Znaczenie rehabilitacji kompleksowej w zabezpieczeniu społecznym choroby i jej następstw.

1. Znaczenie rehabilitacji kompleksowej w zabezpieczeniu społecznym choroby i jej następstw.

2. Każdy stan chorobowy niezależnie od jego przyczyny i charakteru może zakończyć się wyzdrowieniem, zgonem lub powodować długotrwałe lub trwałe upośledzenie sprawności fizycznej i/lub psychicznej.

3. Relacja między chorobą, wypadkiem i urazem a niepełnosprawnością i niesamodzielnością

4. Niepełnosprawność wg Światowej Organizacji Zdrowia to wynikające z uszkodzenia i upośledzenia funkcji organizmu w następstwie choroby lub urazu ograniczenie lub brak zdolności do wykonywania czynności w sposób lub w zakresie uważanym za normalny dla człowieka.

5. Kondycja zdrowotna polskiego społeczeństwa przejawia się wysokim poziomem umieralności z powodu chorób układu krążenia, nowotworów, urazów i zatruć, a także wzrostem zapadalności na niektóre choroby zakaźne i schorzenia psychiczne. Towarzyszy temu stałe zwiększanie się liczby osób niepełnosprawnych, oraz, które ze względu, na stopień zaawansowania schorzeń i upośledzenia funkcji organizmu wymagają stałej lub długotrwałej pomocy innych osób w wykonywaniu zwykłych czynności dnia codziennego.

6. Postęp w dziedzinie nauk medycznych powoduje wydłużenie długości trwania życia i zwiększanie się odsetka osób w wieku starszym. Rosnące oczekiwania lepszej jakości życia i zmieniająca się sytuacja rodziny powodują, że niepełnosprawność i niezdolność do samodzielnej egzystencji stały się w Polsce problemem społecznym.

7. Liczba osób niepełnosprawnych jest bardzo trudna do ustalenia, gdyż istnieje pięć różnych systemów orzecznictwa o niepełnosprawności, niezdolności do pracy, służby, a także nie ma ustalonych standardów orzeczniczych.

9. Zagrażające zdrowiu, życiu lub zdolności do pracy zdarzenia losowe powodują często nieodwracalne straty, których człowiek nie jest w stanie wyrównać we własnym zakresie. • Problem zabezpieczenia społecznego takich ryzyk socjalnych jak choroba i jej następstwa w postaci niepełnosprawności (niezdolności do pracy) i niezdolności do samodzielnej egzystencji, towarzyszy ludzkości od zarania dziejów.

10. System zabezpieczenia społecznego jest szczególnie istotną dziedziną polityki społecznej. Jest on określony w aktach prawnych ONZ, MOP, WHO, Rady Europy i Unii Europejskiej. Pozostaje on w związku z bezpieczeństwem socjalnym zajmującym czołowe miejsce wśród wartości i potrzeb ludzkich. Bezpieczeństwo socjalne jest jednym z podstawowych praw obywatelskich i społecznych. • Potrzeba bezpieczeństwa socjalnego istnieje przed wystąpieniem zdarzeń losowych i ich skutków. Dobrze funkcjonujący system zabezpieczenia społecznego wyzwala człowieka od obawy przed skutkami ryzyk społecznych, a co za tym idzie – stwarza więcej przestrzeni dla aktywności zawodowej, gospodarczej, społecznej i politycznej

11. Ubezpieczenia społeczne ryzyka inwalidztwa 1889- Niemcy ustawa dot. rent starczych i z powodu inwalidztwa 1933- MOP konwencja nr 37 dot. obowiązkowego ubezpieczenia na wypadek inwalidztwa pracowników najemnych, Przedsiębiorców przemysłowych i handlowych, w wolnych zawodach jak chałupników i pracowników gospodarstw Domowych 1933- MOP konwencja nr 38 dot. obowiązkowego ubezpieczenia na wypadek inwalidztwa pracowników rolnictwa

12. Ubezpieczenia społeczne ryzyka inwalidztwa cd. 1944- Międzynarodowa Konferencja Pracy- zalecenie nr 67 dot. zabezpieczenia dochodu, który powinien zapobiegać brakom środków utrzymania przez zwracanie w odpowiedniej wysokości Środków utraconych z powodu niezdolności do pracy, z powodu wieku, następstw choroby, śmierci żywiciela rodziny oraz inwalidztwa czyli niezdolności do podjęcia jakiejkolwiek przynoszącej istotne dochody pracy z powodu przewlekłego stanu wywołanego chorobą lub obrażeniem ciała albo z powodu utraty części ciała bądź naruszenia sprawności organizmu.

