Diagnoza i pomoc w zaburzeniach emocjonalnych u dzieci

1. Diagnoza i pomoc w zaburzeniach emocjonalnych u dzieci Dr Elżbieta Talik Katedra Psychologii Klinicznej KUL Psychologia Kliniczna Dzieci i Młodzieży

2. Międynarodowa klasyfikacja chorób i problemów zdrowotnych ICD-10 • F00-F99 – zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania • F90-F98 – zaburzenia zachowania i emocji rozpoczynające się zwykle w dzieciństwie i w wieku młodzieńczym

3. F92 – Mieszane zaburzenia zachowania i emocji F92.0 - Depresyjne zaburzenie zachowania F92.8 – Inne depresyjne zaburzenie zachowania F92.9 – Mieszane zaburzenia zachowania i emocji, nie określone

4. F93 – Zaburzenia emocjonalne rozpoczynające się zwykle w dzieciństwie F93.0 – Lękowe zaburzenie separacyjne F93.1. – Zaburzenie lękowe w postaci fobii F 93.2 – Lęk społeczny F 93.3 – Zaburzenie związane z rywalizacją w rodzeństwie

5. (F92.0) Depresyjne zaburzenie zachowania • Kategoria ta jest kombinacją zaburzeń zachowania (F91.-) z uporczywym i wyraźnym obniżeniem nastroju (F32.-), które wyraża się tym, że dziecko czuje się niezmiernie nieszczęśliwe. • Ponadto stwierdza się utratę zainteresowań i odczuwania przyjemności ze zwykłych zajęć, samoobwinianie się i poczucie beznadziejności, a także zaburzenia snu i apetytu.

6. (F92.8) Inne mieszane zaburzenia zachowania i emocji • Kategoria ta wymaga współistnienia zaburzeń zachowania (F91.-) z uporczywymi i wyraźnymi zaburzeniami emocjonalnymi, takimi jak: lęk, myśli i czynności natrętne, depersonalizacja lub derealizacja, fobie lub hipochondria.

7. (F93.0) Lęk przed separacją w dzieciństwie A. Występują co najmniej 3 objawy: • Nierealistyczne i utrwalone martwienie się możliwymi szkodami, jakie miałyby dotknąć osoby darzone dużym przywiązaniem (major attachment figures) albo możliwą utratą tych osób, albo uporczywe myśli o ich śmierci • Nierealistyczne i utrwalone martwienie się, że jakieś nieoczekiwane wydarzenia rozdzielą dziecko od osoby…

8. (F93.0) Lęk przed separacją w dzieciństwie 3. Utrwalona niechęć lub odmowa chodzenia do szkoły z powodu obawy przed rozdzieleniem z bliską osobą 4. Trudność w rozstaniu na noc, przejawiająca się 1 z następujących objawów: • Utrwalona niechęć lub odmowa zasypiania bez obecności w pobliżu bliskiej osoby • Częste wstawanie w nocy dla sprawdzenia obecności bliskiej osoby lub w celu spania w jej bliskości • Uporczywa niechęć lub odmowa spania z dala od domu

9. (F93.0) Lęk przed separacją w dzieciństwie 5. Utrwalona, bezzasadna obawa przed osamotnieniem, pozbawieniem dostępu do bliskiej osoby, w domu, w ciągu dnia 6. Powtarzające się sny dotyczące separacji

10. (F93.0) Lęk przed separacją w dzieciństwie 7. Powtarzające się objawy somatyczne (nudności, bóle żołądka, bóle głowy, wymioty) w okolicznościach, związanych z rozdzielniem od bliskiej osoby lub następujące natychmiast po nim (przejawiające się: lękiem, płaczem, złością, uporczywą niechęcią opuszczenia domu, pragnienie powrotu do domu, poczucie nieszczęścia, apatia, społeczne wycofanie się)

