Miksowanie

1. Miksowanie na podstawie książek: „Mixing Audio: Concepts, Practices and tools”, Roey Izhaki, Focal Press 2008 „Mastering Audio, The Art and the Science”, Bob Katz, Focal Press 2002 Marcin.Lewandowski@ire.pw.edu.pl Zakład Elektroakustyki, Instyut Radioelektroniki PW

2. Wstęp Domeny miksowania Nauka miksowania Proces miksowania Inne kwestie miksowania Co to jest miks? Perkusja w miksie Rola miksu Elementy w miksie „Idealny” miks Naturalnie/sztucznie Głośniej - lepiej Co to jest miks? • O czym jest dany utwór? • Jakie emocje w sobie zawiera? • Jaki przekaz dla słuchaczama autor utworu? • W jaki sposób zachować lub spotęgować wydźwięk utworu? • W jaki sposób słuchacz powinien odebrać utwór? Miks jest foniczną reprezentacją emocji, kreatywnych pomysłów i ich wykonania. Marcin.Lewandowski@ire.pw.edu.pl Zakład Elektroakustyki, Instyut Radioelektroniki PW

3. Wstęp Domeny miksowania Nauka miksowania Proces miksowania Inne kwestie miksowania Co to jest miks? Perkusja w miksie Rola miksu Elementy w miksie „Idealny” miks Naturalnie/sztucznie Głośniej - lepiej Smells Like Teen Spirit - Nirvana Rola miksu • „Smells Like Teen Spirit” (rehearsal demo)– Nirvana. With The Lights Out. Geffen Records, 2004 • „Smells Like Teen Spirit” (live version)– Nirvana. From The Muddy Banks of the Wishkah. Geffen Records, 1996 • „Smells Like Teen Spirit” (Butch Vig mix)– Nirvana. With The Lights Out. Geffen Records, 2004 • „Smells Like Teen Spirit” (album version)– Nirvana. Nevermind. Geffen Records, 1991 Marcin.Lewandowski@ire.pw.edu.pl Zakład Elektroakustyki, Instyut Radioelektroniki PW

4. Wstęp Domeny miksowania Nauka miksowania Proces miksowania Inne kwestie miksowania Co to jest miks? Perkusja w miksie Rola miksu Elementy w miksie „Idealny” miks Naturalnie/sztucznie Głośniej - lepiej Pytanie o to czym jest idealny miks to jakby spytać kto był najlepszym pisarzem albo kto był najlepszym piłkarzem w historii – jest to kwestia subiektywnej opinii Miks „idealny” • Nauka miksu na podstawie osiągnięć innych • Składanie krótkich fragmentów w jeden set • Nagranie referencyjne jako efekt porównania Marcin.Lewandowski@ire.pw.edu.pl Zakład Elektroakustyki, Instyut Radioelektroniki PW

5. Wstęp Domeny miksowania Nauka miksowania Proces miksowania Inne kwestie miksowania Co to jest miks? Perkusja w miksie Rola miksu Elementy w miksie „Idealny” miks Naturalnie/sztucznie Głośniej - lepiej Głośniej - lepiej • Im głośniej tym bardziej odczuwalne niskie i wysokie tony • Niskie tony – moc, wysokie tony – klarowność, czystość • Głośno – odczuwalnie lepiej • Słuchać miksu na różnych poziomach głośności • Średnie tony są kluczem do zbalansowanego miksu na różnych poziomach głośności • Dobrze brzmiący miks przy niskim poziomie głośności będzie brzmiał dobrze i przy wysokim • Im głośniej tym bardziej odczuwalna odpowiedź pomieszczenia odsłuchowego Marcin.Lewandowski@ire.pw.edu.pl Zakład Elektroakustyki, Instyut Radioelektroniki PW

6. Wstęp Domeny miksowania Nauka miksowania Proces miksowania Inne kwestie miksowania Co to jest miks? Perkusja w miksie Rola miksu Elementy w miksie „Idealny” miks Naturalnie/sztucznie Głośniej - lepiej Instrumenty perkusyjne w miksie • Poznanie natury miksowanych instrumentów • Przestrzeń w miksie (maskowanie) • Instrumenty perkusyjne – krótkie odcinki czasu • Instrumenty dłużej wybrzmiewające – dłuższe odcinki czasu • Uwaga skupiona na instrumentach dłużej wybrzmiewających Marcin.Lewandowski@ire.pw.edu.pl Zakład Elektroakustyki, Instyut Radioelektroniki PW