13. Ubezpieczenia społeczne ryzyka inwalidztwa cd. 1948- Powszechna Deklaracja Praw Człowieka ( art. 22, 25) 1952- Konwencja MOP nr 102 dot. minimalnych norm zabezpieczenia społecznego ustala zakres podmiotu dla świadczeń z tytułu inwalidztwa ( rozdz. IX) 1955- MOP zalecenie nr 99 dot. przystosowania i rehabilitacji zawodowej inwalidów ustala, że „inwalida” oznacza każdą osobę, Której szanse utrzymania i zachowania odpowiedniego zatrudnienia są poważnie zredukowane w następstwie zmniejszenia zdolności fizycznych i umysłowych. 1964- Europejski Kodeks Zabezpieczenia Społecznego 1966- Pakt Praw Gospodarczych, Społecznych i Kulturalnych

14. Ubezpieczenia społeczne ryzyka inwalidztwa cd. 1967- Konwencja nr 128- w części II przewiduje świadczenia pieniężne (rentę inwalidzką jako świadczenie podstawowe (art.10) ale stanowi również, że każde Państwo Członkowskie związane konwencją powinno świadczyć usługi rehabilitacyjne mające na celu przygotowanie inwalidów w każdym przypadku gdzie jest to możliwe do powrotu do poprzednio wykonywanej pracy lub do innej pracy, która odpowiada najlepszym ich uzdolnieniom , a także podjąć środki ułatwiające inwalidom podjęcie pracy.

15. Ubezpieczenia społeczne ryzyka inwalidztwa cd. Rozporządzenie RE nr 1408/71 z14.VI.1971 stosuje się również do świadczeń z tytułu inwalidztwa łącznie ze świadczeniami służącymi zachowaniu albo zwiększeniu zdolności do zarobkowania. Inwalidztwo cechuje więc utrata zdolności do pracy najczęściej przed osiągnięciem wieku emerytalnego z powodu naruszenia sprawności organizmu w następstwie choroby lub urazu. Powoduje to ukończenie lub ograniczenie aktywności zawodowej, a więc konieczna jest nie tylko rekompensata utraconych dochodów z pracy, ale także podjęcie działań w zakresie rehabilitacji zawodowej i społecznej.

16. Również w Konstytucjach wielu Państw występuje pojęcie zabezpieczenia społecznego inwalidztwa. W myśl art. 76 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, z 1997r.: Obywatel ma prawo do zabezpieczenia społecznego w razie niezdolności do pracy ze względu na chorobę lub inwalidztwo oraz po osiągnięciu wieku emerytalnego.

17. W Polsce pojęcie „inwalidztwo” zostało po raz pierwszy użyte w tzw. ustawie „scaleniowej” w 1933 r. Do 1954 inwalidztwo dla celów przyznawania renty inwalidzkiej ustalał lekarz zaufania. W 1954 r. na podstawie art.14 ust.1 dekretu o powszechnym zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin zasadniczą przesłanką nabycia prawa do renty inwalidzkiej było orzeczenie o inwalidztwie osoby ubiegającej się o to świadczenie. O inwalidztwie orzekały Obwodowe i Wojewódzkie Komisje Lekarskie

18. Następnie z systemu powszechnych ubezpieczeń społecznych wydzielono odrębne instytucje: Zaopatrzenia społecznego dla służb mundurowych (MON, MSWiA) oraz ubezpieczenia społecznego rolników.

19. Zabezpieczenie społeczne

20. W latach 90-tych poprzedniego stulecia zaobserwowano niepokojący systematyczny wzrost liczby osób niepełnosprawnych pobierających renty inwalidzkie. Z inicjatywy lekarzy zajmujących się problemami zabezpieczenia społecznego i odgrywającego w nim podstawową rolę orzecznictwa lekarskiego podjęto działania mające na celu racjonalizację wydatków publicznych w tym zakresie.

21. Dokonano analizy i podjęto współpracę i wymianę doświadczeń z instytucjami ubezpieczeń społecznych innych krajów. W wyniku tych działań i szerokich konsultacji 1.IX.1997 r. weszła w życie ustawa z 28 czerwca 1996 r. o zmianie niektórych ustaw o zaopatrzeniu emerytalnym i ubezpieczeniu społecznym. Ustawa ta, popularnie zwana orzeczniczą, stanowiła jeden z elementów przyjętego przez Radę Ministrów 16 maja 1996 r. „Programu reformy ubezpieczeń społecznych” w zakresie dotyczącym zmiany zasad i trybu przyznawania rent inwalidzkich.

