TÜRK VERGİ SİSTEMİ

1. TÜRK VERGİ SİSTEMİ Öğretim Görevlisi Süleyman DAL

2. VII. DİĞER KAZANÇ VE İRATLAR A - DİĞER KAZANÇ VE İRATLARIN NİTELİĞİ: Diğer kazanç ve iratlara yedinci gelir unsuru olarak yukarıda belirtilen altı gelir unsuru içine girmeyen veya bunlarla ilişkilendirilmeyen nitelikleri GVK'da belirtilen gelirleri kapsamına almaktadır.

3. B. GELİRE GİREN DİĞER KAZANÇ VE İRATLAR • Değer Artışı Kazançları: • Vergilendirilecek Değer Artışı Kazançları Elden çıkarılan mal ve haklardan doğan kazançlar değer artışı kazançları olarak belirtilmektedir. Değer artışı kazançları şunlardır: • Menkul Kıymetlerin Elden Çıkarılmasından Doğan Kazançlar • Belirli Hakların Elden Çıkarılması • Telif Hakları ve İhtira Beratlarının Elden Çıkarılması

4. Ortaklık Haklarının veya Hisselerinin Elden Çıkarılmasından Doğan Kazançlar • Faaliyeti Durdurulan işletmenin Elden Çıkarılmasından Doğan Kazançlar • Gayrimenkuller ile Bazı Mal ve Hakların Elden Çıkarılmasından Sağlanan Kazançlar

5. b. Değer Artışı Kazançlarında Safi Tutarın Tespiti Değer artışında safi kazanç, elden çıkarma karşılığında alınan para ve ayınlarla sağlanan ve para ile temsil edilebilen her türlü menfaatlerin tutarından, elden çıkarılan mal ve hakların maliyet bedelleri ile elden çıkarma dolayısıyla yapılan satıcının uhdesinden kalan giderlerin ve ödenen vergi ve harçların indirilmesi suretiyle bulunur.

6. 2. Arızi Kazançlar a. Arızi Kazançların Niteliği • Arızi Ticari Kazançlar GVK'da ticari faaliyetin sürekli yapılması halinde ticari kazançtan söz edilir. Bir ticari faaliyet süreklilik veya devamlılık arz edecek şekilde yapılmıyorsa ondan elde edilen kazanç ticari kazanç olarak değil, arızi ticari kazanç sayılır.

7. Belirli Faaliyetlerin Durdurulması veya Terk Edilmesi Karşılığında Sağlanan Menfaatler Ticari veya zirai bir işletme ile serbest meslek faaliyetinin durdurulması veya terk edilmesi, henüz başlanmamış olan böyle bir faaliyete hiç girişilmemesi ile ihale, artırma ve eksiltmelere iştirak edilmemesi karşılığında elde edilen kazançlar, arızi kazanç sayılır. • Gayrimenkullerin Boşaltılması veya Kiracılık Hakkının Devri Karşılığında Alınan Tazminat ve Peştamallıklar Gayrimenkulleri boşaltacak veya devredecek kişiler gayrimenkulleri devrettikleri kişilerden "hava parası", "tazminat" veya "toz parası" gibi adlarla paralar almaktadırlar. Ne ad altında olursa olsun bu değerler arızi kazanç olarak değerlendirilir

8. Arızi Serbest Meslek Kazançları Arızi serbest meslek kazancı süreklilik arz etmeyen ve mahiyeti itibariyle serbest meslek faaliyeti sonucunda elde edilen kazançlardır. • Gerçek Usulde Vergiye Tabi Yükümlülerin Terk Ettikleri İşlerle İlgili Sonradan Elde Ettikleri Kazançlar

9. Dar Mükellefiyete Tabi Olanların Arızi Ulaştırma Faaliyetlerinden Elde Ettikleri Kazançlar Dar mükellefiyete tabi olanların Türkiye ile yabancı ülkeler arasında yaptıkları ulaştırma işlerinin arızi olarak yapılmasından elde ettikleri kazançlar da arızi kazançtır. Bu tür kazancın safi miktarının belirlenmesinde, GVK'nın 45. maddesinin yollaması gereği kurumlar vergisine tabi yabancı ulaştırma kurumlarının ka­zançlarının tayinine ait esaslar (KVK md. 18-19) geçerlidir.

10. Arızi Kazançlarda Safi Tutarın Bulunması Arızi kazanç sağlayan faaliyet sonucunda alınan para ve ayınlarla diğer suretlerle elde edilen ve para ile temsil edilen menfaatlerden; arızi ticari kazançlar için maliyet bedeli ve satış giderleri, diğerleri için tevsik edilmek kaydıyla yapılan giderler (arızı ulaştırma işlerinde götürü gider) indirilir.

11. Arızi Kazançlarda İstisna • Gerçek usulde vergiye tabi yükümlüler için, hangi şekil veya şekillerde ortaya çıkmış olursa olsun arızi kazançlar toplamına uygulanmak üzere 16.000 lira istisna öngörülmüştür. İstisna, geçerli olduğu kazanç kalemlerinin toplamına uygulanır. Her kalem için ayrı uygulanmaz. • Ancak, terk ettikleri işleri ile ilgili olarak sonradan elde ettikleri kazançlar ve dar mükellefiyete tabi olanların arızi ulaştırma faaliyetlerinden elde ettikleri kazançlar ile henüz başlamamış olan ticari, zirai veya mesleki bir faaliyete hiç girişilmemesi, ihale artırma ve eksiltmelere iştirak edilmemesi karşılığında elde edilen kazançlar için bu istisna uygulanmamaktadır.