7. Wstęp Domeny miksowania Nauka miksowania Proces miksowania Inne kwestie miksowania Co to jest miks? Perkusja w miksie Rola miksu Elementy w miksie „Idealny” miks Naturalnie/sztucznie Głośniej - lepiej Ważność elementów w miksie • Każdy element w miksie – inny priorytet • Priorytety zależne od gatunku i natury bazowego materiału • Wpływ danego elementu na efekt końcowy (mniejszy/większy) • Usprawnienie pracy i skrócenie czasu miksowania Marcin.Lewandowski@ire.pw.edu.pl Zakład Elektroakustyki, Instyut Radioelektroniki PW

8. Wstęp Domeny miksowania Nauka miksowania Proces miksowania Inne kwestie miksowania Co to jest miks? Perkusja w miksie Rola miksu Elementy w miksie „Idealny” miks Naturalnie/sztucznie Głośniej - lepiej …the verse kick on Smells Like Teen Spirit reminds me more of a bouncing basketball than any bass drum I have ever heard playing in front of me. People do not notice… Naturalnie vs sztucznie • Podejście naturalne: • Brzmienie instrumentów granych przed Nami „na żywo” • Oddanie naturalnej sceny dźwiękowej danego ustawienia • Bliżej – głośniej, bardziej w tle – ciszej • Trudne, czasochłonne i wymagające doświadczenia • Podejście sztuczne: • Brzmienie instrumentów odmienne od ich naturalnego • Sztuczne manipulowanie sceną dźwiękową • Używanie wszelkiego rodzaju efektów i wtyczek instrumentowych Marcin.Lewandowski@ire.pw.edu.pl Zakład Elektroakustyki, Instyut Radioelektroniki PW

9. Wstęp Domeny miksowania Nauka miksowania Proces miksowania Inne kwestie miksowania Wizja miksu Metody nauki Ocena miksu Analiza miksu Używanie narzędzi Nagrania referencyjne Teoria i charakter Wprowadzenie Marcin.Lewandowski@ire.pw.edu.pl Zakład Elektroakustyki, Instyut Radioelektroniki PW

10. Wstęp Domeny miksowania Nauka miksowania Proces miksowania Inne kwestie miksowania Wizja miksu Metody nauki Ocena miksu Analiza miksu Używanie narzędzi Nagrania referencyjne Teoria i charakter Wizja miksu jest czymś co odróżnia inżyniera nowicjusza od weterana. Podczas, gdy nowicjusz kształtuje brzmienie metodą prób i błędów, weteran wyobraża sobie brzmienie i przelewa je w miks. Wizja miksu • Dwa podejścia do miksu: • metoda prób i błędów – spróbujmy wzmocnić ten zakres częstotliwości i zobaczmy co się stanie • najpierw wizja, potem działanie – mogę wyobrazić sobie jak ma brzmieć ten werbel: powinien mieć mniej niskich częstotliwości i być bardziej szorstki Marcin.Lewandowski@ire.pw.edu.pl Zakład Elektroakustyki, Instyut Radioelektroniki PW

11. Wstęp Domeny miksowania Nauka miksowania Proces miksowania Inne kwestie miksowania Wizja miksu Metody nauki Ocena miksu Analiza miksu Używanie narzędzi Nagrania referencyjne Teoria i charakter Ocena miksu • Co w miksie jest nie tak? • Czy to brzmi dobrze? (początkujący) • Czy to brzmi tak jak chciałem żeby brzmiało? (weteran) Marcin.Lewandowski@ire.pw.edu.pl Zakład Elektroakustyki, Instyut Radioelektroniki PW

12. Wstęp Domeny miksowania Nauka miksowania Proces miksowania Inne kwestie miksowania Wizja miksu Metody nauki Ocena miksu Analiza miksu Używanie narzędzi Nagrania referencyjne Teoria i charakter Miksowanie jest prostym procesem wymagającym pary wytrenowanych uszu i kilku dobrej jakości narzędzi. Dużo lepiej jest w pełni poznać kilka narzędzi, niż nie mieć wprawy w posługiwaniu się kilkunastoma. Używanie narzędzi • Jakich narzędzi użyć? • W jaki sposób użyć wybranych narzędzi? Marcin.Lewandowski@ire.pw.edu.pl Zakład Elektroakustyki, Instyut Radioelektroniki PW

