Welke uitdagingen moet de nieuwe generatie oceanografen overwinnen?

1. Welke uitdagingen moet de nieuwe generatie oceanografen overwinnen? Nancy Fockedey Universiteit Gent – Sectie Mariene Biologie

2. Oceanografie • fundamenteel onderzoek • exacte wetenschappen: biologie, geologie, chemie en fysica • open oceanen Mariene wetenschappen (onderzoek en technologie): + toegepast onderzoek + socio-economisch, technologisch, maritiem en juridisch onderzoek + kust, zeeën en estuaria

3. Marien onderzoek en technologie in België: wie? • Jonge generatie mariene wetenschappers: opleidingen en carrière-mogelijkheden • Enkele tendensen en uitdagingen in de mariene wetenschappen

4. 1. Marien onderzoek en technologie in België: wie? Bron: Integrated Marine Information System 2 (IMIS2) Vlaams Instituut voor de Zee (VLIZ) – www.vliz.be • Knowledge creators • Onderzoeksinstellingen • Universiteiten • Sommige privé bedrijven • Knowledge users • Overheden • Opleidingen • Privé bedrijven

5. KULeuven 7 LUC 1 UA 9 UGent 21 VUB 12 Knowledge creators # groepen • Onderzoeksinstellingen • Federale instituten 12 • Vlaamse instituten 11 • Universiteiten • Vlaamse universiteiten 50 • Franstalige universiteiten

6. Gembloux 2 Namur 1 UCL 3 Liège 16 ULB 5 Knowledge creators # groepen • Onderzoeksinstellingen • Federale instituten 12 • Vlaamse instituten 11 • Universiteiten • Vlaamse universiteiten 50 • Franstalige universiteiten 27

7. Knowledge creators # groepen • Onderzoeksinstellingen • Federale instituten 12 • Vlaamse instituten 11 • Universiteiten • Vlaamse universiteiten 50 • Franstalige universiteiten 27 • Privé bedrijven ?

8. Knowledge creators België: 65 km kust • 100 onderzoeksgroepen • >> 650 personen (excl.Franstalige universiteiten, privé bedrijven) • Hoge en diverse expertise • Internationaal gerenommeerd VERSNIPPERD LANDSCHAP • Gebruiken zelfde onderzoeksplatformen en infrastructuur (onderzoekschepen, staalname-apparatuur, bibliotheek, …) • Coördinatie onderzoek • Integratie over disciplines

9. Knowledge users # groepen • Overheid • Federale administratie s 4 • Vlaamse administratie s 16 • Privé bedrijven > 50 • Educatie > 17 • Anderen (ngo’s, musea, …) 25 Totaal > 112

10. Disciplines A Aardwetenschappen B Biologische wetenschappen C Chemische oceanografie F Fysische oceanografie I Ingenieurs en toegepaste wet. M Maritieme wetenschappen

11. Proces-beschrijvend onderzoek + Toegepast onderzoek Pioniersfase + Structuur-beschrijvend onderzoek Locaties Belgisch continentaal plat Noordzee Schelde estuarium Kustgebonden onderzoek Tropen Antarctica en polaire gebieden Diepzee Open oceaan

12. 2. Jonge generatie mariene wetenschappers: Opleidingen en carrièremogelijkheden Sensibilisatie van de jongeren • Zichtbaarheid van (correcte) onderzoeksresultaten in media • Visualisatie van onderwaterwereld treft het grote publiek • Grote publiek is begaan met de zee • Grote publiek is steeds meer bewust van de nood aan milieuzorg • Aantrekken van jonge mensen tot het marien onderzoek en technologie • Milieu-educatie • Directe kennismaking met marien onderzoek en onderzoeksschepen

13. Universitaire en postgraduaat opleidingen - Universitaire (2de cyclus) opleidingen - Thesis : specialisatie in mariene wetenschappen en technologie • Biologie • Geologie • Geografie • Chemie • Fysica • Burgerlijk ingenieur • Landbouwkundig ingenieur • Militaire en zeevaartwetenschappen => Start doctoraat • Biotechnologie • Archeologie • Rechten • Economie • Sociale wetenschappen • Farmacie, Biomedische wetenschappen, Geneeskunde en Diergeneeskunde (Toxicologie en epidemiologie)

14. - Gespecialiseerde multi-disciplinaire 3de cyclus opleidingen in mariene wetenschappen en technologie: • Master en Océanologie (Liège) • Marine and Lacustrine Sciences - MareLac (UGent) • Ecological Marine Management – ECOMAMA (VUB - UA) • Master in Aquaculture (UGent) • Master en Aquaculture (Liège - Namur) • Master in Environmental Sanitation (UGent) • Master in Maritieme Wetenschappen (UGent - UA) • Permanente vorming Havenbeheer (UGent) • In buurlanden: Van Hall Institute (Leeuwarden), … => Start Doctoraat

