GİRİŞİMCİLİK ÜNİTE 3

1. GİRİŞİMCİLİK ÜNİTE 3 İŞLETME ÇEŞİTLERİ

2. I. İŞLETMELERİN EKONOMİK YAPI BAKIMINDAN SINIFLANDIRILMASI

3. CÜCE (ÇOK KÜÇÜK) • KÜÇÜK İŞLETMELER • ORTA BÜYÜKLÜKTEKİ İŞLETMELER • BÜYÜK İŞLETMELER • DEV İŞLETMELER

4. CÜCE (ÇOK KÜÇÜK) İŞLETMELER İşleten kişinin geçimini sınırlı ölçüde karşılayabilen genel olarak da nakdi sermayeden çok bedensel güç ile çalıştırılan ve iş hacmi sınırlı olan işletmeler cüce işletme denir.

5. 2. KÜÇÜK İŞLETMELER Çoğunlukla 10 kişiye kadar iş gören istihdam eden işletmeler küçük işletmeler olarak kabul edilirler. *Temel hedefleri devamlı büyümektir Aile bireyleri işletme yönetiminde etkilidir. Günlük çalışma saatlerine dikkat edilmez Günde 8 saatten fazla çalışılır.

6. 3.ORTA BÜYÜKLÜKTEKİ İŞLETMELER 10 ile 50 kişi arasında çalışanı bulunan işletmelerdir. KOBİ olarak da bilinir. (Küçük ve Orta Büyüklükteki İşletmeler) Ekonominin temelini bu işletmeler oluşturur.

7. 4.BÜYÜK İŞLETMELER İstihdam ettikleri çalışan sayısı 50 den fazla olan işletmelerdir. Çoğu Anonim Şirkettir. Büyük ölçekli ve büyük sermaye gerektiren otomasyona dayalı ürünlerin üretimini yaparlar. TV Otomobil Çelik üretimi gibi

8. DEV İŞLETMELER İstihdam ettikleri işgören sayısı 2000 den fazla olan işletmeler dev (çok büyük) işletmeler olarak kabul edilir. Bunların sadece çalışan sayıları olduğu için değil, dünya çapında çalışan ve tanınan işletmeler olduğu için dev işletme denilmektedir.

9. II. İŞLETMELERİN ETKİNLİK KONULARI BAKIMINDAN SINIFLANDIRILMASI

10. TARIM İŞLETMELERİ Çiftçilik, hayvancılık, balıkçılık ve ormancılıkla uğraşan işletmeler. Balık çiftlikleri, salça, konserve, meyve suyu fabrikaları

11. 2. SANAYİ İŞLETMELERİ Madencilik, imalat sanayi, elektrik, su, petrol sanayi alanlarında çalışan işletmeler. Otomobil fabrikaları, dayanıklı tüketim malı üreten fabrikalar, imalathaneler, kömür çıkaran işletmeler gibi.

12. 3. İNŞAAT SANAYİ Konut, fabrika, yol, köprü vb. inşaat işlerini yapan işletmeler.

13. 4. TİCARET İŞLETMELERİ Gıda, konfeksiyon, elektronik, dayanıklı tüketim malı gibi malların ticaretini yapan işletmelerdi. Bu işletmeler alım satım yaparlar. En çok görünen işletme türüdür. Bakkal Dükkânı, süpermarket, otomobil bayisi, manav, kırtasiye gibi,

14. 5. ULAŞTIRMA VE İLETİŞİM İŞLETMELERİ Kara, deniz ve hava taşımacılığı ile posta, radyo, televizyon ve basın alanında çalışan işletmelerdir. Özel tv. Otobüs ve Uçak Firmaları, Cep telefonu operatörleri.

15. 6. FİNANS İŞLETMELERİ Banka, bankerlik, sigorta vb. alanlarda çalışan işletmeler.

16. 7. SERBEST MESLEK VE DİĞER HİZMET İŞLETMELERİ Muhasebe, tıp, hukuk, danışmanlık, turizm alanlarında hizmet üretimi yapan işletmeler.

17. 8. KİRALAMA İŞLETMELERİ Taşınır veya taşınmaz malları kiraya veren işletmelerdir. Örneğin Emlakçı Araba kiralama şirketleri

18. III. İŞLETMELERİN SERMAYE MÜLKİYETİ BAKIMINDAN SINIFLANDIRILMASI

19. ÖZEL İŞLETMELER Bu tür işletmelerin tamamı veya büyük kısmı özel kişileri aittir.

20. 2. KAMU İŞLETMELERİ Bu işletmelerin tamamı veya büyük çoğunluğu kamuya aittir. Merkezi devlete ve yerel yönetimlere ait işletmelerdir.