11. (F93.0) Lęk przed separacją w dzieciństwie B. Niespełnione kryteria zespołu uogólnionego lęku w dzieciństwie C. Początek przed 6 rż D. Zaburzenie nie jest częścią szerszego zaburzenia emocji, zachowania lub osobowości, albo całościowego zaburzenia rozwojowego, zaburzenia psychotycznego, albo z używaniem substancji psychoaktywnych E. Czas trwania zaburzenia –co najmniej 4 tygodnie

12. (F93.1) Zaburzenie lękowe w postaci fobii w dzieciństwie • Dziecko przejawia utrwalona lub nawracającą obawę (fobię), która odpowiada fazie rozwoju (lub była taka na początku), lecz jest nieprawidłowa pod względem nasilenia i towarzyszy jej istotne upośledzenie funkcjonowania społecznego. • Spełnione są kryteria uogólnionego zaburzenia lękowego • Czas trwania co najmniej 4 tygodnie

13. RODZAJE FOBII • Proste- dotyczące jednego rodzaju sytuacji np. lęk przed piorunami, burzą. • Społeczne- obawa przed kontaktem z innymi ludźmi, przed znalezieniem się w sytuacji publicznej (fobia szkolna) • Agorafobia- lęk otwartej przestrzeni. Często towarzyszy jej klaustrofobia, socjofobie. Także przed miejscami zatłoczonymi, środkami komunikacji

14. (F93.2) Lęk społeczny w dzieciństwie • Utrwalony lęk przejawiający się zachowaniem o cechach społecznego unikania, w których dziecko jest narażone na obecność nieznanych sobie ludzi, w tym także rówieśników • Dziecko wykazuje koncentrację na sobie, zakłopotanie lub nadmierne skupienie na sprawie stosowności swego zachowania w czasie kontaktów z nieznanymi sobie ludźmi

15. (F93.2) Lęk społeczny w dzieciństwie C. Zachodzi istotne zakłócenie relacji społecznych (w tym z rówieśnikami), które ulegają konsekwentnemu ograniczaniu. D. Dziecko ma zadowalające relacje z członkami rodziny i dobrze znanymi sobie rówieśnikami. E. Początek w tej fazie rozwoju, w której takie reakcje lękowe są adekwatne. Nieprawidłowy stopień, utrwalenie w czasie i upośledzenie funkcjonowania społecznego Początek przed 6rż. Czas trwania – co najmniej 4 tygodnie

16. (F93.3) Zaburzenie związane z rywalizacją w rodzeństwie Pewne zaburzenia emocjonalne występują u większości małych dzieci tuż po urodzeniu się młodszego brata lub siostry. Powinno być rozpoznawane tylko wtedy, jeżeli zarówno stopień nasilenia, jak i trwałość zaburzeń odbiegają od normy i towarzyszą im nieprawidłowości w interakcjach społecznych. Zazdrość o rodzeństwo

17. Dziecko wykazuje nieprawidłowo nasilone negatywne uczucia wobec bezpośrednio po nim urodzonego młodszego rodzeństwa. • Objawy – regresja, złość, dysforia, trudności ze snem, zachowania opozycyjne, przyciąganie uwagi jednego bądź obojga rodziców (2 lub więcej objawów) • Początek w okresie 6 miesięcy od urodzenia (bezpośrednio po nim) młodszego rodzeństwa • Czas trwania – co najmniej 4 tygodnie

18. (F93.8) Inne zaburzenia emocjonalne okresu dzieciństwa • Zaburzenie tożsamości Nadmierny lęk Nie obejmuje:    zaburzenia identyfikacji płciowej w dzieciństwie (F64.2)

19. (F.93.80) Uogólnione zaburzenie lękowe • Nierealistyczny i nadmierny lęk i niepokój, niepowiązane z żadną konkretną sytuacją • Dzieci martwią się jak będą ocenione w przyszłości, o kontakty społeczne, rodzinne, kwestie zdrowia- stała gotowość do reagowania na sygnały w kategorii zagrożenia (lękowe pojmowanie) • Występuje minimum 6 miesięcy przez większość dni, jest odczuwany jako trudny do opanowania