15. Aaneenrijging van tijdelijke projecten werkonzekerheid, energie-opslorpend, demontiverend Post-doctoraat • Internationale ervaring (= Mobiliteit) • Meest excellente onderzoekers • Fondsen via bilaterale, EU of multilaterale netwerken • Hooggespecialiseerd • Terugkeer moet gestimuleerd worden (anders Braindrain) • Aantrekken in universiteiten en onderzoeksinstellingen! • Tewerkstelling in marien onderzoek en technologie • Knowledge creators: universiteit en onderzoeksinstelling (federaal, regionaal), sommige privé bedrijven • Knowledge users: administratie (federaal, regionaal, provinciaal, lokaal), privé bedrijven, ngo’s, musea, onderwijs, … • Tewerkstelling in andere sector = Brainwaste Hoe groot in het mariene onderzoek?

16. Verdere carrière van mariene wetenschapper Stimulatie: • Internationale mobiliteit • Samenwerking over disciplines • Levenslang leren IODE Project Office (IOC - UNESCO) • Installatie te Oostende • Inhuldiging 25/08/2005 • Informatiebeheer en uitwisseling van wereldwijde oceanografische gegevens • Denktank, samenkomen van ‘expert groups’ • Training center: internationale workshops en seminaries • Meerwaarde voor de Belgische mariene wetenschappers!

17. Duurzaamheid van het onderzoek? • Type van onderzoek uitgebouwd: • Persoonlijke interesse van onderzoekers • Beleid van de onderzoeksinstelling • Financiering: • Opdracht vanuit beleid om een bepaald probleem te onderzoeken • Nationale verantwoordelijkheid binnen conventie of kaderrichtlijn • Onderzoeksprojecten: nationale, Europese en internationale financiering (per 4 - 6 jaar) • Continuïteit van marien onderzoek en behoud van expertise! • Nood aan: • Lange-termijn visie in mariene wetenschappen! • Onderbouwd en gedragen door wetenschappers • Zonder competitie tussen

18. 3. Enkele tendensen en uitdagingen • Fundamenteel + toegepast onderzoek • Geïntegreerd, multi-disiciplinair, over sectoren heen • Multi-functionaliteit van de mariene wetenschapper • Intensievere monitoring nodig • België in een internationale context • Technologie in de mariene wetenschappen • Onderzoeksschepen in de toekomst

19. Fundamenteel onderzoek nodig! • Toegepast onderzoek, technologische toepassingen en beleidsmatig onderzoek: socio-economische gebruikers publiek (gezondheid en veiligheid) milieuzorg … • Fundamenteel onderzoek structuur en processen in mariene milieu niet direct toepasbaar = BASIS

20. Aasgarnaal Neomysis integer • Dieet • Groei • Embryonale ontwikkeling • …

21. ENDIS-RISKS Hormoonverstoring in het Schelde estuarium: verspreiding, blootstelling en effecten PODO II – Federaal Wetenschapsbeleid RV Belgica. MUMM Sediment Water Suspended solids gobies mysids Biota

22. Geïntegreerde oplossingen • Interdisciplinair onderzoek • Let wel! Samenwerking en netwerking moet tot een meerwaarde leiden: 1 + 1 = 3 • veel communicatie en discussie nodig tussen partners en met eindgebruikers tijdens de duur van het project! • Openheid, luisterbereidheid • Basiskennis van meerdere disciplines: voordeel multi-disciplinaire opleidingen • Gezamelijke staalnames en experimenten

23. Multi-functionaliteit van de mariene wetenschapper • Hoogwaardig onderzoek (fundamenteel en toegepast) • Deelname in interdisciplinaire samenwerking en netwerken • Communicatie onderzoeksresultaten - wetenschappelijke (A1) publicaties • Op de hoogte zijn van onderzoeksresultaten van anderen • Openheid van wetenschappers en hun onderzoeksresultaten = maatschappelijke verplichting • Maatschappelijke integratie van onderzoeksresultaten (publiek, eindgebruikers en beleid) • Data manager en archiveren • Fondsen werven: project voorstellen • Project manager • Administratie • Educatie (universiteit) HELP !