21. 3.KARMA İŞLETMELER Sermayesinin bir kısmı devlete bir kısmı özel şahıslara ait olan işletmelerdir.

22. 4.YABANCI SERMAYELİ İŞLETMELER Başka ülkelerden yatırım yapan işletmeler.

23. IV. TÜRKİYE’DE İŞLETMELERİN HUKUKİ ŞEKİLLERİ BAKINMINDAN SINIFLANDIRILMASI

24. ÖZEL İŞLETMELER • Tek kişi işletmeleri • Şirketler (ortaklıklar) • Adi Şirketler (Borçlar Kanuna Göre) • Ticaret Şirketleri (Türk Ticaret Kanuna Göre) I. Şahıs Şirketleri Kollektif Şirketler Komandit Şirketler II. Sermaye Şeirketleri Anonim şirketler Limited Şirketler Sermayesi Paylara Bölünmüş Komandit Şirteler • Kooperatifler • Dernek ve Vakıfların İktisadi İşletmeleri 2. KAMU İŞLETMELERİ • Kamu İktisadi Teşebbüsleri • Özel Bütçeli İşletmeler • Döner Sermayeli İşletmeler • Sosyal Güvenlik Kurumuna Bağlı İşletmeler • Yerel Yönetimlere Bağlı İşletmeler 3. YABANCI SERMAYELİ İŞLETMELER • Yabancı Sermayeyi Teşvik Kanununa • Petrol Kanunu’na Göre Kurulan işletmeler • Uluslar arası Antlaşmalar Göre Kurulan İşletmeler • Türk Parası Kıymetini Koruma Kanununa Göre Kurulan İşletmeler

25. İşletmelerin Kuruluşları Bazı Yasalarla Düzenlenmiştir. Ülkemizde bu yasalar: TTK (Türk Ticaret Kanunu), Borçlar Kanunu, Kooperatifler Kanunu v.b

26. 1.ÖZEL İŞLETMELER Sermayelerin tamamı veya çoğunluğu özel kişi yada girişimcilere ait olan işletmelerdir.

27. ÖZEL İŞLETMELERİN TEMEL ÖZELLİKLERİ • ÖZEL MÜLKİYET VE ÖZGÜR TEŞEBBÜS • KÂR AMACI • AZ BULUNMA VE FIRSAT MALİYETİ • REKABET • ARZ VE TALEP

28. A. TEK KİŞİ İŞLETMELERİ

29. B.ŞİRKETLER ORTAKLIKLAR İki veya daha fazla kişinin ortak bir ekonomik amacı gerçekleştirmek amacıyla emek ve mallarını bir sözleşme ile birleştirmek suretiyle oluşturdukları kuruluşa şirket veya ortaklıkdenir

30. BİR İŞLETMENİN ŞİRKET SAYILABİLMESİ İÇİN • Kurucu sayısı birden çok olmalıdır. • Ortak bir amaç bulunmalıdır. • Ortaklar arasında sözleşme yapılmalıdır. • Para, mal veya emek sermaye olarak koyulmalıdır.

31. a. ADİ ŞİRKETLER: Şirket sözleşmesi şekle bağlı değildir, sözlü veya yazılı olabilir. Açık ya da kapalı anlaşma ile adi şirket kurulabilir. Onu oluşturan kişilerden ayrı bir kişiliği (tüzel kişiliği) yoktur. • Şirketin kâr veya zararı eşit yada önceden belirlenmiş oranda dağıtılır. • Her ortağın sorumluğu sınırsızdır. • Her ortak yönetimde yetki sahibidir.

32. b. TİCARET ŞİRKETLERİ • Şirket sözleşmesi yazılı olmak zorundadır • Şirketin tüzel kişiliği vardır. • Şahıs ve Sermaye Şirketleri Olarak ikiye ayrılır.

33. I.ŞAHIS ŞİRKETLERİ Ortakların varlıkları yetenekleri ve birbirine güvenleri çok önemlidir. Bu tür işletmelerde işler genellikle ortaklar tarafından yürütülür. Ortaklar üçüncü kişilere karşı tüm mal varlıkları ile sorumludurlar. Sözleşmeleri yazılı olmak zorundadır. Tescil ve ilan edilmesi gereklidir. Kollektif ve Komandit Şirketler

34. KOLEKTİF ŞİRKETLER Ticari bir işletmeyi, bir ticaret unvanı altında işletmek amacıyla gerçek kişiler arasında kurulan ve ortaklardan hiçbirisinin sorumluluğu, şirket alacaklarına karşı sınırlandırılmamış olan ortaklık, kolektif şirkettir. • Kolektif şirketlerde ortakların birbirine güveni çok önemlidir. • Ortak sayısı genellikle azdır. • Kazançlar şirket sözleşmesinde belirtilen biçimde dağıtılır.

35. KOMANDİT ