheikh Abdullah Jabatan Sains Dan Pengurusan Sistem

2. Isu • Dalam SC , persoalan yang kompleks perlu diselesaikan • Merlukan data yang banyak • Mekanisma yang digunakan untuk memanipulasikan pengetahuan • Klasifikasi Perwakilan Pengetahuan • Perwakilan secara logik • menggunakan kaedah logik • logik predikat, prolog • Perwakilan secara prosedural • terdiri dari set arahan • spt jika….maka….kalautak peraturan • Perwakilan secara rangkaian • menggambarkan secara graf atau nod • rangkaian semantik dan graf gagasan • Perwakilan secara berstruktur • lanjutan rangkaian tetapi lebih kompleks dan mengandungi nilai slot. Nilai mungkin pointer, data simbolik atau numerik • kerangkan dan skrips

3. Perwakilan pengetahuan ada 4 sifat : 1. Kepadanan Perwakilan (Representation adequacy) Kebolehan untuk mewakili semua jenis pengetahuan yg diperlukan dalam domain tersebut. * Kelutsinaran (transparency) *Ketersiratan (explicitness) * Ketabiian (naturalness) * Kemodulan (modularity) 2.Kepadanan pentadbiran (Inferential Adequacy) Kebolehan memanipulasi struktur baru yang setara dengan pengetahuan baru yang ditaakulkan dari pengetahuan lama. 3. Kecekapan pentadbiran (Inferential Efficiency) Kebolehan untuk menggabungkan maklumat (pengetahuan) baru yang dapat diguanakan oleh mekanisma taabiran dalam menentukan arah terbaik, dengan struktur pengetahuan yang ada. 4. Kecekapan Perolehan (Acquisitional Effenciency) Kebolehan memperoleh maklumat baru dengan mudah dan menambah kedalam pangkalan pengetahuan (oleh pengguna atau aturcara) 3

4. Pewarisan(Inheritence) • Satu featur penting dalam perwakilan pengetahuan ialah hieraki kelas. • Kelas pula boleh berdasarkan ciri-ciri objek dan konsep • Pewarisan adalah hubungan apabila seseorang itu anggap ciri-ciri kelas adalah ciri-ciri yang diberikan kepada sub-kelas. Maha Penyayang Allah Maha Bijaksana Binatang Tumbuh-tumbuhan Batu-batan Maha Pembalas Makhluk Hamba Allah Beribadat Mentadbir dunia Manusia Bangsa Melayu Lelaki 75 tahun Mahathir

5. Sbhgn_drp Islam Sbhgn_drp Akhlaq Sbhgn_drp syariah Aqidah Sbhgn_drp Sbhgn_drp ialah Muamalat Sbhgn_drp ibadat Rukun Iman Baitul Muslim As-siyasah Perundangan hudud qisas Rangkaian Semantik…contoh takzir

6. Kebaikan pewarisan • Mekanisme semulajadi untuk mewakili pengetahuan berstruktur • Cara mentaabir secara berekonomi • Memastikan semua ahli keas diwarisi dengan ciri-ciri sebenarnya. Oleh itu boleh menjamin kekonsistenan. • Mengurangkan saiz maklumat • Juga boleh mengendalikan nilai lalai. • Boleh mengendalikan ‘pengecualian’ dengan memberi maksud semula di bahagian lapisan bawah.

7. Pengertian teori perhubungan • Merupakan perhubungan objek-objek berpandukan satu asas pengetahuan. • Bermotivasikan Psychologi • berkonsep seperti otak manusia • perhubungan di antara konsep-konsep • sesuatu objek yang dianggap oleh pemikiran kita mungkin berkait dengan konsep lain • contoh: melalui pengalam kita hubungkan konsep university dengan pensyarah, syarahan, peperiksaan, projek dan seronok ? • Maklumat berbentuk organisasi hieraki • manusia menyusun maklumat secara hieraki • Maklumat generik di bahagian atas • Maklumat spesifik di bahagian bawah • Walau bagaimana manusia akan cuba letakkan banyak maklumat pada bahagian atas. 7

8. nod nod lengkok suka rumput lembu makan dimakan Rangkaian Semantik (semantic network) • Juga disebut ‘Jaringan Semantik’ atau semantic nets • Memfokuskan perwakilan bergrafik hubungan antara unsur dalam suatu domain pengetahuan • dibangunkan oleh Quillan dan juga Raphael untuk memerihalkan bagaimana manusia (otak) menghubungkan objek dan konsep. • Komponen asa Rangkaian semantik • contoh: • Nod untuk mewakili unsur domain • Lengkok untuk mewakili hubungan antara unsur . Hubungan, pada asanya adalah hubungan dedua 8

