Materiały pochodzą z Platformy Edukacyjnej Portalu szkolnictwo.pl

1. Materiały pochodzą z Platformy Edukacyjnej Portalu www.szkolnictwo.pl Wszelkie treści i zasoby edukacyjne publikowane na łamach Portalu www.szkolnictwo.pl mogą być wykorzystywane przez jego Użytkowników wyłącznie w zakresie własnego użytku osobistego oraz do użytku w szkołach podczas zajęć dydaktycznych. Kopiowanie, wprowadzanie zmian, przesyłanie, publiczne odtwarzanie i wszelkie wykorzystywanie tych treści do celów komercyjnych jest niedozwolone. Plik można dowolnie modernizować na potrzeby własne oraz do wykorzystania w szkołach podczas zajęć dydaktycznych.

2. Dzisiejszą lekcję zaczniemy od wysłuchania „Żony modnej” Ignacego Krasickiego w wykonaniu naszych Kolegów. Przedstawią ją uczniowie, którzy wcześniej zostali przydzieleni do swoich ról. Aby łatwiej było zrozumieć tekst, wyjaśnijmy znaczenie pewnych słów, które pojawiają się w utworze a mogą niewiele dla nas znaczyć. Tekst pochodzi z wieku XVIII więc trochę archaizmów (wyrazów, zwrotów, które wyszły już z użycia) w nim odnajdziemy. Miejmy je wyświetlone w czasie słuchania utworu gdyż z pewnością pomogą zrozumieć jego treść.

3. luboć – chociaż jeszczeć – jeszcze jak wsporzej – prędzej tuszyć – spodziewać się ohyda – wstyd zbiór – majątek, wzbogacenie się ekwipaż – kareta przytomni – obecni kornet – kobiece nakrycie głowy fant – cenny, drobny przedmiot koncept z kalendarza – niefortunny, nieudany, prostacki dowcip kiermasz – uroczystość kościelna połączona z jarmarkiem na wety – na deser tatarskie ziele – liście tataraku kłaniam – forma pozdrowienia z odcieniem lekceważącym kwatery – klomby lustr – blask kiosk – altana meczecik – mała budowla na wzór meczetu holenderskie wanny – baseny wokół fontann

4. belweder – budynek na wzniesieniu, z którego roztacza się rozległy, piękny widok sztafeta – posłaniec konny planta – pomysł, plan buduar – mały, elegancki pokój kobiecy szmermel – sztuczny ogień ekspens - wydatek

5. Utwór Krasickiego, oprócz opowiadania Pana Piotra o jego małżeńskich perypetiach, zawiera dialog. Rozmowa głównej osoby wypowiadającej się z postacią gratulującą mu wejścia na nową drogę życia pełni rolę klamry kompozycyjnej utworu. Dialog otwiera bowiem akcję satyry, gdy słyszymy wypowiedź: „A ponieważ dostałeś, coś tak drogo cenił, Winszuję, panie Pietrze, żeś się już ożenił” Zamyka również utwór i „skargę” męża, gdy pyta on rozmówcy: „Cóż mam czynić? Próżny żal, jak mówią, po szkodzie.” Pozostała wypowiedź należy do pana Piotra. Kto wypowiada się w utworze?

6. Głównym tematem jego wypowiedzi, a więc i satyry, są perypetie małżeńskie pana Piotra. Szlachcic skarży się na cechy charakteru i zachowanie niedawno poślubionej małżonki. Określa ją za pomocą: - wykrzyknień (np. „>>To być nigdy nie może!<< (…) >>Wyrzucić!<<”), - przytoczeń wypowiedzi żony w mowie niezależnej (np. „Wjeżdżamy już we wrota, spojźrzała z karety: >>A pfe, mospanie; parkan, czemu nie sztakiety?<<”), - epitetów (np. „w domu rządczyni i pani. (…) Piękna, grzeczna, rozumna. (…) Dziwne były jej gusta i misterne wdzięki, (…) Modna Filis gardziła sercem domatora. (…) (bo Francuzka)”), O czym i za pomocą jakich środków opowiada pan Piotr?

7. - opisów jej gestów i zachowania (np. „Odepchnęła starego szafarza Franciszka. Łzy mu w oczach stanęły, jam westchnął. W drzwi wchodzi. >>To nasz ksiądz pleban.<< >>Kłaniam.<< >>Zmarszczył się dobrodziej.<< >>Gdzie sala?<< >>Tu jadamy.<< >>Kto widział tak jadać! Mała izba, czterdziestu nie może tu siadać.<<”).Co więcej możemy powiedzieć o bohaterach, bracie, który, zgodnie z zaleceniami innych braci żałujących powinien trzymać skromnie i cierpliwie to, co dostał. Winien milczeć, jak inni, mimo że według niego broń Boże żonki z miasta! Nawet jeśli ma talenta śliczne i duży posag.

