Παρουσίαση της Διπλωματικής Εργασίας με θέμα:

1. ΔΙΑΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΟ ΔΙΑΤΜΗΜΑΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ ΤΗΣ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ Παρουσίαση της Διπλωματικής Εργασίας με θέμα: «Συνεργατικά Περιβάλλοντα Ηλεκτρονικής Μάθησης: Ανάπτυξη εκπαιδευτικού υλικού σε περιβάλλον moodle και wiki και εφαρμογή στη διδασκαλία της Φυσικής». Μεταπτυχιακή φοιτήτρια: Αλεξάνδρα Σάτμαρη(A.M.5260) Επιβλέπουσα καθηγήτρια: κα Μαρία Ραγκούση

2. Βασικοί άξονες εργασίας Συνεργατική Μάθηση

3. Στόχος της εργασίας Στόχος της παρούσας εργασίας είναι να καταδειχθεί το πώς μπορεί να δημιουργηθεί ένα καλά σχεδιασμένο παιδαγωγικό σενάριο, έχοντας ως βάση τη χρήση δύο ηλεκτρονικών εργαλείων, της πλατφόρμας moodle και του διαδικτυακού συνεργατικού εργαλείου wiki, και στη συνέχεια πώς, βάσει αυτού του σεναρίου, μπορεί να αναπτυχθεί εκπαιδευτικό υλικό, που θα προωθεί την ανάπτυξη αλληλεπίδρασης μεταξύ των οργανωμένων σε ομάδες μαθητών και την, εν τέλει, επίτευξη κοινών στόχων, την από κοινού δηλαδή οικοδόμηση της γνώσης, τη Συνεργατική μάθηση.

4. Συνεργατική Μάθηση Η Συνεργατική Μάθηση είναι« ένα σύστημα μεθόδων μάθησης, στο οποίο οι μαθητές εργάζονται με αλληλεπίδραση και αλληλεξάρτηση μέσα σε μικρές ανομοιογενείς ομάδες για την επίτευξη κοινών στόχων.» (Χαραλάμπους Ν., 2000) • Η Συνεργατική Μάθηση (Collaborative learning)διαφέρει: • Από την ανταγωνιστική και την εξατομικευμένη δομή της τάξης • Από την απλή μαθητική ομάδα • Από τη Συμπρακτική Μάθηση (cooperative learning)

5. Βασικά στοιχεία της Συνεργατικής Μάθησης Ένα πρόβλημα προς επίλυση, έναν κοινό στόχο Μικρή (2-6 μέλη) ανομοιογενής ως προς τη σύνθεση ομάδα Αλληλεπίδραση και Αλληλεξάρτηση μεταξύ των μελών Διαρκής εξάσκηση στις Συνεργατικές δεξιότητες Συνεργατική Μάθηση Προσωπική αλλά και συλλογική ευθύνη Διάκριση ρόλων-Καταμερισμός καθηκόντων Δημιουργική επικοινωνία Ίσες ευκαιρίες για επιτυχία Αξιολόγηση ατομική αλλά και ομαδική Συμβουλευτικός ρόλος δασκάλου Ενεργή συμμετοχή των μαθητών

6. Πλεονεκτήματα Συνεργατικής Μάθησης • Ακαδημαϊκά (ανάπτυξη κριτικής σκέψης, προώθηση ικανοτήτων επικοινωνίας, ενεργή εμπλοκή μαθητών και αύξηση κινήτρων μάθησης, καλύτερη οργάνωση σκέψης εξηγώντας ο ένας στον άλλο κ.ά) • Συναισθηματικά (ικανοποίηση από την ενεργό εμπλοκή, αύξηση αυτοεκτίμησης,κ.ά) • Κοινωνικά (ανάληψη ρόλων παρόμοιων με αυτών της κοινωνίας, μαθητική αυτονομία, μπαίνουν στην οπτική του άλλου)

