Wet financiële dienstverlening

1. Wet financiële dienstverlening Wijnand van de Beek Markelo, 30 mei 2005

2. Inhoudsopgave • Wat is de Wfd en welke kwaliteitskenmerken kent de Wfd? • Toezicht op de markt • Samenwerking met de marktpartijen • Stand van zaken invoering Wfd • Wat betekent de Wfd voor u? • Traject vergunningaanvraag • Vergunningstructuur

3. Wat is de Wfd?Kwaliteitskenmerken Wfd

4. Waarom Wfd? Doel Toelichting • Wfd implementeert richtlijn Verzekeringsbemiddeling en onderdelen van Verkoop op Afstand en Beleggingsdiensten, en anticipeert op aspecten van de richtlijn Consumentenkrediet Implementatie Europese richtlijnen Goede werking markt Bescherming consument • Lappendeken van wetgeving en zelfregulering door één consistent kader vervangen • Toezicht wordt uitgebreid over alle financiële dienstverleners • Consument geconfronteerd met beslissingen van groot financieel belang en met een complexiteit die hij vaak niet kan overzien • Informatie ongelijkheid tussen bemiddelaar en consument • “Bodem in markt leggen”, “Rotte appels uitsluiten” • “Niet kwantificeerbare misstanden in de markt” corrigeren Bron: Wfd, Memorie van Toelichting, RFT, SER

5. De Wfd definieert eisen voor de zes kenmerken • Dient voor (mede)beleidsbepalers van de financieel dienstverlener (FD) buiten twijfel te staan Betrouwbaarheid • (Mede)beleidsbepaler dient deskundig te zijn m.b.t. bedrijfsvoering • FD is verantwoordelijk voor deskundigheid medewerkers • Deskundigheid medewerkers kan aangetoond worden middels: diploma’s, competentiebewijzen of inrichting bedrijfsvoering Deskundigheid Financiële zekerheid • Bemiddelaar moet beschikken over een beroepsaansprakelijkheidsverzekering (of vergelijkbare voorziening) Bedrijfsvoering • Bedrijfsvoering moet adequaat toezicht mogelijk maken • FD moet over een incidentenregeling beschikken Transparantie • Communiceer duidelijk de aangeboden dienst • Geef klant voorafgaand aan overeenkomst informatie die • voor adequate beoordeling van product nodig is Zorgplicht • Voldoen aan de eisen van het adviestraject • Beschikken over een klachtenprocedure • Bij uitbesteding van werkzaamheden aan derden is men ervoor verantwoordelijk dat deze werkzaamheden conform de Wfd-normen uitgevoerd worden De belangrijkste elementen van deze kenmerken zullen op de volgende sheets behandeld worden

6. Voorgesteld deskundigheidsbouwwerk is modulair en flexibel MARKT INITIATIEVEN Minimum niveau deskundigheidseisen Wfd VERZEKERINGEN LEVEN VERZEKERINGEN SCHADE HYPOTHECAIR KREDIET CONSUMPTIEF KREDIET BELEGGEN A VOLMACHT BELEGGEN B BASIS OPLEIDING FINANCIELE DIENSTVERLENING Tijdens het overgangsregime zal men wel deskundig moeten zijn (ondanks ontbreken diploma-eis) en men dient wel te werken aan behalen diploma’s/ competentiebewijs Minimum eisen

7. Deskundigheid: vrijstelling op basis van huidige diploma-eisen – voorbeeld hypotheken • Het meest gangbare deskundigheidshiaat in de markt zal zijn: Hypotheken • Vrijstelling wordt verkregen door de volgende diploma’s: • SEH Erkend Hypotheek adviseur, • FFP met aansluitend PE • Hypotheek Adviseur (SEA) icm Assurantie B • Financiële Planning (IFAP1+IFAP2) • Woningfinanciering II (NIBESVV) • icm Assurantie B) Degenen op wie de vergunning rust moeten Beleggen A halen voor Module Leven en Module Hypotheken (uitgezonderd degenen die in het bezit zijn van ‘FFP’ of ‘Financiële Planning’) De invulling overgangsregime deskundigheid en de vrijstellingsregeling zullen nog van invloed zijn op de uitwerking van de Wfd op de deskundigheid. Zie verder Bijlage 10 Bfd De Wfd stelt slechts minimum deskundigheidseisen, complexe producten kunnen hoger niveau deskundigheid dan minimum Wfd noodzakelijk maken

8. Transparantie betekent dat men tijdig, duidelijk en juist communiceert over de geleverde diensten en producten Informatie over Producten Diensten Tijdig, correct, begrijpelijk en niet misleidend Consumenten Deze communicatie (bijvoorbeeld in de vorm van een GIDI) is onder de Wfd vormvrij.

