İŞLETMENİN PAYDAŞLARINA KARŞI SORUMLULUKLARI

1. İŞLETMENİN PAYDAŞLARINA KARŞI SORUMLULUKLARI

2. İşletmelerin sosyal sorumluluğunun önemli bir parçası da işletmenin paydaşlarına karşı olan sorumluluğudur. Paydaşlar özel kişiler olabileceği gibi tüzel kişilerde olabilir. Paydaşlar işletmenin ortaklarıdır ve işletme yönetimi ortaklarının çıkarlarını korumak zorundadır. • Paydaşlar yönetimde söz sahibi olan büyük paya sahip ortaklar olabileceği gibi, menkul kıymetler borsasından o işletmenin hisse senetlerini almış olan küçük yatırımcılarda olabilir.

3. Paydaşların temel hakları şunlardır. • Dağıtıldığında kar payı almak • Sermaye artırımında rüçhan hakkını kullanmak. • Genel kurulda yönetimi belirlemek ve gündemdeki diğer konularda oy kullanmak • İşletme faaliyetlerine ilişkin yıllık almak • Sahip olduğu hisseleri başkalarına satabilmek.

4. İş ahlakını dikkate alan bir işletme paydaşlarına firma faaliyetlerini ve finansal yapısıyla ilgili gerekli bilgileri iletmelidir. • Çünkü yatırımcılar söz konusu yatırımlarını değerlendirebilmek için hisse senetlerine sahip olduğu firma hakkında mümkün olduğunca fazla bilgiye sahip olmalıdır.

5. Paydaşların firmanın sahibi olduğunu söylemek hukuki olarak doğru olsa da uygulamada firmanın hisse senetlerine yatırım yapan yatırımcılar o firmanın sahibi gibi davranamazlar. • Sadece firmanın elde edeceği kardan almaya veya ellerindeki hisse senetlerini değeri yükseldiğinde satıp aradaki farktan kazanç sağlama hakları vardır. • Ancak paydaşlar firmanın kuruluş amaçlarını değiştiremezler ve koydukları sermaye dışında firmanın borçlarına karşıda sorumlu değildirler.

6. İşletmelerin doğal çevreye karşı sorumlulukları • Endüstri devrimi ile gezegenimizde üretilen malların çeşidi ve miktarı şimdiye kadar hiç görülmedik şekilde artmıştır. • Sağlık teknolojileri ve beslenme koşullarındaki iyileşmeye paralel olarak ölüm oranları azalmış ve dünya nüfusu hızla artmıştır.

7. Dünyamız endüstriyel üretim tüketim ilişkilerinin bir sonucu olarak tehlikeli biçimde kirlenmekte ve ısınmaktadır. • O halde çevre kirliliği ve doğal kaynakların tüketilmesi konusunun önemi iş ahlakı açısından tartışılmaz derecede önemlidir.

8. İşletmenin çevreye karşı sorumluluğunu iki ana başlık altında inceleyebiliriz. • Çevre kirlenmesini önlemek veya en aza indirmek. • Kıt olan doğal kaynakların gelecek kuşaklarca da kullanılacağı bilinciyle de hareket etmek. • İşletmelerin yer aldığı üretim tüketim ilişkileri şu ya da bu şekilde ekolojiyi olumsuz şekilde etkilemektedir. • İşletmenin çevreye karşı sorumlulukları söz konusu olduğunda ‘Sürdürülebilir kalkınma’ karşımıza çıkmaktadır.

9. Çevrenin kirlenmesi ve doğal kaynaklarımızın tüketilmesi daha çok iki durumda ortaya çıkmaktadır. • 1-) Yoksul ekonomilerde insanlar temel ihtiyaçlarını karşılayabilmek için çevreye zarar vermekten kaçılmazlar. • 2-)Ekonomik yönden gelişmiş ekonomilerde aşırı tüketim nedeniyle doğayı hızla kirletmektedirler. Bu toplumlarda sürdürelebilir bir ekonomik büyüme ancak tüketim kültürünün sorumlu bir tüketim kültürüyle değiştirilmesi yoluyla mümkündür.