7. Θεωρητικό πλαίσιο στήριξης της Συνεργατικής Μάθησης • Κοινωνικο-γνωστική σύγκρουση- J.Piaget «Αυτό το σοκ στη σκέψη μας που προέρχεται από την επαφή μας με τους άλλους» Η σύγκρουση αυτή, συμβαίνει όταν η άποψη ενός παιδιού έρχεται σε αντίθεση με την άποψη των άλλων παιδιών ή διαψεύδεται από τα ίδια τα γεγονότα. • Η κοινωνικοπολιτισμική θεωρία του L. Vygotsky «Η μάθηση θεωρείται ως κοινωνική και συνεργατική δραστηριότητα, η οποία διευκολύνεται μάλλον παρά κατευθύνεται από τον/την εκπαιδευτικό» • Ζώνη επικείμενης ανάπτυξης • Η θεωρία της Εγκατεστημένης μάθησης (situated learning) • Η γνώση είναι αναγκαίο να παρουσιαστεί σε ένα αυθεντικό πλαίσιο, όπου δηλαδή θα περιλαμβάνεται σε εμπειρικές συνθήκες • Η μάθηση απαιτεί την κοινωνική αλληλεπίδραση και την ομαδική συνεργασία

8. Ηλεκτρονική Μάθηση • Χρησιμοποιούμε τον όρο ηλεκτρονική μάθηση (e-learning) εννοώντας οτιδήποτε αφορά στη χρήση της ψηφιακής τεχνολογίας στην εκπαιδευτική διαδικασία. • Οι πρακτικές της ηλεκτρονικής μάθησης χρησιμοποιήθηκαν κυρίως στην εξ αποστάσεως εκπαίδευση. • Η τηλεκπαίδευση συνδυάζει τις τεχνικές της ηλεκτρονικής μάθησης με υπολογιστές καθώς και τα τηλεματικά δίκτυα: διαδίκτυο, δίκτυα υπολογιστών και τηλεπικοινωνίες. • Ασύγχρονη • Σύγχρονη • Εξ αποστάσεως ή Υβριδική (Blended ή Hybrid learning)

9. Συνεργατική Μάθηση και Ηλεκτρονικοί Υπολογιστές • Ανάπτυξη διάφορων συστημάτων και εργαλείων που έχουν σκοπό να προωθήσουν τη μάθηση μέσω συνεργατικών δραστηριοτήτων: «Συστήματα Συνεργατικής Μάθησης μέσω Υπολογιστή» ( Computer Supported Collaborative Learning Systems, CSCL) • …Οι τεχνολογίες αυτές προσφέρουν ένα πλούσιο, διαμοιραζόμενο εικονικό χώρο εργασίας, όπου οι αλληλεπιδράσεις δε συμβαίνουν μόνο μεταξύ ατόμων και τεχνολογίας αλλά ως διαπροσωπική επικοινωνία πολλών προς πολλούς ανθρώπους που μοιράζονται έναν κοινό στόχο. Αυτές οι αλληλεπιδράσεις μπορούν να διευκολυνθούν και να ρυθμιστούν από ένα συντονιστή-εκπαιδευτή». (Lotus White Paper) • Xρησιμοποιούνται στο χώρο της εκπαίδευσης • Eστιάζουν στο «τι επικοινωνείται» και • O στόχος είναι η στήριξη των μαθητευόμενων στο να μάθουν στα πλαίσια της ομάδας. • Διάκριση συνεργατικής χρήσης της τεχνολογίας και συνεργατικής τεχνολογίας.

10. Κατηγοριοποίηση συνεργατικών εργαλείων ηλεκτρονικής μάθησης • Βάσει τόπου και χρόνου (σύγχρονα, ασύγχρονα, από απόσταση, πρόσωπο με πρόσωπο) • Βάσει τεχνικών χαρακτηριστικών (αυτόνομες εφαρμογές, διαδικτυακές εφαρμογές) • Βάσει του είδους της παρεχόμενης πληροφορίας (κειμενικά, συστήματα πολυμέσων)

12. Τέσσερις μεγάλες κατηγορίεςσυνεργατικών συστημάτων ηλεκτρονικής μάθησης • Διαδικτυακά εργαλεία (chat tools, ηλεκτρονικό ταχυδρομείο, συστήματα λήψης αποφάσεων,εργαλεία τηλεδιάσκεψης,wikis) • Oλοκληρωμένες πλατφόρμες, που χρησιμοποιούνται στα πλαίσια εκπαίδευσης εξ αποστάσεως και που ενσωματώνουν εργαλεία CSCL (CENTRA, το FirstClass, το BSCW, WebCt, moodle) • Groupware-CSCW(Lotus Notes, το TeamFocus και το Teamware, Synergeia) • Εξειδικευμένα συστήματα συνεργατικής μάθησης (CSILE, Knowledge Forum, CoVis κ.ά.

