การจัดการมูลฝอยในโรงพยาบาล

1. การจัดการมูลฝอยในโรงพยาบาลการจัดการมูลฝอยในโรงพยาบาล งานป้องกันและควบคุมการติดเชื้อในโรงพยาบาล วนิดา พงษ์ธัญญะวิริยา พยาบาลวิชาชีพชำนาญการ 22-25 มิ.ย. 2553

2. ปัญหาที่พบในการจัดการมูลฝอยของโรงพยาบาลปัญหาที่พบในการจัดการมูลฝอยของโรงพยาบาล • ภาชนะไม่ถูกสุขลักษณะ • การแยกประเภทของมูลฝอยไม่ถูกต้อง • ผู้ปฏิบัติงานขาดความรู้

3. ขยะหรือมูลฝอย คืออะไร? • เศษกระดาษ เศษผ้า เศษอาหาร เศษสินค้า เศษวัตถุ ถุงพลาสติก ภาชนะที่ใส่อาหาร เถ้า มูลสัตว์ ซากสัตว์หรือสิ่งอื่นใดที่เก็บกวาดจากถนน ตลาด ที่เลี้ยงสัตว์หรือที่อื่น และหมายรวมถึงมูลฝอยติดเชื้อ มูลฝอยที่เป็นพิษ หรืออันตรายจากชุมชนหรือครัวเรือน ยกเว้นวัสดุที่ไม่ใช้แล้วของโรงงาน ซึ่งมีกำหนดไว้ตามกฎหมายว่าด้วยโรงงาน

4. ประเภทของมูลฝอยในโรงพยาบาลประเภทของมูลฝอยในโรงพยาบาล (1) มูลฝอยทั่วไป - ขยะแห้ง - ขยะย่อยสลาย(เปียก) (3)มูลฝอยมีพิษ (4)มูลฝอยรีไซเคิล (2)มูลฝอยอันตราย - ของมีคม - แก้ว (5) มูลฝอยติดเชื้อ

5. มูลฝอยทั่วไป • ขยะแห้ง: ขยะประเภทอื่นนอกเหนือจากขยะย่อยสลาย ขยะรีไซเคิล ขยะมีพิษ และขยะอันตราย มีลักษณะย่อยสลายยากและไม่คุ้มค่าสำหรับการนำกลับมาใช้ประโยชน์ใหม่ เช่น ห่อพลาสติกใส่ขนม ถุงพลาสติกบรรจุผงซักฟอก พลาสติกห่อลูกอม ซองบะหมี่กึ่งสำเร็จรูป ถุงพลาสติกเปื้อนเศษอาหาร โฟมเปื้อนอาหาร • ขยะย่อยสลาย(เปียก): ขยะที่เน่าเสียและย่อยสลายได้เร็ว สามารถนำมาหมักทำปุ๋ยได้ เช่น เศษผัก เปลือกผลไม้ เศษอาหาร ใบไม้ เศษเนื้อสัตว์ เป็นต้น แต่ไม่รวมถึงซากหรือเศษของพืช ผัก ผลไม้ หรือสัตว์ที่เกิดจากการทดลองในห้องปฏิบัติการ

6. มูลฝอยอันตราย • ของมีคมที่อาจก่อให้เกิดอันตราย เช่นใบมีด เข็มและวัสดุที่ทำจาก แก้ว กระเบื้อง เช่น Ampoule ยา เซรามิคแตก

7. มูลฝอยมีพิษ • ขยะที่มีองค์ประกอบหรือปนเปื้อนวัตถุอันตรายชนิดต่างๆ ได้แก่ วัตถุระเบิด วัตถุไวไฟ วัตถุออกซิไดซ์ วัตถุมีพิษ วัตถุที่ทำให้เกิดโรค วัตถุกัมมันตรังสี วัตถุที่ทำให้เกิดการเปลี่ยนแปลงทางพันธุกรรม วัตถุกัดกร่อน วัตถุที่ก่อให้เกิดการระคายเคืองวัตถุอย่างอื่นไม่ว่าจะเป็นเคมีภัณฑ์หรือสิ่งอื่นใดที่ทำให้เกิดอันตรายแก่บุคคล สัตว์ พืช ทรัพย์สินหรือสิ่งแวดล้อม เช่น ถ่านไฟฉาย หลอดฟลูออเรสเซนต์ แบตเตอรี่ โทรศัพท์เคลื่อนที่ ภาชนะบรรจุสารกำจัดศัตรูพืช กระป๋องสเปรย์บรรจุสีหรือสารเคมี

8. มูลฝอยรีไซเคิล • มูลฝอยที่ยังใช้ได้: ของเสียบรรจุภัณฑ์ หรือวัสดุเหลือใช้ ซึ่งสามารถนำกลับมาใช้ประโยชน์ใหม่ได้ เช่น แก้ว กระดาษ เศษพลาสติก กล่องเครื่องดื่มแบบ UHTกระป๋องเครื่องดื่ม เศษโลหะ อะลูมิเนียม ยางรถยนต์ เป็นต้น