8. - przedstawiciel siedemnastowiecznej szlachty sarmackiej, - stara się pielęgnować staropolskie tradycje, - żeni się jednak mając na uwadze posag szlachcianki, nie zwracając uwagi na jej dziwne gusty i to, że gardzi domatorem, - jest przywiązany do religii katolickiej i polskich obyczajów, - charakteryzuje go prostota wieśniaka, z czego nawet śmiali się jego krewni, - nie potrafi przeciwstawić się ekstrawagancjom małżonki, spełnia jej wszystkie życzenia, - próbuje, nieskutecznie, ratować majątek. PAN PIOTR

9. - piękna, grzeczna kobieta, - bezmyślnie naśladuje francuską modę, obyczaje, język, - jest przeciwniczką wszystkiego, co polskie, - jest egoistyczna i rozrzutna, - niezbyt rozsądna, chociaż początkowo pan Piotr oceniał ją jako rozumną, - żyje ponad stan opowiadając tym zarówno swój, jak i męża majątek do upadłości, - jest niezadowolona ze swojego nowego domu, zwyczajów w nim panujących, koniecznie próbuje je zmienić, - wprowadza wiele kosztownych innowacji, SZLACHCIANKA, ŻONA PANA PIOTRA

10. - zastrzegła sobie prawo do licznych wyjazdów, które mają jej przynieść rozrywkę i wypoczynek od nudnego wiejskiego życia, - odnosi się z pogardą do służby i plebana, - jest komicznie sentymentalna, - po urządzeniu dworku sprasza wielu gości i wyprawia liczne przyjęcia Co można stwierdzić gdy patrzymy na zestawienie cech obu postaci? Autor jest bezwzględny w stosunku do żony modnej, kobiety, która bezmyślnie naśladuje cudzoziemską modę. Ostrze satyry zostało wymierzone głównie w stosunku do niej. Mimo że wiek XVIII był okresem pod znakiem kultury francuskiej, Krasicki pokazuje i ośmiesza bezmyślne jej naśladowanie.

11. Mniej komicznie przedstawiony jest pan Piotr. Można nawet powiedzieć, że autor trochę mu współczuje. Sam sobie jest jednak winien. Również w niego, jako w klasycznego łowcę majątków, wymierzone jest ostrze utworu. Pomiędzy bohaterami, z powodu uznawania zupełnie innych wartości, powstał konflikt Do opisu zarówno ich samych, jak i całej sytuacji, autor użył karykatury. Chcąc wyolbrzymić ich wady bowiem, pomija zalety osób. Szlachcianka hołduje cudzoziemszczyźnie, kosmopolityzmowi. Ojczyzną dla niej jest cały świat, zapomina o polskiej tradycji i kulturze. Pan Piotr z kolei poprzestaje na konserwatywnym sarmatyzmie, nie potrafi przystosować się do nowej rzeczywistości. Obie te postawy i postaci są ukazane w „krzywym zwierciadle”.

12. Satyra należy do literackich gatunków synkretycznych (mieszanych). Jest utworem ośmieszającym, piętnującym wady ludzkie, obyczaje, stosunki społeczne. Istotą satyry jest krytyczna postawa autora, ukazanie rzeczywistości w krzywym zwierciadle. Właśnie takie ukazanie postaci jest cechą charakterystyczna satyry. Cóż to takiego?

13. Satyry oświeceniowe, a więc te tworzone również przez Krasickiego, były skierowane nie przeciwko konkretnym ludziom, lecz przeciw ich wadom. Autor w swoim utworze podaje więc tylko imię szlachcica, o szlachciance mówi tylko „żona modna”. Cenił satyry Horacjusza ale miał do niego pretensje, że śmiał w swoich dziełach objawiać nazwiska osób.

14. Autor posługuje się karykaturą dla opisu postaci, pomija zalety osób, wyolbrzymia natomiast ich wady. Skrytykował wychowanie polegające na bezmyślnym naśladowaniu obcej mody, zapominaniu o rodzinnej kulturze, tradycji, a więc obyczaje i stosunki społeczne. Uświadomił czytelnikowi, że nie można być tylko konserwatystą. Należy rozsądnie przyjmować nowości. Cechy satyry na podstawie „Żony modnej”

15. Wniosek:Cudze chwalicie, swojego nie znacie.