Kartezjusz i Racjonalizm

1. Kartezjusz i Racjonalizm

2. Życie • Rene Descartes • Urodzony w 1596 w La Haye • Szkoła Jezuicka w La Fleche do 1612 r. • Studia w Paryżu / matematyka / do 1618 r. • 1619-1629 podróże i wyprawy wojenne (m.in. wojna 30-letnia) oraz w przerwach dalsze studia • 1629-1649 Stały pobyt w Holandii • 1649 – wyjazd do Sztokholmu, gdzie umiera w 1650 r.

3. Nie miał osobistych ambicji • W życiu chciał poznawać prawdę i doskonalić swój własny umysł • Uznawał dotychczasową tradycję za bezwartościową, ale jednak czerpał z niej • Dążył do wprowadzenia nowej metodologii i systemu filozoficznego „Kartezjanizmu”

4. Typowe dla Kartezjusza • Jasność i wyrazistość idei jako kryterium pewności • Sprowadzanie wszelkiej wiedzy do typu matematycznego • Fikcyjny sceptycyzm jako metoda znalezienia wiedzy niezawodnej • Dualizm myśli i materii • Mechanistyczne traktowanie ciał

5. Kartezjusz był wielkim matematykiem. Dzięki niemu znamy „Kartezjański” układ współrzędnych oraz geometrię analityczną. Zajmował się badaniem krzywych i stycznych oraz równań algebraicznych, wprowadził też pojęcie wielkości zmiennej i funkcji. W fizyce zajmował się głównie optyką geometryczną, sformułował m.in. prawa odbicia i załamania oraz zasadę zachowania pędu.

6. Sceptycyzm metodyczny Jest to metoda poszukiwania twierdzenia które oprze się wszelkim wątpliwościom, tzw. punktu Archimedesowego. Zwątpienie było punktem wyjścia głoszonym w celu uzyskania pewności Stosował je zwłaszcza do weryfikacji twierdzeń o istnieniu

7. Argumenty sceptyczne • Brak wyraźnej granicy pomiędzy jawą a snem • Możliwość że jesteśmy wprowadzeni w błąd przez jakaś potężna istotę (ale nie Boga) • Złudzenia zmysłów Wystarczało to do kwestionowania naszej wiedzy o otoczeniu i o prawach matematycznych

10. Cogito, ergo sum W zwątpieniu odnalazła się ostoja pewności. Jeżeli wątpię – to oznacza że myślę. Fakt że myślę – jest niezaprzeczalny. Bez znaczenia jest to czy myślę poprawnie czy też zostałem wprowadzony w błąd bo mylić mogę się tylko jeżeli myślę. To stwierdzenie oddziela świat myśli (lepiej nam znanego i pewniejszego) od świata materialnego.

11. Dualizm ciała i duszy • Z myślenia wynika posiadanie jaźni, świadomego ducha. • Jaźń jest niedoskonała, musi mieć zatem doskonałą przyczynę, jaką jest Bóg. • Skutek nie może być doskonalszy od przyczyny => Bóg wytworzył w nas jaźń i swoją ideę a nie na odwrót • Istnienie boga gwarantuje istnienie świata materialnego

12. Bóg jest doskonały • Bóg jest wolą bo wola jest jedyną z władz duchowych która jest nieograniczona • Przymiotem duszy jest świadomość i myślenie => nowy podział na istoty świadome oraz nieświadome: Świadomy jest człowiek, nieświadome są zwierzęta, rośliny, kamienie – pozostała część przyrody nie mająca duszy

13. Idee wrodzone Rozum i równorzędne z nim zmysły są miarą poznania. Analiza, jaka się w nich odbywa doprowadza do znalezienia trzech rodzajów idei - wrodzonej, nabytej i skonstruowanej przez nas samych. • Nie są wynikiem oddziaływania na umysł czynników zewnętrznych • Są własnością umysłu • Są niezależne od woli • Są proste • Są jasne i wyraźne • Wrodzona jest tylko dyspozycja do pewnych przedstawień, zdolność przetwarzania ich w umyśle

14. Mechanistyczne traktowanie ciał • Jedynym przymiotem ciał jest ich rozciągłość – wszystko poza nią ulega zmianie • Ciała są nieskończenie podzielne (co wykluczyło ich atomową budowę) • Ciała posiadają właściwości geometryczne i ulegają zmianom mechanicznym. • Jedyna postacią zmian zachodzących w ciele jest ruch, został on udzielony przez Boga • Ciała nie posiadają siły i zdolności ruchu