9. มูลฝอยติดเชื้อ • มูลฝอยที่มีเชื้อโรคปะปนอยู่ ในปริมาณที่สามารถทำให้เกิดโรคได้ ถ้ามีการสัมผัส หรือใกล้ชิดกับมูลฝอยนั้น และรวมถึงมูลฝอยดังต่อไปนี้ที่เกิดขึ้น หรือใช้ในกระบวนตรวจวินิจฉัยทางการแพทย์ การรักษาพยาบาล การให้ภูมิคุ้มกันโรค การทดลองเกี่ยวกับโรค และการตรวจชันสูตรศพ หรือซากสัตว์รวมทั้งในการศึกษาวิจัยเรื่องดังกล่าว

10. ชนิดมูลฝอยติดเชื้อ • ซาก หรือชิ้นส่วนของมนุษย์หรือสัตว์ ที่เป็นผลมาจากการผ่าตัดการตรวจชันสูตร หรือซากสัตว์ และการใช้สัตว์ทดลอง • วัสดุของมีคม เช่น เข็ม ใบมีด กระบอกฉีดยา หลอดแก้ว ภาชนะที่ทำด้วยแก้ว สไลด์ และแผ่นกระจกปิดสไลด์

11. วัสดุซึ่งสัมผัส หรือสงสัยว่า จะสัมผัสกับเลือด ส่วนประกอบของเลือด ผลิตภัณฑ์ที่ได้จากเลือด สารน้ำจากร่างกายของมนุษย์หรือสัตว์ วัคซีนที่ทำจากเชื้อโรคที่มีชีวิต เช่น สำลี ผ้าก๊อซ ผ้าต่างๆ ท่อยาง เป็นต้น • มูลฝอยทุกชนิดที่มาจากห้องรักษาผู้ป่วยติดเชื้อร้ายแรง

12. ตัวอย่างมูลฝอยติดเชื้อในโรงพยาบาลตัวอย่างมูลฝอยติดเชื้อในโรงพยาบาล • ผ้าก๊อส สำลี ผ้าพันแผล (เฉพาะที่เปื้อนเลือด หรือหนอง) • สายยางทุกชนิดที่สอดใส่เข้าไปในร่างกายผู้ป่วย เช่น IV set , IV catheter, Foley catheter, Cardiac cath, สายยาง drain ชนิดต่างๆ • Syringe พลาสติก ขวดเก็บอุจจาระ,ปัสสาวะ • ถุงมือ disposable ที่เปื้อนเลือด/สิ่งคัดหลั่ง

13. ตัวอย่างมูลฝอยติดเชื้อในโรงพยาบาลตัวอย่างมูลฝอยติดเชื้อในโรงพยาบาล • Urine bag (ไม่มี urine) • ชิ้นส่วนของร่างกายมนุษย์ • ซากสัตว์ทดลองที่มีเชื้อโรค

14. การจัดการมูลฝอยติดเชื้อการจัดการมูลฝอยติดเชื้อ 1.เพื่อป้องกันการแพร่กระจายเชื้อสู่สิ่งแวดล้อม 2. ป้องกันการเกิดอันตรายต่อผู้ปฏิบัติงาน 3. ลดค่าใช้จ่าย

15. ขั้นตอนการจัดการมูลฝอยติดเชื้อขั้นตอนการจัดการมูลฝอยติดเชื้อ 1. การแยกประเภทและการบรรจุ 2. การเก็บกัก 3. การขนย้าย 4. การกำจัด

16. 1. การแยกประเภทและการบรรจุ มูลฝอยทั่วไป ถุงดำ มูลฝอยติดเชื้อ ถุงแดง

17. ถุงบรรจุมูลฝอยติดเชื้อถุงบรรจุมูลฝอยติดเชื้อ 1. วัสดุทนทานต่อการรับน้ำหนัก 2. ทนต่อสารเคมี 3. เหนียว ไม่ฉีกขาดง่าย 4. ป้องกันการรั่วซึมได้ 5. ทิ้งมูลฝอย 3 ใน 4 ของถุง 6. ผูกปากถุงให้แน่น ห่างจากปากถุง1ใน4 ของความยาวถุง

18. กรณีของมีคม • ภาชนะทำด้วยวัสดุที่แข็งแรง • ของมีคมไม่แทงทะลุออกมา • ฝากล่องปิดมิดชิด

19. 2. การเก็บกัก • ไม่ลากถุงมูลฝอย • ตั้งให้เป็นระเบียบให้ปากถุงตั้งขึ้น • ไม่ควรเก็บไว้นานเกินไป