13. Wstęp Domeny miksowania Nauka miksowania Proces miksowania Inne kwestie miksowania Wizja miksu Metody nauki Ocena miksu Analiza miksu Używanie narzędzi Nagrania referencyjne Teoria i charakter Lepiej jest wiedzieć co możesz zrobić i w jaki sposób to zrobić, niż starać się zrozumieć co zrobiłeś. Teoria i charakter • Czy przesterowania na sumie są wynikiem złego ustawienia tłumika na Master czy w poszczególnych kanałach? • W uzyskaniu bardziej naturalnego brzmienia pomoże zastosowanie jednego czy kilku emulatorów pogłosu? • Kiedy powinno stosować się dither ? • Dobre relacje interpersonalne inżyniera • W miarę nabierania doświadczenia - zdolność do szybszej pracy Marcin.Lewandowski@ire.pw.edu.pl Zakład Elektroakustyki, Instyut Radioelektroniki PW

14. Wstęp Domeny miksowania Nauka miksowania Proces miksowania Inne kwestie miksowania Wizja miksu Metody nauki Ocena miksu Analiza miksu Używanie narzędzi Nagrania referencyjne Teoria i charakter Metody nauki • Czytanie literatury: • wiedza teoretyczna, pomysły, triki • poznanie podstawowych pojęć • wiedza na temat korzystania z narzędzi (manuals) • próbki dźwiękowe dołączane do literatury • Patrzenie i słuchanie: • wiedza co zostało zrobione, ale brak wiedzy dlaczego akurat w ten sposób • Działanie: • wyrabianie umiejętności • ocena brzmienia i narzędzi • szybsza praca • zdolność do szybkiego i klarownego wyrażania własnej wizji miksu Marcin.Lewandowski@ire.pw.edu.pl Zakład Elektroakustyki, Instyut Radioelektroniki PW

15. Wstęp Domeny miksowania Nauka miksowania Proces miksowania Inne kwestie miksowania Wizja miksu Metody nauki Ocena miksu Analiza miksu Używanie narzędzi Nagrania referencyjne Teoria i charakter Analiza miksu • Jakie są poziomy głośności instrumentów i jakie są między nimi relacje? • Jak instrumenty zostały rozmieszczone w panoramie? • W jakim paśmie częstoltiwości znajdują się poszczególne instrumenty? • Jak poszczególne instrumenty są umieszczone w przestrzeni (głębia)? • Jak dużo kompresji zostało użytej dla instrumentów? • Czy w miksie występuje automatyzacja jakichś parametrów? • Jak długie są wykorzystane pogłosy? • Jak bardzo klarowne są brzmienia jednych instrumentów w stosunku do innych? • Jak zmieniają się różne aspekty miksu w trakcie trwania utworu? Marcin.Lewandowski@ire.pw.edu.pl Zakład Elektroakustyki, Instyut Radioelektroniki PW

16. Wstęp Domeny miksowania Nauka miksowania Proces miksowania Inne kwestie miksowania Wizja miksu Metody nauki Ocena miksu Analiza miksu Używanie narzędzi Nagrania referencyjne Teoria i charakter Analiza miksu Analiza pierwszych 30 sekund utworu Smells Like Teen Spirit (Nirvana, album version) • Pogłos na gitarze słyszalny jest od razu po pierwszym akordzie (0:01) • Tuż przed wejściem parkusji pojawia się nieistotny szum w prawym kanale (0:05) • Poziom gitary zaczyna pływać i chować się przy wejściu perkusji (0:07) • Stopa razem z gitarami (0:09–0:25) na pierwszy akcent każdego taktu jest głośniejsza • niż w w każdym innym uderzeniu • Słuchając fragmentu (0:09–0:25) w mono gitary tracą trochę góry. • Pogłos na werblu zmienia się dwukrotnie (jeden pogłos przed 0:09, później brak słyszalnego pogłosu do 0:25, później kolejny pogłos) • W czasie zwrotki uderzenia stopy mają to samo wybrzmienie i barwę co sugeruje użycie sztucznych sampli • W trakcie zwrotki słychać pogłos na stopie • Można usłyszeć opoźnienie prawy/lewy kanał w ścieżce hi-hat’ów – głównie przy ich otwieraniu/zamykaniu • Perkusja jest rozstawiona w przestrzeni z perspektywy słuchacza Marcin.Lewandowski@ire.pw.edu.pl Zakład Elektroakustyki, Instyut Radioelektroniki PW

