TÜRKİYE’NİN ULUSAL GİRİŞİMCİLİK POLİTİKASI NE OLMALI?

1. TÜRKİYE’NİN ULUSAL GİRİŞİMCİLİK POLİTİKASI NE OLMALI? PROF.DR. ARMAN KIRIM 6 KASIM 2010, ANKARA www.armankirim.com

2. YENİ BİR GİRİŞİMCİLİK POLİTİKASINA İHTİYACIMIZ VAR • Benim bugünkü tezim açık ve net olarak şu: • Türkiye’nin YENİ ve FARKLI bir Ulusal Girişimcilik Politikasına ihtiyacı var. • Bu program, bugüne dek tasarlanmış ve uygulanmış olanlardan her anlamda çok farklı bir politika olacak. • Temel hedefi ise, yüksek ve hızlı büyüme tempolu girişimcilik ortamı yaratarak ulusal ekonomik refahı ve istihdamı süratle arttırmak. Prof.Dr. Arman Kırım, 2010

3. FARKI NE? Öne süreceğim ulusal girişimcilik programı şu özellikleri taşıyor: • YENİ ve farklı bir girişimci türü tanımlıyor: YENİ GİRİŞİMCİLİK • Devlete çok farklı ve önemli bir rol biçiyor, • Özel sektör-devlet ortaklığı temeline dayanıyor, • Yeni teknoloji ve innovasyon sektörlerinin gelişmesini hedefliyor ve • Yeni girişimlerden kısa zamanda evrensel boyuta ulaşabilecek şirketler üretmeyi amaçlıyor. Prof.Dr. Arman Kırım, 2010

4. YENİ GİRİŞİMCİLİK GELİŞTİRME MODELİ ŞU TEMELLERE DAYANIYOR 1. Girişim Sermayesi Mevzuatı 4. Girişimciliği Destekleyen Mevzuat Altyapısı YENİ GİRİŞİMCİLİK 2. Katlımlı Destek Fonu Sistematiği 5. Vergi Teşvik Programı 3. Bilimsel Altyapı Geliştirme Programı 6. Girişimci Eğitim Destek Programı 7. İletişim Prof.Dr. Arman Kırım, 2010

5. BUGÜN NE ANLATACAĞIM? • ÖNCELİKLE, YENİ BİR ULUSAL GİRİŞİMCİLİK POLİTİKASININ NEDEN GEREKLİ VE ÖNEMLİ OLDUĞUNU ANLATACAĞIM, • ARDINDAN, ÖNERDİĞİM BU YENİ VE FARKLI PROGRAMIN İÇERİĞİNİ DETAYLI OLARAK DİKKATİNİZE SUNMAYA ÇALIŞACAĞIM. Prof.Dr. Arman Kırım, 2010

6. YENİ BİR ULUSAL GİRİŞİMCİLİK POLİTİKASI NEDEN GEREKLİ? Prof.Dr. Arman Kırım, 2010

7. GİRİŞİMCİLİK KALKINMA AÇISINDAN ÇOK ÖNEMLİ • Hükümetlerin girişimcilik politikasıyla çok ciddi olarak ilgilenmelerini gerektiren hayati öneme sahip nedenler var. • Bunlar arasında en önemli iki neden şu: • İNNOVASYON VE TEKNOLOJİK GELİŞME EKONOMİK BÜYÜME VE KALKINMA İÇİN HAYATİ BİR ÖNEME SAHİPTİR; • YENİ GİRİŞİMLER İNNOVASYONUN EN ÖNEMLİ TEŞVİKÇİSİDİRLER. Prof.Dr. Arman Kırım, 2010

8. 1. İNNOVASYON EKONOMİK BÜYÜMENİN MOTORUDUR • 1950’yıllardan beri ekonomistler ekonomik büyüme ile innovasyon arasındaki pozitif ilişkinin varlığını kanıtladılar. • Ekonomik araştırmalar, ekonomik büyümenin %15’inin üretim sürecine yeni katılan üretim faktörleri (emek, sermaye, toprak) tarafından, • Buna karşılık ekonomik büyümenin %85’ininteknolojik gelişim,verimlilik ve innovasyon sayesinde elde edildiğini tespit ettiler. • Sonuç olarak: Bir ülkenin ekonomik geleceği sadece NE ürettiğiyle değil, daha önemli olarak bunları NASIL ürettiğiyle ilgilidir. Prof.Dr. Arman Kırım, 2010