10. Endüstriyel faaliyetler sonucu tehdit altında olan çevresel ögeler şunlardır: • Hava • Su • Ekilebilir arazi • Fosil yakıtlar • Bu öğelerden bazı yenilenebilirken bazıları yenilenemeyecek niteliktedir.

11. Çevre konusunda alınabilecek önlemler • Dünya nüfusu artmaya devam ettikçe bu artan nüfusun ihtiyaçlarını sağlamak için daha çok endüstriyel üretim yapılacak ve önlem alınmazsa buda bir çevre felaketiyle sonuçlanacaktır. • İşletmelerin çevreye karşı sosyal sorumlulukları çerçevesinde bazı önlemler geliştirmiştir. • 1-Zorlayıcı yasal standartlar • 2-İşletmelerin gönüllü uygulamaları • Zorlayıcı yasal önlemler kadar gönüllü uygulamalarda çok önemlidir. Çünkü gönüllü uygulamalar yeterince uygulanırsa zorunlu uygulamalara gerek kalmayacaktır.

12. Bazen belli bir açıdan çevreci sayılan bir ürün başka bir açıdan çevreye zarar verebilmektedir. • Örneğin havanın kirlenmemesi için elektrikli otomobiller çevreci bir ürün olmaktadır fakat elektriğin nasıl üretildiği konusu da önemlidir.

13. İş ahlakı ve kapitalizmn eleştirisi • Kapitalizm kurulup güç kazandığı ülkelerde sadece ekonomik hayatı etkilemekle kalmamış genel anlamda sosyal ve kültürel hayatı da etkilemiştir. • Kimine göre kapitalizm insanlığa birçok yenilik getirmiş gelişimin ve değişimin motoru olmuştur.

14. Karl Marx’ın pek çok takipçisi kapitalizmin ahlaki bir çerçeve içinde yermişler ve kapitalizmin esasen gayri ahlaki olduğunu iddia etmişlerdir. • 1-Kapitalizm esas itibariyle gayri ahlakidir. Zira işçinin hak ettiği ücreti kazanmadan var olması mümkün değildir. • 2-Kapitalizm gayri ahlakidir zira insanları yabancılaştırır. • 3-Kapitalizm azınlık bir zümrenin çıkarlarını korur ve çoğunluğun daha adil daha iyi ve eşitlikçi bir toplum olarak yaşamasına engel olur.

15. İş gücünün sömürülmesi • Karl Marx ve Ricardo’ya göre bir malın değeri üretiminde kullanılan emekle doğru oranlıtır. • Marx’ın emek değer kuramı sosyal gelirin emek ve sermaye arasında bölüşümünü gösteren bir araçtır. • Marx sömürünün bireysel kaynakla olmayıp kapitalist sistemin doğasından kaynaklandığını belirtmiştir. • Marx’a göre köle satın alınmasıyla bir hizmet sözleşmesi arasında temel bir fark yoktur.

16. Kapitalist sistemde üretim kar oranına göre yapılır. Gelir ve gider sürekli kontrol altındadır. • Marx’a göre kapitalist sistemde çalışma sıkıcıdır ve yaratıcılıktan yoksundur. İşte tatminsizlik vardır. • Kapitalizm bireysel çıkarları ön plana çıkaran, ileri dünya görüşünün ortadan kalkmasına neden olur ve işte yabancılaşmaya neden olur.

17. AdİlÜcret • İktisat teorisine göre ücret, emek arz ve talebinin birleştiği noktada emeğe ödenen fiyattır. • Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Bildirgesi’nin 23. maddesine göre çalışan herkes kendisi ve bakmakla yükümlü olduğu aile üyeleri için insan haysiyetine uygun bir yaşayış sağlayacak ücret düzeyinde ücretlendirilmesi gerekir.

18. Eğer piyasa ücreti çalışanları temel ihtiyaçlarını karşılamıyorsa devlet ücretlere müdahale edip bir asgari ücret seviyesi belirleyebilir. • Ancak piyasada bu ücretin altında çalışacak kişiler her zaman bulunur. • Dolayısıyla ücret düzeyleri kapitalizmin refah mı sömürü mü ürettiği sorusuna cevap verebilecek bir değişkendir.