9. Wfd kent verschillende eisen m.b.t. de informatieverstrekking – dienstverlening Verplichte precontractuele informatie Schriftelijk en in principe in de Nederlandse taal verstrekken • Bijvoorbeeld: • aard dienstverlening • interene klachtenprocedure, geschillencommissie waarbij men aangesloten is • de wijze van beloning Onverplichte precontractuele informatie • Bijvoorbeeld: • opnemen van de risico-indicator in geval van een complex product • vermelden van de belangrijkste kosten en risico’s (middels een risico-indicator) bij het verstrekken van rendementen De vorm van deze communicatie (bijvoorbeeld in de vorm van een GIDI) is onder de Wfd vormvrij.

10. Wfd kent verschillende eisen m.b.t. de informatieverstrekking – product Actief te verstrekken precontractuele informatie Voorafgaand aan de overeenkomst schriftelijk verstrekken, tenzij verkoop op afstand • Bijvoorbeeld: • algemene en bijzondere polisvoorwaarden Passief te verstekken precontractuele informatie • Bij Krediet: • Kredietprospectus • Bij complexe producten: • Financiële bijsluiter Doorlopende informatieverstrekking Een verplichting voor levens – en natura-uitvaartverzekeringen • Bijvoorbeeld: • actuele afkoop- of premievrije waarde (leven) Deze communicatie (bijvoorbeeld in de vorm van een GIDI) is onder de Wfd vormvrij.

11. De kernelementen van het adviestraject (zorgplicht) • Inventariseer het profiel van de consument voor zover dit • redelijkerwijs relevant is • Wat is zijn financiële ervaring en kennis? • Financiële draagkracht? • Risicobereidheid? • Financiële behoeften en wensen? • Adviseer een product dat goed past bij het profiel van de klant • Maak overwegingen van het advies kenbaar aan consument • (waarom adviseert men dit product) Bij alle producten, behalve eenvoudige producten, bestaat er een verplichte vastlegging van het klantprofiel en moeten de overwegingen en de aansluiting van geadviseerd product op het profiel Reconstrueerbaar zijn (dit laatste is vormvrij)

12. (Vastleggings)verplichtingen bij eenvoudige versus complexe producten Complexe producten Impactvolle producten Eenvoudige producten Niet complexe producten • Eenvoudige producten: geen verplichtingen m.b.t. vastlegging • adviestraject en geen Financiële Bijsluiter • Impactvolle producten (complex): wel verplichtingen adviestraject • wel Financiële Bijsluiter • Impactvolle producten (niet-complex): wel verplichtingen adviestraject • geen Financiële Bijsluiter Bij een annuïteiten hypotheek zal er geen Financiële bijsluiter beschikbaar gesteld hoeven te worden, terwijl de FD wel aan de verplichtingen van het adviestraject dient te voldoen.

13. Toezicht op de markt /Samenwerking met marktpartijen

14. De Wfd kent voornamelijk open normen Open norm Open norm geeft alleen het doel weer; men dient deze normen zelf te interpreteren. Open norm • Bij open normen heeft de financiële • dienstverlener een grotere eigen • verantwoordelijkheid. • Bij open normen bestaat er een grotere • onzekerheid in de markt. • Voordeel: • Grotere flexibiliteit met betrekking tot • invulling van de normen (wat minder kosten • met zich meebrengt) * X * * Gesloten norm * Gesloten norm Bij gesloten normen zijn er naast het doel ook specifieke grenzen / normen gesteld Specifieke Normen X * * X = Doel dat de Wfd nastreeft * = positie instelling Deze open normen zijn tevens vaak vormvrij.

15. AFM toezichtstrategie rust op 3 pijlers AFM toezichtstrategie Stimuleren vrijwillige naleving Mobiliseren van marktbijdrage -stichting -kwaliteitsborgers Toezicht AFM -toetreding -doorlopend toezicht 1 2 3 Het toezicht van de AFM zal toegesneden zijn op het soort bedrijf dat onder toezicht zal komen te staan

16. Stimuleren vrijwillige naleving De AFM zal de vrijwillige naleving stimuleren door: • communicatie en voorlichting (gedeeltelijk samen met de Stichting) • website (www.afm.nl) • e-mail nieuwsbrief • brochure • kwaliteitskenmerkendocument • gesprekken met marktpartijen • congressen • derde partijen, die financieel dienstverleners ondersteunen, in het communicatietraject te betrekken (zoals brancheorganisaties, keurmerken en software leveranciers) • een duidelijk en evenwichtig handhavingsbeleid www.afm.nl/wfd

17. Marktbijdrage-Marktpartijen nemen eigen verantwoordelijkheid Stichting AFM Stichting levert informatie aan AFM FD FD FD FD FD FD FD FD FD FD FD FD Kwaliteitsborger 1 Kwaliteitsborger 2 De AFM ondersteunt de initiatieven uit de markt voor zelfregulering