24. Verhogen efficiëntie van individuele wetenschapper en onderzoeksgroepen door ondersteunende platformen voor: • Logistieke steun (onderzoekschepen, apparatuur, bibliotheek, goed uitgeruste experimentele laboratoria aan zee, …) • Coördinatie en integratie van onderzoek • Communicatie en toegankelijkheid van de informatie • Data-managing

25. Intensievere monitoring • Grote uitdaging voor monitoring: • Zodoende kwaliteitsvolle data leveren • Praktisch waardevol zijn voor de gebruikers en tot beleidsmaatregelen kunnen leiden • Monitoring intensifiëren en automatiseren • Hiaten opvullen • Naast fysische parameters ook chemische en biologische parameters

26. België in een internationale context • Belgische vertegenwoordiging binnen intergouvernementele conventies en kaderrichtlijnen => nood aan grondig wetenschappelijk onderzoek en monitoring om deze input te leveren • Vb. OSPAR conventie • Vb. Kaderrichtlijn Water (decreet Integraal Waterbeheer) • Vb. Europese Mariene Strategie zit eraan te komen

27. Technologie in de mariene wetenschappen • Grensverleggend onderzoek in de toekomst • met behulp van nieuwe technologie • Voorbeeld: Bodemkartering van Veen staalname versus Side-Scan Sonar

28. Foto: Van Lancker

29. Foto: Van Lancker

30. Side scan sonar

31. Fine sands with higher silt-clay % (higher degree of compaction) Fine sands Medium sands Medium sands -2 Medium dunes Coarser grained wave ripples -3 TRAPEGEER POTJE SWALE (northern branch) BROERSBANK -4 Preferred habitat for the tubeworm L. conchilega -5 Depth (m MLLWS) 450 400 350 300 250 200 150 100 50 0 500 m Bron: Universiteit Gent, Project Habitat

32. Toekomst: • Innovatieve technologie • Multi-platform metingen

33. WRC NOPP UCSB VLIZ EcoMare NOPP VLIZ

34. WHOI NOAA NOAA NOAA

35. R/P FLIP http://aquarium.ucsd.edu/learning/learning_res/voyager/flip/flip2.html

36. AeroVironment NOAA BMM AeroVironment

37. Onderzoeksschip = centrale onderzoeksplatform Ook in ‘hoogtechnologische’ toekomst met meer autonome platformen! • Directe observatie en data collectie • Transect metingen • Bedienen van de andere staalname-platformen • Calibratie-metingen voor autonoom gegeneerde data

38. BMM VLIZ Oceanische vloot nodig Meerdere schepen van divers kaliber specifiek voor: - Noordzee en estuaria

39. VLIZ BMM VLIZ - Rigid Inflatable Boat (RIB)/ kleine sloep opereerbaar vanaf onderzoekship of wal

40. - Kust en ondiepe zandbanksystemen schip met kleine diepgang, maar goede uitrusting en goede ‘sea keeping’ ?

41. AWI - Open oceanen en diepzee door samenwerking (door wetenschapsbeleid) in lokaal of binnen Europees verband ‘ship sharing’

42. Belgische mariene onderzoekers • In Europese context en netwerken • Beschikbaarheid van onderzoeksschepen • Groot voordeel voor de participatie in Europese samenwerkingsprojecten

43. Onderzoeksschip van de toekomst • Sneller • Gebruik van nieuwe materialen bij bouw (vb. high performance fibers) • Betere ‘sea keeping’ (bestand tegen ruwer weer) • Steeds uitgerust met meest up-to-date apparatuur - Navigatie apparatuur - Meetapparatuur - Staalname-apparatuur = Spitstechnologie = Duur in ontwikkeling/aankoop en onderhoud Moeilijk te verantwoorden voor een individuele onderzoeksgroep Efficiënt gebruik door goede coördinatie en samenwerking tussen onderzoeksgroepen

44. Besluit Belgische mariene wetenschappers (junior and senior) moeten blijven streven naar grensverleggend onderzoek Mogelijkheden moeten gecreëerd worden voor: • ‘Human capacity building’ • Duurzaam onderzoek – behoud van grote en diverse expertise • Fundamenteel onderzoek naast toegepast onderzoek • ‘Best available technology’ • ‘Best professional judgement’

45. Met dank aan: Jan Mees & Jan Seys Vlaams instituut voor de Zee (VLIZ) Magda Vincx & Ann Vanreusel Universiteit Gent – Sectie Mariene Biologie Patrick Roose BMM – Oostende Rudy Herman Administratie Wetenschap en Innovatie; Afdeling technologie en innovatie Referenties: IMIS2 - VLIZ European Science Foundation / Marine Board (2003). Navigating the future II. Summary of integrating Marine Scince in Europe. Field et al. (2002). Ocean 2020. OSPAR (2000). Quality status report. GESAMP (2001). A sea of troubles. Report 70.