17. Wstęp Domeny miksowania Nauka miksowania Proces miksowania Inne kwestie miksowania Wizja miksu Metody nauki Ocena miksu Analiza miksu Używanie narzędzi Nagrania referencyjne Teoria i charakter Nagrania referencyjne Cele używania nagrania referencyjnego • Jako źródło do imitacji • Jako źródło inspiracji • Jako wyjście z sytuacji braku weny twórczej • Jako referencja do ukończonego miksu • Dostosowanie uszu do różnych środowisk odsłuchowych • Pozwala na ocenę systemu odsłuchowego Marcin.Lewandowski@ire.pw.edu.pl Zakład Elektroakustyki, Instyut Radioelektroniki PW

18. Wstęp Domeny miksowania Nauka miksowania Proces miksowania Inne kwestie miksowania Wizja miksu Metody nauki Ocena miksu Analiza miksu Używanie narzędzi Nagrania referencyjne Teoria i charakter Nagrania referencyjne Kryteria doboru nagrania referencyjnego • Dobry miks • Współczesny miks • Ten sam gatunek muzyczny • Nie może być zbyt gęste • Nie może być zbyt proste • Dynamiczna produkcja Marcin.Lewandowski@ire.pw.edu.pl Zakład Elektroakustyki, Instyut Radioelektroniki PW

19. Wstęp Domeny miksowania Nauka miksowania Proces miksowania Inne kwestie miksowania Nagrywanie/sekwencer Co i kiedy miksować? Aranżacja Miks perkusji Edycja Miks sekcji Jak zacząć? Cykl operacji Technika vs kreatywność Ostatnie poprawki Schemat produkcji przy nagrywaniu instrumentów Schemat produkcji przy użyciu sampli Nagrywanie/Sekwencer Marcin.Lewandowski@ire.pw.edu.pl Zakład Elektroakustyki, Instyut Radioelektroniki PW

20. Wstęp Domeny miksowania Nauka miksowania Proces miksowania Inne kwestie miksowania Nagrywanie/sekwencer Co i kiedy miksować? Aranżacja Miks perkusji Edycja Miks sekcji Jak zacząć? Cykl operacji Technika vs kreatywność Ostatnie poprawki Rzadka aranżacja Gęsta aranżacja Aranżacja • „Polly” (album version)– Nirvana. Nevermind. Geffen Records, 1991 Marcin.Lewandowski@ire.pw.edu.pl Zakład Elektroakustyki, Instyut Radioelektroniki PW

21. Wstęp Domeny miksowania Nauka miksowania Proces miksowania Inne kwestie miksowania Nagrywanie/sekwencer Co i kiedy miksować? Aranżacja Miks perkusji Edycja Miks sekcji Jak zacząć? Cykl operacji Technika vs kreatywność Ostatnie poprawki Edycja • Edycja selektywna: • nagranie różnych ujęć • dobieranie ujęć dobrych i odrzucenie złych • połączenie wybranych ujęć w jedną całość • Edycja korekcyjna: • nagranie różnych ujęć • poprawianie źle wykonanych partii (poprawa tonalna wokali, poprawa rytmiki sekcji perkusyjnej) • pogorszenie jakości końcowego materiału • wprowadzenie czynnika mechanicznego do naturalnego nagrania Marcin.Lewandowski@ire.pw.edu.pl Zakład Elektroakustyki, Instyut Radioelektroniki PW