9. 2. YENİ GİRİŞİMLER İNNOVASYONU TETİKLİYOR • Eskiden iktisatçılar büyük şirketlerin Ar-Ge ve innovasyon konusunda çok daha avantajlı olduğunu vurgulayıp bunların desteklenmesini savunuyordu. • Ama son yılların bulguları gösteriyor ki YENİTEŞEBBÜSLER innovasyon konusunda çok daha agresif ve çok daha başarılılar. • Eğer innovasyon ülkenin ekonomik büyümesi açısından elzemse, bu durumda YENİ GİRİŞİMLER ekonomik kalkınmanın motoru olabilirler. Prof.Dr. Arman Kırım, 2010

10. YENİ DÖNEMİN ZENGİNLİK SEKTÖRLERİ İNNOVASYON SEKTÖRLERİ OLACAK • TÜRKİYE, EMEK-YOĞUN SEKTÖRLERDE BÜYÜME FIRSATLARININ SONUNA YAKLAŞIYOR. • YENİ EKONOMİK BÜYÜME VE REFAH KAYNAKLARI TEKNOLOJİ VE İNNOVASYON SEKTÖRLERİNDEN GELMEK ZORUNDA. • İŞTE BU NEDENLE DE YENİ BİR GİRİŞİMCİLİK POLİTİKASI GEREKLİ. Prof.Dr. Arman Kırım, 2010

11. GİRİŞİMCİLİK: BUNCA YILIN DÜNYA TECRÜBESİ BİZE NELER ÖĞRETTİ? Prof.Dr. Arman Kırım, 2010

12. ÖĞRENDİĞİMİZ DERSLER • Küçük ve Orta Boy ölçekli kalacak olan girişimcilerin ulusal istihdama katkılarının sanıldığı kadar önemli olmadığı anlaşıldı. • Artık doygunluğa erişmiş olan sektörlerde girişimci destekleme kaynak israfına, gereksiz rekabete ve sonuçta yeni girişimlerin GÜDÜK kalmasına yol açıyor; istihdama ve ülke refahına HİÇBİR katkısı olmuyor. Prof.Dr. Arman Kırım, 2010

13. ÖĞRENDİĞİMİZ DERSLER • Değişen dünya koşulları, yüksek tempolu büyüme potansiyeli taşıyacak olan yeni teşebbüslerin bilgi donanımı seviyesini çok yükseltti; • Yeni teknoloji sektörlerindeki STARTUP denilen yeni girişimlerin ekonomik başarılarının çok çarpıcı olduğu ortaya çıktı. Prof.Dr. Arman Kırım, 2010

14. ÖĞRENDİĞİMİZ DERSLER 5. Bugünün girişimcisinin orta değil, kısa-vade hedefinin bile ULUSLARARASI olması şart. Zira küresel bir dünyada ULUSAL başarı tek başına yeterli istihdam ve katma değer üretemiyor. 6. Girişimcilik o nedenle daha baştan ULUSLARARASI olmayı hedefleyecek şekilde kurgulanmalı ve gerek finansman desteği bu tür girişimlere öncülük vermeli. Prof.Dr. Arman Kırım, 2010

15. ÖĞRENDİĞİMİZ DERSLER 7. Yeni teknoloji sektörlerinde girişimcilik derken akla sadece büyük rüzgar tribünleri kurmak gelmesin. Bunun gibi daha bir sürü temiz teknoloji ve yeni teknoloji sektörlerine destek verecek çok geniş bir ekosistem oluşmak zorunda. Nasıl fermuar, tela, düğme üreticilerinden oluşan EKOSİSTEM olmazsa, bir ülkede başarılı bir hazır giyim sektörü olamaz, yeni ve temiz teknoloji alanlarının gelişmesi de bu tür ekosistemlerin kurulabilmesiyle mümkündür. Türkiye otomotiv sanayinin ihracat başarısı, güçlü bir oto yan sanayi ekosisteminin varlığı sayesindedir. Prof.Dr. Arman Kırım, 2010