22. Racjonalizacja wypłaty rent inwalidzkich Mocą tej ustawy wprowadzono: • w miejsce dotychczasowej renty inwalidzkiej – rentę z tytułu niezdolności do pracy • zamiast pojęcia „inwalidztwo” – pojęcie „niezdolność do pracy” • w miejsce, przeprowadzanych z urzędu, badań kontrolnych stanu inwalidztwa – renty stałe i okresowe • jednoosobowe i jednoinstancyjne orzekanie o niezdolności do pracy i jej stopniu • nowy rodzaj świadczenia z ubezpieczenia społecznego – rentę szkoleniową • podział na orzecznictwo o niezdolności do pracy do celów rentowych i orzecznictwo o stopniu niepełnosprawności

23. Podstawowe znaczenie miało uzależnienie prawa do renty od utraty lub istotnego ograniczenia zdolności do pracy zarobkowej, co należy wyraźnie podkreślić, ponieważ oznaczało to całkowitą zmianę dotychczasowej filozofii orzekania o inwalidztwie. Intencją wprowadzonych zmian nie było zaostrzenie kryteriów orzeczniczych. Chodziło przede wszystkim o taką racjonalizację systemu, aby renty otrzymywali ubezpieczeni, którzy rzeczywiście utracili zdolność do osiągania dochodów z pracy i którym ta renta powinna zastąpić część utraconego dochodu.

24. Celem nadrzędnym było przekształcenie dotychczasowego systemu rentowego w rzeczywiste ubezpieczenie ryzyka utraty zdolności do pracy i zarobkowania.

25. Zakładano, że priorytetowe staną się wszelkie działania z zakresu rehabilitacji medycznej i zawodowej zmierzające do przywrócenia ubezpieczonym zdolności do pracy i że w związku z tym renty z tytułu niezdolności do pracy będą przyznawane w przypadkach, gdy działania rehabilitacyjne nie rokują powodzenia lub okażą się nieskuteczne.

26. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Ustawa z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych

27. Fundusze - składki Źródło: dane ZUS

30. Renty z tytułu niezdolności do pracyUstawa o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych z dnia 17 grudnia 1998 r.

34. Zasiłki choroboweUstawa z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa

36. Wprowadzona w 1997r. reforma ubezpieczenia rentowego, w tym orzecznictwa lekarskiego o niezdolności do pracy, a w 1999r., reforma ubezpieczenia chorobowego, w tym kontrola orzekania o czasowej niezdolności do pracy, jak również działania ZUS w zakresie prewencji rentowej spowodowały spadek liczby pierwszorazowych świadczeń rentowych z 315,8tys. przyznanych w 1991r. do 47,8 tys. w 2011r. a także spadek liczby osób pobierających rentę z tytułu niezdolności do pracy z 2704,1 tys. w 1999r. do 1174 tys. w 2011r.

37. Wprowadzona w 1997r. reforma ubezpieczenia rentowego, w tym orzecznictwa lekarskiego o niezdolności do pracy, a w1999r. Reforma ubezpieczenia chorobowego, w tym kontrola orzekania o czasowej niezdolności do pracy, jak również działania ZUS w zakresie prewencji rentowej spowodowały spadek liczby pierwszorazowych świadczeń rentowych z 315,8 tys. przyznawanych w 1991r. do 48,1 tys. w roku 2009, a także spadek liczby osób pobierających renty z tytułu niezdolności do pracy z 2704,1 tys. w 1999r. do 1288 tys. w roku 2009.

39. RENTA SOCJALNAUstawa z dnia 27 czerwca 2003 r. o rencie socjalnej(Dz. U. Nr 135 poz. 1268 z dnia 1 sierpnia 2003 r.) Przysługuje osobie pełnoletniej całkowicie niezdolnej do pracy z powodu naruszenia sprawności organizmu, które powstało: 1) przed ukończeniem 18 roku życia; 2) w trakcie nauki w szkole lub w szkole wyższej - przed ukończeniem 25. roku życia; 3) w trakcie studiów doktoranckich lub aspirantury naukowej. Wynosi 84 % kwoty najniższej renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy określonej w ustawie o emeryturach i rentach z FUS

41. Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego Ustawa z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników

42. Wykres: ubezpieczeni i świadczeniobiorcy KRUS w latach 1991-2012

44. Zasiłki chorobowe

45. Renty z tytułu niezdolności do pracy

46. Zaopatrzenie społeczne żołnierzy zawodowych, funkcjonariuszy podległych Ministerstwu Spraw Wewnętrznych i Administracji i niektórych pracowników państwowych

47. Emerytury i renty resortowe wg. rodzaju świadczeń 30.06.2010 r.

48. Zaopatrzenie emerytalno – rentowe żołnierzy zawodowych. Ministerstwo Obrony Narodowej

49. Wojskowe emerytury i renty wg. rodzaju świadczeń w 2009 r.

50. Minimum socjalne czyli wskaźnik określający koszty utrzymania gospodarstw domowych na podstawie „koszyka dóbr” służących do zaspokajania potrzeb bytowo-konsumpcyjnych na niskim poziomie.