22. Wstęp Domeny miksowania Nauka miksowania Proces miksowania Inne kwestie miksowania Nagrywanie/sekwencer Co i kiedy miksować? Aranżacja Miks perkusji Edycja Miks sekcji Jak zacząć? Cykl operacji Technika vs kreatywność Ostatnie poprawki …I am going to start by mixing the drum-beat at the climax section. In this production the kick should be loud and in-your-face; I’ll be compressing it using the Distressor, accent its attack, then add some sub-bass. The pads will be panned roughly halfway to the extremes and should sit behind everything else. I should also try and distort the lead to tuck on some Aggression… Jak zacząć? • Dokładne zapoznanie się z surowym materiałem • Ułożenie ogólnego planu działania • Ułożenie bardziej szczegółowego planu działania • Stopa brzmi płasko • Werbel za długo wybrzmiewa w refrenie – zastąpić samplami • Brak równowagi skrzypiec w panoramie – poprawić • Sekcja solo – skrzypce mają za mało pogłosu • Gitara jest zbyt rozmyta – wyostrzyć • Zautomatyzować pogłos werbla Marcin.Lewandowski@ire.pw.edu.pl Zakład Elektroakustyki, Instyut Radioelektroniki PW

23. Wstęp Domeny miksowania Nauka miksowania Proces miksowania Inne kwestie miksowania Nagrywanie/sekwencer Co i kiedy miksować? Aranżacja Miks perkusji Edycja Miks sekcji Jak zacząć? Cykl operacji Technika vs kreatywność Ostatnie poprawki Technical tasks can break the creative flow, they are better completed first. Technika vs kreatywność • Operacje techniczne np.: • porządek w projekcie • układ ścieżek • sprawdzenie fazy • grupowanie ścieżek • edycja • czyszczenie ścieżek • rekonstrukcja ścieżek • Operacje kreatywne np.: • użycie bramki do zmiany obwiedni wybrzmienia werbla • dopracowanie ustawienia pogłosu w celu zmiękczenia brzmienia trąbki • korekcja wokalu w celu polepszenia jego prezencji Marcin.Lewandowski@ire.pw.edu.pl Zakład Elektroakustyki, Instyut Radioelektroniki PW

24. Wstęp Domeny miksowania Nauka miksowania Proces miksowania Inne kwestie miksowania Nagrywanie/sekwencer Co i kiedy miksować? Aranżacja Miks perkusji Edycja Miks sekcji Jak zacząć? Cykl operacji Technika vs kreatywność Ostatnie poprawki Co i kiedy miksować? • Podejścia do miksowania: • szeregowo – dokładanie kolejnych ścieżek w trakcie miksu • rytmika, harmonia, melodia – perkusja i bas na początku, wokale i solówki na końcu • wg ważności instrumentów – w zależności od gatunku i klimatu utworu • równolegle – wszystkie ścieżki jednocześnie • połączenie różnych podejść Marcin.Lewandowski@ire.pw.edu.pl Zakład Elektroakustyki, Instyut Radioelektroniki PW

25. Wstęp Domeny miksowania Nauka miksowania Proces miksowania Inne kwestie miksowania Nagrywanie/sekwencer Co i kiedy miksować? Aranżacja Miks perkusji Edycja Miks sekcji Jak zacząć? Cykl operacji Technika vs kreatywność Ostatnie poprawki Miksowanie perkusji • Overhead’y – wyznacznik dla reszty zestawu bębnów, zmiany tu wprowadzone wymuszają zmiany w reszcie instrumentów • Stopa – najważniejszy element rytmiczny, miksowana jako pierwsza • Werbel – drugi najważniejszy element rytmiczny • Tom’y – mniej ważne, ale ich obecność - istotna • Talerze – zwykle przy overhead’ach występują jako wsparcie Marcin.Lewandowski@ire.pw.edu.pl Zakład Elektroakustyki, Instyut Radioelektroniki PW

26. Wstęp Domeny miksowania Nauka miksowania Proces miksowania Inne kwestie miksowania Nagrywanie/sekwencer Co i kiedy miksować? Aranżacja Miks perkusji Edycja Miks sekcji Jak zacząć? Cykl operacji Technika vs kreatywność Ostatnie poprawki Miksowanie sekcji • Chronologicznie – zgodnie z progresją utworu (w refrenie może zabraknąć miejsca na inne instrumenty) • Wg ważności sekcji – w zależności od utworu (tam gdzie gra najwięcej instrumentów) Marcin.Lewandowski@ire.pw.edu.pl Zakład Elektroakustyki, Instyut Radioelektroniki PW