16. ÖĞRENDİĞİMİZ DERSLER 8. Artık ülkemizde yeni bir kuruyemişçi, yeni bir tavuk imalathanesi, yeni bir sucukçu, yeni bir torna atölyesi gibi doygunluğa erişmiş alanlara kesinlikle girişimci desteği verilmemeli, bu konu siyasi bir oy meselesi olmaktan kurtulmalıdır. Prof.Dr. Arman Kırım, 2010

17. Hükümet Desteğinin Çok Kritik Önemi Var Prof.Dr. Arman Kırım, 2010

18. DEVLETİN ROLÜ KRİTİK • Dünyadaki tüm başarılı girişimcilik uygulamalarında devletin bilinçli ve proaktif desteği kritik rol oynadı. • Tamamen LİBERAL bir düzende ve ‘bırakınız yapsınlar’ anlayışıyla ulusal bir girişimcilik başarısı söz konusu olamaz, olmamıştır. • Dünyada devlet desteğinin ETKİN uygulamaları ve başarılı sonuçlarını gördüğümüz çarpıcı bölgeler var: Silikon Vadisi, Tel Aviv, Bangalore, Guangdong ve Zhejang eyaletleri. Prof.Dr. Arman Kırım, 2010

19. ÖZETLE SÖYLERSEK • Dünyanın her köşesinde, rekabet gücü ve başarısı yüksek olan girişimcilik etkinliklerinin istisnasız hepsinin temelinde proaktif DEVLET DESTEĞİ var. • Benzer şekilde, dünyanın başarılı RİSKSERMAYESİ endüstrisi geliştirmiş olan tüm uluslarında da bu başarının altında proaktif devlet müdahalesinin çok belirleyici bir rolü oldu. Prof.Dr. Arman Kırım, 2010

20. PEKİ, BUNA RAĞMEN NEDEN DEVLET DESTEĞİ GENELDE İŞLEMİYOR? SEBEP ÇOK BASİT: GİRİŞİMCİLİĞİN GELİŞECEĞİ ÇEVRENİN DÜZENLEMESİ DOĞRU ŞEKİLDE YAPILMADAN PROGRAMLARA KALKIŞILIYOR. • YEMEĞE ÇAĞIRDIĞINIZ MİSAFİRE ÖNCE TATLI İKRAM EDERSENİZ O DAVET PEK BAŞARILI BİR DAVET OLMAZ. • EĞER İLK YAPACAĞINIZ İŞ GİRİŞİMCİNİN ELİNE PARA TUTUŞTURMAK OLURSA (ÖRNEĞİN VERGİ MUAFİYETİ GİBİ), BU PROGRAM DA BAŞARILI OLMAZ. • DAHA ÖZETLE İKİ ÖNEMLİ HATA YAPILIYOR: • TASARIM HATALARI • İCRAAT HATALARI Prof.Dr. Arman Kırım, 2010

21. ÖNCE ÇEVRE DÜZENLEMESİ • BU KONU ESASEN DÖRT ANA BAŞLIKTAN İBARET: • YASALARI DOĞRU BİR ŞEKİLDE HAZIRLAMAK, • EN SON TEKNOLOJİLERE ERİŞİMİ BİLHASSA KOLAYLAŞTIRMAK, • VERGİ TEŞVİKLERİ YARATMAK, ENGELLERİ TEMİZLEMEK, • POTANSİYEL GİRİŞİMCİLERİ EĞİTMEK. Prof.Dr. Arman Kırım, 2010

22. 'YENİ GİRİŞİMCİLİK' KAVRAMI Prof.Dr. Arman Kırım, 2010

23. HER GİRİŞİMCİ DESTEKLENMEMELİ • Farklı ülkelerde yapılan girişimcilikle ilgili çok sayıda araştırma bizlere girişimciliğin istihdama etkisi hakkında da bilgiler veriyor. • Bir kez KÜÇÜK girişimcilerin desteklenmesi sonucunda istihdama oransal anlamda fazla bir katkı olmadığı anlaşılıyor. • Yeni bir tornacı, yeni bir pimapenci vs. desteklemek istihdama katkı yapmıyor. Prof.Dr. Arman Kırım, 2010