13. Παράδειγμα υλοποίησης: Διδασκαλία του μαθήματος της Φυσικής «Ο βρασμός» Γιατί η συγκεκριμένη ενότητα του συγκεκριμένου μαθήματος; • Ανάμεσα στους βασικούς σκοπούς της διδασκαλίας των Φυσικών Επιστημών στο Δημοτικό σχολείο είναι να αποκτήσουν οι μαθητές ενδιαφέρον και θέληση για ενεργοποίηση σε ατομικό και σε συνεργατικό επίπεδο και η καλλιέργεια ομαδικού και συλλογικού πνεύματος εργασίας για την επίτευξη κοινών στόχων

14. Η συνεργασία στο μάθημα των Φυσικών επιστημών βοηθά ουσιαστικά στην κατάκτηση της επιστημονικής νοοτροπίας από μέρους των μαθητών • Για τη μελέτη του φαινόμενου του βρασμού, απαιτείται η εκτέλεση πειραμάτων που χαρακτηρίζονται από επικινδυνότητα αλλά και δυσκολία, καθώς η κατανόηση των ενεργειακών μεταβολών που πραγματοποιούνται κατά τη διάρκεια του βρασμού ενός υγρού δεν είναι εύκολη για ένα μαθητή του Δημοτικού

15. Εργαλεία • Moodle:Είναι ένα ανοιχτού κώδικα Σύστημα Διαχείρισης Μαθημάτων (Open Sourse Course Management System- CMS) γνωστό και ως Σύστημα Διαχείρισης της Μάθησης (LMS) ,ως Εικονικό Μαθησιακό Περιβάλλον site ( Virtual learning Environment –VLE) ή ως ηλεκτρονική πλατφόρμα. Λέγοντας «Σύστημα Διαχείρισης Μαθημάτων" (CMS) αναφερόμαστε σε εφαρμογές που προσφέρουν τη δυνατότητα δημιουργίας ενός διαδικτυακού μαθήματος. • Wiki:«ένα ελεύθερα επεκτεινόμενο σύνολο ιστοσελίδων, ένα υπερκειμενικό σύστημα για αποθήκευση και τροποποίηση πληροφοριών, μια βάση δεδομένων, όπου κάθε σελίδα μπορεί εύκολα να τροποποιηθεί από οποιοδήποτε χρήστη με ένα φυλλομετρητή που δίνει τη δυνατότητα χρήσης φορμών» (Leuf & Cunningham,2001) • Ανήκει στο WEB 2.0, το διαδίκτυο «δεύτερης γενιάς», δηλαδή το πέρασμα από την παθητική πρόσληψη της πληροφορίας στην ενεργή συμμετοχή για τη δημιουργία της.

19. Γιατί αυτά τα εργαλεία; • Υπηρετούν πιστά τη φιλοσοφία του κοινωνικού εποικοδομητισμού, στην οποία στηρίζεται η συνεργατική μάθηση. • Διαθέσιμα δωρεάν • Διαδικτυακά εργαλεία • Το ένα συμπληρώνει το άλλο. Ο συνδυασμός τους υπηρετεί την άποψη πως η μάθηση είναι τόσο προσωπική όσο και κοινωνική υπόθεση. • Το moodle: • Γραμμική παρουσίαση της ύλης • Προσομοίώση παραδοσιακής διδασκαλίας, παρέχοντας και τη δυνατότητα αλληλεπίδρασης και επικοινωνίας των μαθητών μεταξύ τους και με το διδάσκοντα • Εργαλεία αξιολόγησης • Το wiki: • Μη γραμμικά δομημένο • Δυνατότητα για συνδημιουργία όλων των σελίδων του • Καθαρά μαθητοκεντρική δομή

20. Σχεδιασμός της διδασκαλίας • Προαπαιτούμενη γνώση • Διδακτικοί στόχοι • Οργάνωση τάξης: συνεργατική δομή • Προτεινόμενος χρόνος: 6 διδακτικές ώρες • Διδακτική προσέγγιση