27. Wstęp Domeny miksowania Nauka miksowania Proces miksowania Inne kwestie miksowania Nagrywanie/sekwencer Co i kiedy miksować? Aranżacja Miks perkusji Edycja Miks sekcji Jak zacząć? Cykl operacji Technika vs kreatywność Ostatnie poprawki Cykl operacji • miksowanie w mono – tracimy głębię i przesrzeń, ale uwidaczniają się problemy związane z maskowaniem instrumentów • przetwarzanie sygnałów przed efektami • opóźniamy sygnał zmodulowany, a nie modulujemy sygnał opóźniony • pogłos naturalny – po efektach opóźnieniowych i modulacyjnych, pogłos kreatywny – przed • podejście suchy-mokry sygnał – najpierw miks suchych sygnałów, później dodawanie dodatkowych elementów poprzez efekty Marcin.Lewandowski@ire.pw.edu.pl Zakład Elektroakustyki, Instyut Radioelektroniki PW

28. Wstęp Domeny miksowania Nauka miksowania Proces miksowania Inne kwestie miksowania Nagrywanie/sekwencer Co i kiedy miksować? Aranżacja Miks perkusji Edycja Miks sekcji Jak zacząć? Cykl operacji Technika vs kreatywność Ostatnie poprawki Rozpoczęcie od zgrubnych, zakończenie na szczegółowych regulacjach. Dopieszczanie miksu do ideału – tylko na samym końcu procesu miksowania. Cykl operacji Marcin.Lewandowski@ire.pw.edu.pl Zakład Elektroakustyki, Instyut Radioelektroniki PW

29. Wstęp Domeny miksowania Nauka miksowania Proces miksowania Inne kwestie miksowania Nagrywanie/sekwencer Co i kiedy miksować? Aranżacja Miks perkusji Edycja Miks sekcji Jak zacząć? Cykl operacji Technika vs kreatywność Ostatnie poprawki Ostatnie poprawki • Miks odsłuchiwany w różnych środowiskach będzie różnie brzmiał: • różne głośniki • różne pomieszczenia • różne miejsca w pomieszczeniach • różne poziomy odsłuchu • Podczas poprawek miksy powinny być odsłuchiwane: • przy niskich poziomach głośności • w wejściu do pomieszczenia • na słuchawkach • w konkretnych miejscach pomieszczenia Marcin.Lewandowski@ire.pw.edu.pl Zakład Elektroakustyki, Instyut Radioelektroniki PW

30. Wstęp Domeny miksowania Nauka miksowania Proces miksowania Inne kwestie miksowania Odsłuch mono Zrzut ścieżek (bouncing) Mix – Edits Mastering Odsłuch mono • Odsłuch mono stosowany jest jeszcze w: • niektórych telewizorach (monofonicznych) • radio (AM i słaby sygnał FM) • duże pomieszczenia (centra handlowe, hipermarkety, stadiony sportowe) • Miks do mono stosowany w celu: • zminimalizowania, a nie wyeliminowania błędów po sumowaniu do mono • poprawienie bazy stereo, gdy występują zbyt małe różnice miksu w mono/stereo (przełączanie) • „Hero Stereo”– utwór Hero w stereo • „Hero Mono”– utwór Hero w mono (elektryczne gitary prawie niesłyszalne) Marcin.Lewandowski@ire.pw.edu.pl Zakład Elektroakustyki, Instyut Radioelektroniki PW

31. Wstęp Domeny miksowania Nauka miksowania Proces miksowania Inne kwestie miksowania Odsłuch mono Zrzut ścieżek (bouncing) Mix – Edits Mastering Zrzut ścieżek (bouncing) Zgrywanie pojedynczych ścieżek bądź ich grup ma na celu zwolnienie zasobów CPU • Opcje zgrywania ścieżek: • typ pliku • rozdzielczość bitowa • częstotliwość próbkowania • format pliku (multiple-mono, mono, stereo) • w czasie rzeczywistym/ offline Marcin.Lewandowski@ire.pw.edu.pl Zakład Elektroakustyki, Instyut Radioelektroniki PW

32. Wstęp Domeny miksowania Nauka miksowania Proces miksowania Inne kwestie miksowania Odsłuch mono Zrzut ścieżek (bouncing) Mix – Edits Mastering Zrzut ścieżek (bouncing) • Problemy: • niedopowiednie ustawienie poziomów • efekty wysyłkowe w szynach AUX • zmiana obrazu stereo • rozsynchronizowanie • źle dobrany zakres do zgrania Marcin.Lewandowski@ire.pw.edu.pl Zakład Elektroakustyki, Instyut Radioelektroniki PW