24. PEKİ NERELERE DESTEK VERİLMELİ? • İktisat biliminde SEKTÖR SEÇMEK kadar imkansıza yakın bir çaba yoktur. • Ama ne var ki tüm dünyada bundan böyle ekonomik kalkınmanın innovasyon ve yeni teknoloji sektörlerinde gerçekleşeceği kesindir. • Yeni teknoloji dediğimizde, tarım alanında bile yeni bir teknoloji ya da innovasyon varsa, bunun da desteklenmesi kastediliyor. Prof.Dr. Arman Kırım, 2010

25. DESTEKLENECEK SEKTÖRLER • İnnovatif tıp, • Bilgi işlem ve iletişim teknolojileri, • Bio-teknoloji, • Nano-teknoloji, • Yenilenebilir enerji, • Su arıtma, • Geri dönüşüm işleri, • Alternatif enerji kullanan taşımacılık ve altyapı alanları, • Yeni eğitim cihazları ve • Savunma-güvenlik teknolojileri VE • Bunların EKOSİSTEMLERİ . Prof.Dr. Arman Kırım, 2010

26. FARKLI BİR GİRİŞİMCİ TÜRÜ • Artık ülkenin ekonomik kalkınmasıyla istihdama ciddi anlamda katkıda bulunacak girişimler, buralarda olacak. • Ama bu alanlar bizler için çok yeni alanlar. • Onun için YENİ GİRİŞİMCİLİK diye bir kavram tanımlamayı ve girişimciliği Yeni Girişimcilik anlamında destekleme prensibini benimsemeyi öneriyorum. Prof.Dr. Arman Kırım, 2010

27. “YENİ GİRİŞİMCİLİK” • Bu girişimcilik, innovasyona ve innovasyon sektörlerine odaklı olan, • Finansmanı da erişim hedefi de ‘küresel’ olan, • Bilim ve teknolojiyle evrensel pazarlama becerilerine dayalı bir girişimcilik. Prof.Dr. Arman Kırım, 2010

28. ULUSAL GİRİŞİMCİLİK POLİTİKASININ ESASLARI Prof.Dr. Arman Kırım, 2010

29. Prof.Dr. Arman Kırım, 2010

30. KATILIMLI DESTEKLEME FONU Prof.Dr. Arman Kırım, 2010

31. HANGİ GİRİŞİMİN DESTEKLENECEĞİNE ‘PİYASA’ KARAR VERMELİ • Yüksek Büyüme Tempolu Yeni Girişimcilik, Devlet-Risk Sermayesi Kurumları ve Girişimcilerin ortaklaşa oluşturacakları bir FON yoluyla desteklenmelidir. • HİBE türü yardımlar değil, ciddi sermaye toplamaya uygun ve devletin günü geldiğinde parasını geri alacağı fonlama yapısı düşünülmelidir. • Zira teknoloji odaklı bu bu yeni girişimlerin ihtiyaç duyacağı sermaye büyüklüğü torna atölyesininkinden farklı. • Bu yapının başarıyla uygulandığı ülkeler var. • Söz konusu fona SEED FUND adı veriliyor ve KATILIMLI DESTEKLEME SİSTEMATİĞİ çerçevesinde yapılandırılıyor. Prof.Dr. Arman Kırım, 2010

32. Prof.Dr. Arman Kırım, 2010

33. HANGİ GİRİŞİMİN DESTEKLENECEĞİNE ‘PİYASA’ KARAR VERMELİ Bu sistematik sayesinde: • Bürokrasiyi engellemek, • Eş-dost kayırmasına son vermek, • Para kazanma şansı yüksek olan girişimlere destek vermek, • Bu yapının içine MELEK YATIRIMCI türü yatırımcıları ortak edebilmek, • Fon desteğinin çok küçük kalma tehlikesini önlemek mümkün. Prof.Dr. Arman Kırım, 2010

34. 2.RİSK (GİRİŞİM) SERMAYESİ MEVZUATI Prof.Dr. Arman Kırım, 2010

35. RİSK SERMAYESİ ŞART • Dünyadaki başarılı örnekler bize gösteriyor ki, teknoloji odaklı yeni girişimler ‘yerel’ kaldıkları ölçüde başarısız oluyorlar. • Benzer şekilde bu teşebbüslerin ortakları da ‘yerel’ kaldığı ölçüde başarı sınırlı oluyor. • O nedenle daha en baştan bu yeni girişimlere uluslararası RİSK SERMAYESİ (Venture Capital) şirketlerinin yatırımını cezbetmek lazım. • Ancak risk-sermayesi işi oldukça çetrefilli bir iş. Özellikle de bu şirketlerin temel amacının yaptıkları yatırımdaki hisselerini bir süre sonra satıp çıkmak olduğunu düşünürseniz. Prof.Dr. Arman Kırım, 2010