20. 3. การขนย้าย • สวมถุงมืออย่างหนา • ผ้าพลาสติกกันเปื้อน • ผ้าปิดปากและจมูก • รองเท้าบู๊ท

21. ตัวอย่างการแต่งกาย

22. 4. การกำจัด • การเผา • การนึ่งด้วยไอน้ำ • การใช้สารเคมี • การใช้คลื่นแม่เหล็กไฟฟ้า

23. วิธีการกำจัดมูลฝอยติดเชื้อวิธีการกำจัดมูลฝอยติดเชื้อ • ของเหลว เช่น เลือด สิ่งคัดหลั่ง เทลงส้วม • ชิ้นเนื้อ ซากสัตว์ทดลอง เผา • ของมีคม เผาหรืออบไอน้ำร้อนเพื่อทำลาย เชื้อแล้วกำจัดเหมือนมูลฝอยทั่วไป

24. อันตรายจากมูลฝอยติดเชื้ออันตรายจากมูลฝอยติดเชื้อ • WHO estimated that, in 2000, contaminated injections with • contaminated syringes caused: • 21 million hepatitis B virus (HBV) infections (32% of all newinfections); • two million hepatitis C virus (HCV) infections (40% of allnew infections); and • at least 260,000 HIV infections (5% of all new infections).

25. อันตรายจากมูลฝอยติดเชื้อ(ต่อ)อันตรายจากมูลฝอยติดเชื้อ(ต่อ) • คนงาน รพ. ศิริราช เคยถูกเข็มหรือของมีคมตำขณะ ทำงาน8.1% (นพ.สมหวังและคณะ, 2538) • พนักงานรักษาความสะอาด 1 ราย ติดเชื้อ HIV จากการถูกเข็มฉีดยาทิ่มตำขณะเก็บรวบรวมมูลฝอยติดเชื้อใน รพ.ใน USA โดยไม่มีพฤติกรรมเสี่ยงต่อการติดเชื้อ HIVมาก่อน (Belani, Dutta&Rosen,1984)

26. อันตรายจากมูลฝอยติดเชื้อ(ต่อ)อันตรายจากมูลฝอยติดเชื้อ(ต่อ) • เจาะเลือดคนคุ้ยขยะจำนวน 100 คน เพื่อสำรวจการติดเชื้อไวรัสตับอักเสบบีและโรคเอดส์ #พบติดเชื้อเอดส์ 6 คน #ติดเชื้อไวรัสตับอักเสบบี 19 คน (เทพนม เมืองแมนและชมภูศักดิ์ พูลเกษ, 2532)

27. อันตรายจากมูลฝอยติดเชื้อ(ต่อ)อันตรายจากมูลฝอยติดเชื้อ(ต่อ) • การศึกษาจาก UCLA • เจาะเลือดผู้ป่วย HIV 7 คน (เก็บทิ้งไว้ใน heparinized tube) • ตรวจหาเชื้อหลังทิ้งไว้ 7 วัน พบเชื้อ HIV 5 คน • เก็บไว้ที่ตู้เย็น 4 มีชีวิตอยู่ได้ 14 วัน

28. องค์ประกอบของการทำให้เกิดการติดเชื้อองค์ประกอบของการทำให้เกิดการติดเชื้อ 1. เชื้อโรคในขยะนั้นต้องเป็นชนิดที่มีความร้ายแรง 2. เชื้อโรคเหล่านั้นต้องมีชีวิตอยู่ในขยะได้ 3. จำนวนของเชื้อต้องมากพอ 4. มีคนซึ่งสภาพร่างกายติดเชื้อได้มาสัมผัสโรค 5. เชื้อต้องมีทางเข้า เข้าสู่ร่างกายของคนที่มาสัมผัส

29. กลุ่มประชากรที่มีความเสี่ยง ต่อมูลฝอยติดเชื้อ ทั้งในขั้นตอนการก่อให้เกิดมูลฝอย การขนย้าย การกำจัด และการนำไปทิ้ง • บุคลากรทางการแพทย์ • ผู้ปฏิบัติงานในห้องปฏิบัติการ • คนงานที่เกี่ยวข้องกับมูลฝอย • คนงานขนมูลฝอย ซึ่งมีมูลฝอยติดเชื้อปนเปื้อนอยู่ด้วย โดยส่วน • ใหญ่ความเสี่ยงมักเกิดขึ้น ในคนงานที่ไม่ใช้อุปกรณ์ป้องกัน • อันตรายส่วนบุคคล หรือสวมเสื้อผ้าไม่เหมาะสม • คนไข้ที่ไม่ได้รับการรักษาอย่างเหมาะสม เช่น มีการใช้อุปกรณ์ • การแพทย์ หรือเข็มฉีดยาแบบใช้ซ้ำ

31. ขอขอบคุณทุกท่านที่ตั้งใจฟังThanks for your attention