21. Διδακτική προσέγγιση • Το υλικό έχει αναπτυχθεί βάσει του Διδακτικού μοντέλου της Εποικοδομητικής προσέγγισης στη διδασκαλία της Φυσικής (Βρίσκεται στην καρδιά της εποικοδόμησης, προωθεί τη συνεργατική μάθηση) • Στηρίζεται στις αρχικές- λανθασμένες- αντιλήψεις των μαθητών. Στόχος είναι μέσα από το διάλογο και την κοινή διαπραγμάτευση των απόψεών τους να οδηγηθούν σε αδιέξοδο έπειτα από την πειραματική επαλήθευση των ιδεών τους και να εγκαταλείψουν τις παλαιές τους ιδέες, έναντι των νέων που πλησιάζουν στο επιστημονικό πρότυπο. Αυτό γίνεται αφού προκληθεί στα παιδιά ενδοπροσωπική σύγκρουση (γνωστική σύγκρουση) ερχόμενοι αντιμέτωποι με τις ιδέες των ίδιων αλλά και κοινωνικογνωστική σύγκρουση αντιμετωπίζοντας και τις ιδέες των άλλων.

23. Γενικά χαρακτηριστικά του εκπαιδευτικού υλικού • Πρόσβαση στο υλικό μέσω Διαδικτύου. • Προτείνεται το μοντέλο της μικτής ή υβριδικής εκπαίδευσης (blended ή hybrid learning) • Η διδασκαλία είναι δομημένη κατά τρόπο που να μπορεί να στηρίξει και την εξ ολοκλήρου από απόσταση μάθηση • Ασύγχρονα εργαλεία, αλλά με σύγχρονη χρήση (ενσωμάτωση chat) • Το μεγαλύτερο μέρος του υλικού είναι αναπτυγμένο σε πολυμεσική μορφή (σαφείς αναπαραστάσεις, μείωση κινδύνων, διευκόλυνση εξ αποστάσεως εκπαίδευσης, αύξηση κινήτρων)

24. Γενική περιγραφή Η ηλεκτρονική πλατφόρμα moodle • Λειτουργεί ως το «Εικονικό Εργαστήριο Φυσικής» των μαθητών, όπου μπορούν να παρακολουθήσουν τις προσομοιώσεις των σχετικών με την ενότητα του Βρασμού πειραμάτων. • Οδηγίες για συνεργατικές δράσεις, οι οποίες πραγματοποιούνται στο εργαλείο wiki (το επισκέπτονται μέσω ενός link) • Δραστηριότητες (αυτό-)αξιολόγησης. • Πραγματοποίηση της Φάσης προσανατολισμού, Αναδόμησης Ιδεών, Εφαρμογής και Αξιολόγησης.

25. Γενική περιγραφή Το διαδικτυακό εργαλείο wiki • Λειτουργεί ως χώρος συνεργατικής εργασίας των μαθητών και • Ως ένα είδος «συλλογικής μνήμης» της διαδικασίας της από κοινού μαθήσεώς τους. • Εκφράζουν εδώ από κοινού τις ιδέες τους, με σύγχρονες συζητήσεις που πραγματοποιούνται με το εργαλείο ηλεκτρονικών συζητήσεων (chat) που έχει ενσωματωθεί στο wiki • Πραγματοποίηση της Φάσης της Ανάδειξης των Ιδεών και της Ανασκόπησης.

26. Πώς προωθείται η συνεργασία μέσα από το υλικό που αναπτύχθηκε

31. Συμπεράσματα • Πρόκειται για μια πρώτη προσπάθεια αξιοποίησης των συνεργατικών εργαλείων ηλεκτρονικής μάθησης στη διδακτική πράξη και ειδικότερα, στη διδασκαλία της Φυσικής. • Σίγουρα, θα παρουσίαζε ιδιαίτερο ενδιαφέρον η δοκιμή του εκπαιδευτικού υλικού που παράχθηκε μέσα σε συνθήκες διδασκαλίας. • Ωστόσο, έχοντας ως στήριγμα το θεωρητικό πλαίσιο της Συνεργατικής Μάθησης και με την πεποίθηση ότι οι Νέες Τεχνολογίες είναι το εργαλείο που μπορεί, εφόσον αξιοποιηθεί κατάλληλα και στα πλαίσια ενός καλού εκπαιδευτικού σεναρίου, να κάνει τη διδακτική διαδικασία ποιοτικότερη, κρίνεται σκόπιμη η συστηματική μεθόδευση και άλλων προσπαθειών προς αυτή την κατεύθυνση.