18. Harde toezichttaken kunnen echter alleen door de AFM uitgevoerd worden Doorlopend toezicht • Invullen van de self-assessment • controleren en bespreken self-assessment • uitvoeringen toetsingen op locatie • geven van adviezen voor verbeteringen/aanpassingen • controle op uitvoering van gegeven adviezen (hertoetsing) • aanwijzingen/laatste waarschuwing • bestuurlijke boetes en/of intrekking van vergunning Normbewaking & signalering Zachte taken Zeker AFM taak Toezicht en handhaving Harde taken

19. Het doorlopende toezicht van de AFM kent drie elementen Doorlopend risico georiënteerd toezicht Jaarlijks toezicht op grote instellingen in combinatie met accountmanagement 1 Bij de overige partijen zal de toezichtfrequentie afhangen van analyse Self assessment en incidenten 2 Waar mogelijk zal de AFM steunen op kwaliteitsborginginitiatieven vanuit de markt 3 Het toezicht van de AFM zal toegesneden zijn op het soort bedrijf dat onder toezicht zal komen te staan

20. Stand van zaken invoering Wfd

21. Verloop traject Wfd Marktpartijen hebben een zware adviesrol vervuld door middel van het Platform Financiële Dienstverlening Sept. 2004 feb 2005 okt 2005 januari 2003 - juli 2004 juni/juli 2004 • Jan 2003: Start Platform Financiële Dienstverlening • Stuurgroep • (met koepels, onafhankelijken en ministerie) • 6 commissies • (met in totaal • ruim 60 marktpartijen) • April 2004: Wetsvoorstel Wfd naar 2e Kamer • Adviezen Platform af, start marktconsultatie • Start “Reality Check” (Pilot Wfd) • Platform adviezen bijgesteld n.a.v. markt consultatie • AFM adviseert Financiën inzake invulling lagere regelgeving • Wfd door de • Tweede Kamer aangenomen • (met vier amendementen) • Bfd ter • consultatie • aangeboden • Tussen het Bfd en • de inwerkingtreding • van de Wfd zal er • nog invulling • gegeven worden • aan de vrijstellingsregeling. • Geplande datum inwerkingtreding Wfd. Deze datum kan nog wijzigen als gevolg van de behandeling in de Tweede Kamer en de Raad van State • Dec 2003: Advies Raad van State Door middel van het Platform Financiële Dienstverlening hebben de marktpartijen een zware adviesrol vervuld in het voortraject en ook nu, tijdens de operationalisering van de Wfd, vervullen zij een zware adviesrol

22. Hoe houdt de AFM u op de hoogte? Voorlichting Wfd Voorbereiding invoering Wfd Uitvoering toezicht Wfd Speerpunten AFM Doelgroepen feb ’05 (tot consultatie Bfd) feb ’05-Invoering Wfd (vanaf consultatie Bfd) Vanaf invoering Wfd • Voorbereiding vergunningaanvraag • Prioriteiten handhavingsbeleid • Stichting in oprichting • Kwaliteitsborgers • Koepels • Dienstverleners • Instellingen • Communiceren normen Wfd • Voorbereiding vergunningverlening • Koepels • Media • Congressen • Grote accounts • Softwarehuizen • Prioriteiten handhavingsbeleid • Interpretaties • Publicatie maatregelen • Instellingen • Stichting • Kwaliteitsborgers De AFM verzorgt reeds nu een e-mail nieuwsbrief (www.afm.nl)

23. Wat betekent de Wfd voor u?

24. De Wfd zal invloed hebben op uw bedrijfsvoering U dient een vergunning aan te vragen (mits van toepassing) 2 U dient te beslissen wat voor soort vergunning u gaat aanvragen 1 U zult altijd aan de normen van de Wfd moeten voldoen 3 • Deze beslissing zal afhankelijk zijn van: • De activiteiten die u nu uitvoert • De aanwezige deskundigheid Hoe eerder u begint met voorbereiden, hoe beter!

25. Wat kunt u aan voorbereiding doen? • Bij grote bedrijven: beoordeel uw bedrijfsstructuur. Worden alle rollen binnen uw bedrijf volledig gedekt door de vergunning van rechtswege? • Beoordeel uw eigen bedrijfsvoering, is deze inzichtelijk? • Analyseer de aanwezige deskundigheid binnen uw bedrijf, sluit deze aan op de productsoorten die u voert of wilt gaan voeren? • Heeft u al een interne klachtenprocedure? • Heeft u al een incidentenregeling? • Bent u voor al uw activiteiten aangesloten bij een erkend geschillencommissie? • Voldoet uw BAV? Informeer bij uw BAV-verzekeraar • Ga na of uw huidige profilering (bijvoorbeeld GIDI /bedrijfsbrochures) aansluit bij uw daadwerkelijke dienstverlening • Informeer op tijd bij uw business partners, zoals softwareleverancier, naar de wijzigingen die zij doorvoeren inzake Wfd U kunt nu al met de voorbereiding beginnen!

