Jak być koherentnym pragmatycznym realistą

1. Jak być koherentnym pragmatycznym realistą Adam Grobler Uniwersytet Opolski http://adam-grobler.w.interia.pl Jak być koherentnym pragmatycznym realistą

2. Inspiracja • Myślimy na sposób …, sądząc: … • Wydaje się, że ten zbiór regulatywnych idei nie zawiera sprzeczności. Leszek Kołakowski: Jak być konserwatywno-liberalnym socjalistą w: "Czy diabeł może być zbawiony i 27 innych kazań", Aneks, Londyn 1984; pierwodruk "Encounter" October 1978. Jak być koherentnym pragmatycznym realistą

3. Kwestie sporne • Klasyczna (realistyczna) definicja prawdy: prawda = zgodność myśli z rzeczywistością Jak być koherentnym pragmatycznym realistą

4. Kwestie sporne • Trudności: • na czym może polegać zgodność myśli z rzeczywistością? • jak można byłoby taką zgodność stwierdzić? Jak być koherentnym pragmatycznym realistą

5. Kwestie sporne • Koherencyjna definicja prawdy: sąd jest prawdziwy wtw jest elementem koherentnego systemu Jak być koherentnym pragmatycznym realistą

6. Kwestie sporne • Pragmatyczna definicja prawdy: myśl jest prawdziwa wtw działanie podjęte na jej podstawie okazuje się skuteczne • Argument: człowiek jest aktorem, nie widzem. Jak być koherentnym pragmatycznym realistą

7. Częściowe podsumowanie: główne koncepcje prawdy • Realistyczna: prawda jest relacją między myślą (sądem, zdaniem) a rzeczywistością • Koherencyjna: prawda jest relacją między sądami (zdaniami) • Pragmatyczna: prawda jest relacją między myślą a działaniem Jak być koherentnym pragmatycznym realistą

8. Realizm pragmatyczny • Hilary Putnam (1987): realizm wewnętrzny = realizm pragmatyczny • Czy to nie oksymoron? Jak być koherentnym pragmatycznym realistą

9. Rola koherencji w poznaniu naukowym • Program jedności nauki • Argument (mój) ze statusu medycyny chińskiej: gdyby skuteczność akupunktury była decydująca, Jak być koherentnym pragmatycznym realistą

10. Rola koherencji w poznaniu naukowym • Program jedności nauki • Argument (mój) ze statusu medycyny chińskiej: gdyby skuteczność akupunktury była decydująca, nie przeszkadzałaby nam niekoherencja teorii kanałów transmisji energii życiowej z medycyną naukową Jak być koherentnym pragmatycznym realistą

11. Pragmatyczne wyjaśnienie koherencji • Empiryzm konstruktywny: koherencja sprzyja adekwatności empirycznej Bas van Fraassen 1980 Jak być koherentnym pragmatycznym realistą

12. Koherencja:od pragmatyzmu do realizmu • Koherencja sprzyja adekwatności empirycznej • Ale przyrost adekwatności empirycznej można stwierdzić wyłącznie post hoc • Zatem wymóg dążenia do koherencji • albo ma uzasadnienie czysto indukcyjne, a wtedy empiryzm konstruktywny (i pragmatyzm) jest co najwyżej adekwatny empirycznie • albo opiera się na założeniu realizmu. Jak być koherentnym pragmatycznym realistą

13. Koherencja:od pragmatyzmu do realizmu • Zatem wymóg dążenia do koherencji • albo ma uzasadnienie czysto indukcyjne, a wtedy empiryzm konstruktywny (i pragmatyzm) jest co najwyżej adekwatny empirycznie • albo opiera się na założeniu realizmu. • Odróżnienie adekwatności od prawdziwości jest pragmatycznie nie do utrzymania • Zatem realizm ma uzasadnienie pragmatyczne, zaś antyrealizm pragmatyczny jest niekoherentny Jak być koherentnym pragmatycznym realistą

14. Realizm wewnętrzny • Odrzucenie realizmu metafizycznego • Względność pojęciowa: argument z równoważności poznawczej Jak być koherentnym pragmatycznym realistą

15. Realizm wewnętrzny • Odrzucenie realizmu metafizycznego • Względność pojęciowa: argument z równoważności poznawczej Jak być koherentnym pragmatycznym realistą

16. Realizm wewnętrzny Świat Carnapa Świat polskiego logika (3 przedmioty) (7 przedmiotów) Jak być koherentnym pragmatycznym realistą

17. Najciekawsza tezarealizmu wewnętrznego • Są układy pojęciowe lepsze i gorsze (ze względu na nasze potrzeby poznawcze) Jak być koherentnym pragmatycznym realistą

18. Podsumowanie • Odrzucenie ścisłej idei korespondencji • nazw z przedmiotami • predykatów z własnościami i relacjami Jak być koherentnym pragmatycznym realistą

19. Funio kocha Kundzia Petronela czyta Jak być koherentnym pragmatycznym realistą

20. Podsumowanie • Idealizacja idei korespondencji • indywiduacja • ocena rzutowalności predykatów • vs. Goodmana paradoks zielbieskości (1954) • klasyfikacja na rodzaje naturalne • vs. Wittgensteina idea podobieństwa rodzinnego (1953) Jak być koherentnym pragmatycznym realistą

21. Podsumowanie • Zagadnienie prawomocności idealizacji • ze względu na potrzeby poznawcze • Lepsze i gorsze układy/aparatury pojęciowe: • niby-korespondencja (lepsze dopasowanie) • koherencja Jak być koherentnym pragmatycznym realistą

22. Podsumowanie • Dlaczego koherencja (moc wyjaśniająca) się liczy? • Dopasowanie nie wymaga aż koherencji, wystarczy sama niesprzeczność Jak być koherentnym pragmatycznym realistą

23. Podsumowanie • Dlaczego koherencja (racjonalizacja, moc wyjaśniająca) się liczy? • Argument pragmatyczny: • koherencja nie jest oznaką prawdy, ale • im więcej koherencji, tym więcej prawd do nieprzypadkowego odkrycia Jak być koherentnym pragmatycznym realistą