36. RİSK SERMAYESİ MEVZUATI OLUŞTURULMALI • Burada en büyük zorluklar risk sermayesi şirketlerinin imzalayacakları kontratlarla bu kontratların mahkemelerde sürüncemeye girmemesi konularını içeriyor. • O nedenle, eğer başarılı ve evrensel bir yeni girişimcilik sektörü istiyorsak, yabancı risk sermayesi fonlarının yatırımlarından çıkmalarını (exit) kolaylaştıran ve kontrat sorunlarını baştan halleden yasal mevzuatın hazırlanması şart. • Yabancı Risk Sermayesi yatırımcılarının sadece paraları değil, çok daha önemlisi yönetim ve evrensel pazarlama becerileri var. • Bunlar da yeni girişimci şirketler için bulunmaz nimet. Prof.Dr. Arman Kırım, 2010

37. 3.BİLİMSEL ALTYAPI GELİŞTİRİLMELİ Prof.Dr. Arman Kırım, 2010

38. BİLİMSEL ALT YAPI GELİŞTİRMEK ÜLKEMİZİN GELECEĞİ AÇISINDAN ELZEM • Önerdiğimiz Yeni Girişimcilik, bilim ve teknoloji alanlarına odaklı. • O nedenle girişimci adaylarının yeni teknolojilere ve bilimsel ilerlemelere ne kadar fazla erişme imkanları olursa, bu alandaki girişimcilik o denli başarılı olur. Prof.Dr. Arman Kırım, 2010

39. BİLİMSEL ALTYAPI GELİŞTİRMEK • Bunun için yapılması gerekenler şunlar: • Devletin Üniversitelere daha fazla araştırma projesi aktarması, • Yabancı bilim insanlarının Türkiye’de çalışmasını kolay hale getirmek, • Öğretim üyesi bilim adamlarının şirketlere ortak olmasını mümkün kılmak, • Bu konuda engelleyici 657 sayılı devlet memurları kanununda bilim adamlarına “ayrıcalıklı statü” tanımlamak, • Bilim ve teknolojinin gelişmiş olduğu bölgelerdeki girişim projelerini desteklemek, körü körüne, bölgesel kalkınma gibi engelleyici öncelikler yaratmamak. • Belirli bölgelerde girişimcilere destek verecek TEKNOLOJİ TRANSFER OFİSLERİ kurmak. Prof.Dr. Arman Kırım, 2010

40. 4. GİRİŞİMCİLİĞİ DESTEKLEYEN MEVZUAT Prof.Dr. Arman Kırım, 2010

41. YENİ GİRİŞİMCİLİĞE ÖZEL MEVZUAT OLUŞTURULMALI • Yasal mevzuat girişimciliği engeller değil, DESTEKLER şekilde hazırlanmalı ve uygulanmalıdır. • Yeni girişimciliği destekleyen mevzuatlarını geliştirirken pek çok ulusal hükümet (Japonya bile), Amerikan mevzuatından yararlandı. • Özellikle çalışanlara daha en baştan hisse opsiyonu vermek gibi iyi elemanları cezbetmeyi sağlayan kolaylıklar, yeni girişimlerin başarısını arttırıyor. • Amerikan mevzuatı, YEREL şartlara adapte edilerek Türkiye’de uygulanabilir. • Yeni girişim ortaklıklarının ihtilafları durumunda mahkeme sürecinin hızlı çalışacağını bilmek, yabancı fonların hangi ülkeye gideceğini önemli ölçüde etkiliyor. • Bu anlamda özellikle yabancı personel çalıştırma konusunda kolaylıklar getirilmeli. Prof.Dr. Arman Kırım, 2010