26. Traject vergunningaanvraag

27. De vergunningaanvraag wordt op 4 criteria beoordeeld • (Mede)Beleidsbepaler wordt beoordeeld volgens beleidsregel betrouwbaarheidstoetsing, onder andere bij de Belastingdienst en Justitie Betrouwbaarheid • (Mede)beleidsbepaler dient deskundig te zijn m.b.t. bedrijfsvoering • FD is verantwoordelijk voor deskundigheid medewerkers • Deskundigheid medewerkers kan aangetoond worden middels: diploma’s, competentiebewijzen of inrichting bedrijfsvoering Deskundigheid • (Her-)bemiddelaar in verzekeringen: • - beroepsaansprakelijkheidsverzekering (BAV) • - vergelijkbare voorziening (strenge regels! Financiële zekerheid • Inzichtelijke bedrijfsprocessen en zeggenschapsstructuur moeten adequaat toezicht mogelijk maken • FD beschikt over een incidentenregeling Integere bedrijfsvoering Let op: geen vergunning, geen zaken doen

28. Traject vergunningaanvraag Tenminste 2 maanden voor Invoering Wfd Vanaf datum invoering Wfd Tot 1 maand na datum Invoering Wfd Aanvraagformulier is beschikbaar via www.afm.nl Aanvraag Wfd dient ingediend te worden als u gebruik wenst te maken van het overgangsregime Afloop periode aanvraag Wfd (voor overgangsregime) • De communicatie zal bij voorkeur via e-mail verlopen, zorg dus dat u bereikbaar bent; • Het hele aanvraagtraject zal digitaal verlopen, om de kosten voor u te minimaliseren; • Als u door een te late aanvraag uw recht op het overgangsregime verspeelt, • mag u niet meer actief zijn. Reden te meer om op tijd uw aanvraag in te dienen! U kunt het formulier ruim op tijd downloaden van onze website om zich gedegen voor te bereiden

29. Vergunningstructuur

30. Wat voor soort vergunning heeft u nodig? Soort vergunning Op basis van: Zelfstandige vergunning Aanvraag Europees Paspoort Rechtswege Verbonden bemiddelaar Aangemeld door aanbieder Aangesloten instelling Aangemeld door financieel dienstverlener Daarnaast bepalen de daadwerkelijk uitgevoerde activiteiten welke artikelen van de Wfd wel en niet op uw bedrijf van toepassing zijn

31. In het kader van de Wfd wordt over verschillende soorten bemiddelaars gesproken Gebonden bemiddelaar Verbonden bemiddelaar Werkt onder de Wfd-vergunning van een aanbieder Heeft contractuele verplichtingen jegens aanbieder Zelfstandige vergunning Ongebonden bemiddelaar (objectieve analyse) Ongebonden bemiddelaar (overige) Werkt met beperkt aantal aanbieders per productsoort Doet een analyse over een toereikend aantal producten Heeft invloed op de verplichtingen van transparantie Een verbonden bemiddelaar mag bemiddelen voor 1 aanbieder of voor meerdere aanbieders mits het niet gaat om onderling concurrerende producten en er geen premie-incasso plaatsvindt

32. Wat is uw rol in het distributieproces? ? Aanbieder Bemiddelaar (postenbank) of volmachtagent Bemiddelaar/ adviseur Consument De impact van de Wfd hangt ook af van uw rol in het distributieproces

33. Relatie aanbieder - bemiddelaar Aanbieder Bemiddelaar/ adviseur Consument Plichten aanbieder zijn o.a: Verplichting bemiddelaar is o.a.: • Controleert of bemiddelaar over de juiste vergunning beschikt • Dient bemiddelaar te voorzien van adequate informatie • Heeft meldplicht inzake grote en/of stelselmatig misstanden • Werkt alleen met aanbieders die een Wfd-vergunning hebben • Verantwoordelijk voor invulling van de transparantie en zorgplicht • Informatievoorziening • Bij advies (inzake complexe producten) • Opstellen klantprofiel • Aansluiten geadviseerde product op profiel Bij een rol als postenbank en volmachtagent heeft u met zowel de plichten van de aanbieder als met een aantal plichten van de bemiddelaar te maken

34. Wfd stelt gelijke gedragsnormen voor alle vormen van distributie Distributieconsistentie Aanbieden Aanbieder Bemiddelaar/ adviseur Adviseren Bemiddelaar Bemiddelen Consument Iedere vorm van distributie krijgt met dezelfde eisen van de Wfd te maken, ook gevolmachtigd agenten en verbonden bemiddelaars

35. Nog vragen? Voor vragen kunt u gebruik maken van het volgende e-mail adres TOEZICHT_WFD@AFM.NL