9. KENDERAAN HAMBA ALLAH IALAH SEBHG_DRP KERETA ENJIN IALAH IALAH MANUSIA KANCIL IALAH SEKETIKA PEMILIK KERETA SAYA WGN 5416 WARNA SAYA BIRU Rangkaian Semantik (semantic network)….samb Lojik predikat ialah (kenderaan,kereta) ialah(kereta,kancil) seketika/ialah(kancil, kereta saya) pemilik(saya,kereta saya) warna(biru,kereta saya) ialah(manusia,saya) ialah(hamba Allah,saya) • Hubungan yang selalu digunakan • IALAH/ADALAH (is_a) • SEBAHAGIAN_DRP (is_part_of) • Untuk menjejaki rangkaian semantik, satu aturcara SC boleh menjawab soalan tersebut; • Contoh: 9

10. angkat IALAH AGEN OBJEK Sultan Trengganu peristiwa sumpah PENERIMA IALAH IALAH IALAH manusia Menteri Besar Trengganu Abdul Hadi Awang Rangkaian Semantik (semantic network)….samb • Contoh: • satu peristiwa: Abdul Hadi Awang telah mengangkat sumpah sebagai menteri besar Trengganu yang baru di hadapan Sultan Trengganu. • Rangkaian Semantik mempunyai ciri warisan sifat (property inherentance). Jika kelas’objek’ mempunayi sifat tertentu, maka sebarang unsur kelas tersebut akan mempunyai sifat tersebut. 10

11. sebahagian Enjin kereta saya milik adalah manusia ialah Kereta saya WGN5416 kancil kereta kenderaan seketika Rangkaian Semantik (semantic network)….samb • Contoh: • Enjin sebahagian kereta saya • Taakulan dengan Rangkaian Semantik • Tiada petua yang cekap seperti lojik • boleh gunakan “taabiran kaitan” (linkage inference) dalam kes tertentu. • Contoh: • kereta saya ialah kenderaan: • boleh juga gunakan kaedah “taabiran melalui padanan • Contoh: • Apakah jenis kenderaan berwarna biru dan bernombor WGN5416?” ialah 11

12. Rangkaian Semantik (semantic network)….samb tidur Katil hotel guna saiz king bahagian tilam jenis bahagian kerangka empuk 12

13. KERANGKA slot 1 slot 2 slot3 slot4 Kerangka (Perwakilan berstruktur) • Dicadang oleh Minsky pada tahun 1974 • lebih itlak daripada rangkaian semantik • hubungan dan sifat penting bagi nod dan/atau lengkok rangkaian sematik yg digabungkan kepada satu struktur data sepunya disebut kerangka [atau skema) • Kerangka memudahkan perwakilan pengetahuan sebagai obejk berstruktur yang mengandungi slot: • Slot ini digunakan untuk menyimpan fakta atau tatacara_pengetahuan yang kaitan dengan kerangka • Slot kerangka mengandungi jangkaan tentang suatu situasi dan juga apa perlu dibuat dalam situasi tersebut. 13

14. KERANGKA BUKU adalah objek tajuk Sistem Cerdas pengarang Rich & Knight penerbit Mc Graw Hill Terbitan London Harga RM300 Ciri Kerangka • Merupakan struktur data yang boleh digunakan untuk menyusun pengetahuan kita atau ‘Mental data structure’ • Boleh memahami pengalaman yang baru melalui pengalaman terdahulu. • Terdiri dari konsep am sesebuah buku dan kemudian diberi nilai yang spesifik dalam slot tersebut. 14

15. Ciri-ciri slot dalam kerangka • Maklumat id kerangka • Tajuk digelar kerangka • Cont. Kerangka buku • Perhubungan di antara kerangka • pewarisan maklumat apabila dua kerangka berhubung antara satu sama lain • pemerihal bagi kerangka yang sepadan • nilai attribut yang berhubung dengan satu slot • Maklumat berstruktur dalam struktur • kod struktur yang boleh diterbitkan • Maklumat kerangka lalai • sesuatu nilai slot yang dikatakan benar tetapi sebenarnya tiada maklumat • Contoh maklumat baru • maklumat diberikan apabila perlu kalau tak slot adalah kosong. 15

16. Kerusi Hotel Meja Hotel Tilam Hotel Katil Hotel Sistem Kerangka • Mengandungi beberapa bilangan kerangka yang berhubung antara satu sama lain • kemungkinan nilai salah satu attribut ada hubungan dengan kerangka lain • Oleh itu, Sistem kerangka ini merupakan satu rangkaian kerangka • Contoh: Bilik Hotel Bilik Hotel bilik No Tempat Kandungan: kerusi meja katil 16