33. Wstęp Domeny miksowania Nauka miksowania Proces miksowania Inne kwestie miksowania Odsłuch mono Zrzut ścieżek (bouncing) Mix – Edits Mastering Mix-edits • Miks udostępniany w różnych wersjach: • wersja albumowa - CD • wersja radiowa – mocna kompresja, wokale bardziej z przodu • wersje klubowa i LP – dużo niskich, bas w środku, małe różnice fazowe w lewym i prawym kanale (winyl) • wokale, perkusja, gitary, klawisze ciszej/głośniej (do wyboru dla artysty czy wytwórni) • wersja instrumentalna - same instrumenty • wersja a capella - sam wokal • wersja bez solówek • wersja tylko z chórkami • itp… Marcin.Lewandowski@ire.pw.edu.pl Zakład Elektroakustyki, Instyut Radioelektroniki PW

34. Wstęp Domeny miksowania Nauka miksowania Proces miksowania Inne kwestie miksowania Odsłuch mono Zrzut ścieżek (bouncing) Mix – Edits Mastering Mastering • Polega głównie na: • ewentualnym oczyszczeniu miksów • ułożeniu utworów na albumie w najbardziej odpowiedni sposób • wstawieniu przejść i pauz między utworami • zbalansowaniu spektrum częstotliwości i poziomu głośności każdego z utworów • Wymogi dla dostarczanego materiału: • nośniki dobrej jakości • nie używać wyciszeń (fade-outs i fade-ins) • zostawić 3dB headroom’u • pliki w formacie WAV • zachować oryginane parametry nagrania Marcin.Lewandowski@ire.pw.edu.pl Zakład Elektroakustyki, Instyut Radioelektroniki PW

35. Wstęp Domeny miksowania Nauka miksowania Proces miksowania Inne kwestie miksowania Domena częstotliwości Domena poziomów Domena stereofonii Głębia Domena częstotliwości • „Drums Source” – oryginalna ścieżka • „Drums LF” – tylko niskie częstotliwości • „Drums LMF” – tylko średnie niskie częstotliwości • „Drums HMF” – tylko średnie wysokie częstotliwości • „Drums HF” – tylko wysokie częstotliwości Marcin.Lewandowski@ire.pw.edu.pl Zakład Elektroakustyki, Instyut Radioelektroniki PW

36. Wstęp Domeny miksowania Nauka miksowania Proces miksowania Inne kwestie miksowania Domena częstotliwości Domena poziomów Domena stereofonii Głębia Domena częstotliwości • „Hero” – oryginalna ścieżka • „Hero LE” – nadmiar niskich częstotliwości • „Hero LD” – niedobór niskich częstotliwości • „Hero HE” – nadmiar wysokich częstotliwości • „Hero HD” – niedobór wysokich częstotliwości Marcin.Lewandowski@ire.pw.edu.pl Zakład Elektroakustyki, Instyut Radioelektroniki PW

37. Wstęp Domeny miksowania Nauka miksowania Proces miksowania Inne kwestie miksowania Domena częstotliwości Domena poziomów Domena stereofonii Głębia Domena częstotliwości niezbalansowany miks, gdzie elementy nachodzą na siebie i są dziury w spektrum częstotliwości zbalansowany miks, gdzie każdy element ma swoje miejsce i razem równomiernie wypełniają spektrum rzeczywiste zakresy, w których „grają” poszczególne elementy Marcin.Lewandowski@ire.pw.edu.pl Zakład Elektroakustyki, Instyut Radioelektroniki PW

38. Wstęp Domeny miksowania Nauka miksowania Proces miksowania Inne kwestie miksowania Domena częstotliwości Domena poziomów Domena stereofonii Głębia To make everything louder in the mix just bring up the monitor level. Level automation is done to preserve overall level balance, but also to break it. Domena poziomów Relatywne poziomy głośności instrumentów w miksie • „Level Balance” – oryginalna ścieżka • „Level Balance 1” – gitary głośniej • „Level Balance 2” – stopa i werbel głośniej • „Level Balance 3” – wokale głośniej • „Level Balance 4” – bas głośniej Aby być konsekwentnym w ustawieniu poziomów nierzadko trzeba sięgać do automatyzacji poziomu głośności instrumentów w miarę trwania utworu Marcin.Lewandowski@ire.pw.edu.pl Zakład Elektroakustyki, Instyut Radioelektroniki PW