42. 5. GİRİŞİMCİ EĞİTİM DESTEKLEME PROGRAMI Prof.Dr. Arman Kırım, 2010

43. EĞİTİM ŞART! • Ülkemizde Girişimci Eğitimi konusunda çabalar çok zayıf olmuş. • “İyi bir girişimci nasıl olunur” konusunda basit el kitapları bile yok. • Oysa bahsettiğimiz Yeni Girişimcilik, en üst seviye evrensel RİSK SERMAYESİ kurumlarını, daha en baştan ortaklıktan ÇIKMAYI hedefleyen bir yatırımcı yapısını, evrensel sermaye piyasalarının bir oyuncusu olma konularını içeriyor. • Bunlar neredeyse ülkemizdeki her girişimci adayı için YEPYENİ konular. • Hükümet bürokratları için ayrıca daha da YENİ konular. • Tüm aktörlerin bu konularda eğitilmeleri ŞART. • Ayrıca YATIRIMCI DANIŞMA OFİSLERİ de 30 ülkede başarıyla uygulanmış. Prof.Dr. Arman Kırım, 2010

44. GİRİŞİMCİ EĞİTİMLERİ • Üniversitelerde, adına Girişimcilik Akademisi denilebilecek yapılar içinde, 3 ay süreli, akşam müfredatlı, yetişkin girişimcilere yönelik olarak tüm bu konular ve ayrıca: • Strateji Oluşturma, • İş Modeli Geliştirme, • İş Planı Yazma vb. Konuları kaliteli bir şekilde öğretilmeli. • Fon alabilmek için bu eğitimlerin tüm girişimci “ortaklarca” tamamlanmış olması şart koşulmalı. Prof.Dr. Arman Kırım, 2010

45. TÜM ÜNİVERSİTELERDE EĞİTİM • Ülkemizde üniversite eğitimi KURUMSAL şirketlere eleman ve yönetici yönetmeye kurgulu bir temele dayanıyor. • Girişimciliği, özellikle de teknoloji odaklı girişimciliği teşvik etmek için HER ÜNİVERSİTENİN, HER FAKÜLTESİNİN HER BÖLÜMÜNE, bir DÖNEM süreli GİRİŞİMCİLİĞİM ESASLARI isimli ZORUNLU bir ders mutlaka konulmalı. Prof.Dr. Arman Kırım, 2010

46. 6.VERGİ TEŞVİK PROGRAMI Prof.Dr. Arman Kırım, 2010

47. PEŞİN VERGİ MUAFİYETLERİ İŞE YARAMIYOR • Vergi teşvikleri yeni girişimcilik için önemli bir araç. • Ama farklı ülkelerdeki uygulamalar, vergi muafiyeti gibi teşviklerin YENİ girişimcileri değil, daha çok uyanık holding avukatlarının ilgisini çektiğini gösteriyor. • Bu alanlarda paravan şirketler kurmalarına yarıyor. • Vergi teşvikleri konusunda farklı ülkelerden edinilmiş dersler var, onlara dayanarak bir teşvik mevzuatı çıkarmak en akıllı hamle olur. • Özellikle ülkemizde MELEK YATIRIMCI piyasasını geliştirmeyi hedefleyen ve bu yatırımcıları cezbetmeyi amaçlayan vergi teşvikleri üzerine odaklanılmalı. Prof.Dr. Arman Kırım, 2010

48. 7. İLETİŞİM Prof.Dr. Arman Kırım, 2010

49. NE KADAR İLETİŞİM, O KADAR İLGİ • Bugüne dek girişimcilik denince aklımıza hep KOBİ’ler geldi. • Ortalık KOBİ yağcılığına dönüşmüş durumda. • Teknoloji ve innovasyon odaklı, devletin katılımı ve desteğini içeren yepyeni bir ULUSAL GİRİŞİMCİLİK PROGRAMININ başlatıldığının mutlaka yaygarası yapılmalı. • Yapılmalı ki sadece Türkiye’deki değil, tüm dünyadaki ilgili kesimler duyabilsin. • Bundan böyle yepyeni bir girişimcilik türünün destekleneceği avaz avaz bağırılmalı ki insanlar yeni zenginliğin nerede yattığını iyi anlasınlar, özensinler. • Bu anlamda mümkün olan en fazla İLETİŞİM….. Prof.Dr. Arman Kırım, 2010

50. GİRİŞİMCİLİK KONGRESİ ÜLKEMİZE HAYIRLI OLSUN.PROF.DR. ARMAN KIRIMinfo@armankirim.comwww.armankirim.com Prof.Dr. Arman Kırım, 2010