17. 17 Kerangka utama untuk orang KERANGKA WANITA adalah orang jantina perempuan umur < 50 tahun rumah tempat Kerangka untuk wanita yang spesifik iaitu Huda KERANGKA HUDA adalah wanita jantina perempuan umur 25 tahun rumah Sg. Ramal Dalam sekolah MRSMKuantan pendidikan sarjana dalam SC Kerangka berkonsepkan generik wanita Ciri-ciri pewarisan dalam Kerangka • Boleh mengendalikan masalah pewarisan ciri-ciri • Kerangka boleh disusun secara hieraki di mana sub-kerangka mewarisi kesemua attribut pada kerangka utama

18. KERANGKA WANITA adalah orang jantina perempuan umur < 50 tahun rumah lalai = tempat KERANGKA HUDA adalah lalai = wanita jantina perempuan umur 25 tahun rumah Sg. Ramal Dalam sekolah MRSMKuantan pendidikan sarjana dalam SC pewarisan 18 Nilai lalai dalam kerangka • Kerangka boleh direka sekiranya mengandungi nilai lalai • Nilai lalai boleh diubah sekiranya maklumat spesifik mengenainya diperolehi kalau tak nilai lalai boleh digunakan. • Nilai lalai boleh disuaikan pada kerangka lain.

19. Graf gagasan • Merupakan graf terhingga(finite) • terdiri daripada • Konsep (kotak) • perhubungan gagasan (bulat) • Tiada tanda pada lengkok tetapi nod gagasan mewakili perhubungan antara dua konsep. • Konsep hanya boleh memiliki lengkok yang bersambung dengan ‘perhubungan gagasan’. Perhubungan gagasan konsep konsep 19

20. rasa rasa manis manggis manggis komputer Muru suka Sistem cerdas Graf gagasan…samb • Setiap graf gagasan mewakili satu usulan • Usulan: Burung boleh terbang • Usulan: Manggis itu rasa manis. • Usulan: Muru suka komputer dan sistem Cerdas • Usulan : Farzanah memberi senyuman kepada ayahnya. Burung terbang manis pemberi beri Orang:Farzanah objek 20 penerima Orang:ayah senyuman

21. rasa rasa manis manggis Buah:manggis Jenis graf gagasan • Setiap konsep mestilah unik pada jenis individu tertentu • Jenis disusun secara hieraki • Contoh: manusia adalah • Setiap kotak konsep ditanda dengan jenis dan individu (dipisahkan dengan :) • Setiap kotak konsep menentukan jenisnya dengan menggunakan konsep nod. • Kotak yang mengandungi tanda jenis yang sama mewakili jenis konsep yang sama.(tetapi mungkin bukan konsep individu yang sama) 21

22. Penggunaan penanda dalam Graf gagasan • Graf gagasan membenarkan spesifik individu dengan menggunakan satu penanda unik • Penanda menyatakan setiap individu dalam set dunia • Penanda merupakan nombor selepas tanda # • Penanda adalah tidak sama dengan nama • Satu nama mungkin dinamakan pada ramai orang • tetapi setiap penanda tidak boleh dimiliki oleh orang yang sama • Penanda boleh dipisahkan namanya dari individu. Anjing:#12 warna coklat anjing warna coklat 22 nama “fido”

23. 23 Penanda generik dan Pembolehubah dalam Graf gagasan • Satu tanda generik * digunakan untuk mewakili individu yang tak spesifik • Nama pembolehubah boleh digunakan tetapi mestilah didahului dengan tanda * • Contoh:Lelaki membalut kakinya dengan tangannya sendiri. ejen objek Lelaki:*X balut kaki alat bahagian bahagian tangan Lelaki:*X

24. Graf gagasan:peng-aman dan pengkhususan • Secara teori: penggabungan graf baru dari graf lama dibenarkan iaitu melalui peng-aman atau pengkhususan. • 4 operasi yang dibenarkan: • tiru • boleh meniru graf yang lama • Batasan • Satu graf baru dibentuk secara menggantikan nod konsep (yang mewakili pengkhususan tertentu) • sambung • Menyambung dua graf kepada satu graf • Meringkaskan • satu graf baru dibentukkan dengan membuang perhubungan yang bertindan 24

25. Binatang:”comel” Kucing:”comel” warna warna coklat coklat Operasi Batasan G1 • Penanda generik boleh digantikan penanda individu • jenis label boleh digantikan dengan sub jenis G2 25

26. ejen makan objek Tulang ikan warna kucing coklat Kucing:”comel” warna coklat ejen makan objek Tulang ikan warna Kucing : “comel” coklat warna Operasi Sambung g1+g2=g3 g1 g2 g3 26

27. ejen makan objek Tulang ikan warna kucing coklat Operasi Meringkaskan g1 g2 g1 ejen makan objek Tulang ikan warna Kucing : “comel” coklat warna g2 27