39. Wstęp Domeny miksowania Nauka miksowania Proces miksowania Inne kwestie miksowania Domena częstotliwości Domena poziomów Domena stereofonii Głębia Domena poziomów W domenie poziomów maskowanie oczywiście także ma miejsce – zwiększając przesadnie poziom jednego elementu zamaskujemy tym samym inny Różnice poziomów biorą się także z niejednolitego wykonania danej partii przez dany instrument (wokalista, perkusista, pianista itd.). Zmiany takie jeśli są znaczące mogą przeszkadzać w odbiorze całości – procesory dynamiki (przekompresowanie – instrument traci życie i staje się nienaturalny) • „Hero” – bez kompresji wokalu (fluktuacje poziomu głośności wokalu i zburzenie relatywnych poziomów z innymi elementami miksu) Marcin.Lewandowski@ire.pw.edu.pl Zakład Elektroakustyki, Instyut Radioelektroniki PW

40. Wstęp Domeny miksowania Nauka miksowania Proces miksowania Inne kwestie miksowania Domena częstotliwości Domena poziomów Domena stereofonii Głębia Domena stereofonii • Na obraz stereo składają się: • lokalizacja – lewo/środek/prawo • szerokość (stereo width) – jak dużo miejsca zajmuje element • skupienie (stereo focus) – źródło dźwięku skupione lub rozmazane • rozłożenie (stereo spread) – rozłożenie elementów lewo/środek/prawo Lokalizacja – (b) oraz (e) Szerokość – (a) i (d) są szersze w obrazie niż (b) Skupienie – (b) i (e) w przeciwieństwie do (c) i (f), które w obrazie są rozmazane Rozłożenie – (a,b,c) i (d,e,f) Marcin.Lewandowski@ire.pw.edu.pl Zakład Elektroakustyki, Instyut Radioelektroniki PW

41. Wstęp Domeny miksowania Nauka miksowania Proces miksowania Inne kwestie miksowania Domena częstotliwości Domena poziomów Domena stereofonii Głębia Domena stereofonii • Brak równowagi w obrazie stereo: • lewo/prawo – zbyt duże różnice między kanałami • częstotliwości – może powodować przesunięcie obrazu (np. skrzypce grające w kanałach z różnicą oktawy) • rozłożenie elementów – dziury w obrazie stereo, elementy tylko w środku: I-mix V-mix W-mix dziura w obrazie stereo Marcin.Lewandowski@ire.pw.edu.pl Zakład Elektroakustyki, Instyut Radioelektroniki PW

42. Wstęp Domeny miksowania Nauka miksowania Proces miksowania Inne kwestie miksowania Domena częstotliwości Domena poziomów Domena stereofonii Głębia Domena stereofonii • „Stereo 1” – pełne rozłożenie w obrazie stereo • „Stereo 2” – W-Mix • „Stereo 3” – I-Mix • „Stereo 4” – V-Mix • „Stereo 5” – dziura z prawej strony obrazu stereo Marcin.Lewandowski@ire.pw.edu.pl Zakład Elektroakustyki, Instyut Radioelektroniki PW

43. Wstęp Domeny miksowania Nauka miksowania Proces miksowania Inne kwestie miksowania Domena częstotliwości Domena poziomów Domena stereofonii Głębia Głębia • „Depth Demo” – lead najbardziej z przodu, instrumenty perkusyjne za nim, natomiast syntezator ustawiony jest najbardziej z tyłu. • „No Depth Demo” Marcin.Lewandowski@ire.pw.edu.pl Zakład Elektroakustyki, Instyut Radioelektroniki PW

44. Wstęp Domeny miksowania Nauka miksowania Proces miksowania Inne kwestie miksowania Domena częstotliwości Domena poziomów Domena stereofonii Głębia Głębia • „Sweep Synth” – podczas słuchania w centralnym miejscu między prawidłowo ustawionymi głośnikami, dźwięk powinien wydawać się bliższy na krańcach lewo/prawo i dalszy w centrum (krzywa głębi). Marcin.Lewandowski@ire.pw.edu.pl Zakład Elektroakustyki, Instyut Radioelektroniki PW