19. Adil ücret kriteri oluşturulmasında üç faktör önemlidir. • 1-) Arz ve talep koşulları • 2-) Tazminat ve risk payları • 3-) Sosyal Statü • Bir başka adil ücret yaklaşımı ise ‘eşit işe eşit ücret’ kavramıdır. • Buna göre ücret insanların statüsü, aile durumu ve ihtiyaçlarına göre değil yaptığı işe göre değerlendirilir.

20. Küreselleşme ve ücret adaleti • İMF’nin küreselleşme tanımına göre sınır ötesi mal ve hizmet mübadelesinin hacim ve çeşidinin ve uluslar arası sermaye akışının artması ve teknolojinin hızlı ve büyük ölçüde yayılması yoluyla dünya üzerindeki ülkelerin ekonomik olarak giderek artan bir şekilde birbirine bağlanmasıdır.

21. Küreselleşmeyi 3 aşama ile ayırabiliriz. • 1-) II. Dünya Savaşı sonuna kadar süren sömürge aşaması • 2-) 1970’li yılların başında başlayan sözde yeni uluslar arası işbölümü aşaması • 3-) Şuanda içinde yaşadığımız durum tüm dünyanın tek ve bütün bir global market olarak bütünleşmesi.

22. Türmob tarafından geliştirilen muhasebeciler için meslek ahlakı ilkeleri • Avrupa Birliği’ne giriş sürecinde Türkiye’de muhasebe mesleği alanında bir ahlak yasasına ihtiyaç duyulmuştur. • Bu amaçla TÜRMOB, IFAC’nın tüm dünyada kabul görmüş ahlak kuralları orijinal metninde dilimize çevrilmiştir.

23. Bütün muhasebecilereuygulanabilir 1. Kısım doğruluk ve tarafsızlık • Doğruluk ile kastedilen yalnızca dürüstlük değil işin adil yapılması ve güvenilirliktir. 2. Kısım ahlak çatışmalarının çözümlenmesi 3.Kısım mesleki yeterlilik • Muhasebeciler kendilerini sahip olmadıkları uzmanlık veya deneyime sahipmiş gibi davranmamalılardır. 4.Kısım gizlilik • Muhasebeci müşterisinin işleri hakkında öğrendiği gizli bilgileri koruma zorunluluğu vardır.

24. 5.Kısım vergi uygulaması 6.Kısım sınır ötesi faaliyetler 7.Kısım tanıtım • Muhasebeciler kendilerini ve işlerini pazarlamasında mesleğin onurunu zedeleyecek araçlar kullanmamalıdır.

25. Serbest meslek faaliyetinde bulunan bütün muhasebecilere uygulanabilir 8.Kısım bağımsızlık • Raporlama bildiriminde bulunan muhasebeciler herhangi bir çıkar durumu ile alakalı olmamalıdırlar. 9.Kısım mesleki yeterlilik ve muhasebeci olmayanlardan yararlanmasına dair sorumluluklar 10.Kısım ücretler ve komisyonlar

26. 11.Kısım serbest muhasebecilik ile bağdaşmayan uygulamalar • Muhasebeciler dürüstlük, tarafsızlık ve bağımsızlık ilkeleri ile bağdaşmayan hiçbir uygulamaya girişmemelidirler. 12.Kısım müşteri paraları • Muhasebeciler yasal olmayan işlerden geldiği ya da yasal olmayan işlerde kullanıldığına inandığı müşteri paralarını elinde tutmamalıdır.

27. 13.Kısım diğer serbest meslek faaliyetinde bulunan muhasebeciler ile ilişkiler 14.Kısım reklam ve teşvik • Muhasebeciler için reklam ve teşvik yasağı koyup koymama sorunu, her ülkenin yasal, sosyal ve ekonomik şartlarına dayanan üye örgütlerinin işidir.

28. Bağımlı çalışan muhasebeciler uygulanabilir 15.Kısım sadakat çatışması 16.Kısım meslektaşlara destek 17.Kısım mesleki yeterlilik 18.Kısım bilginin sunuluşu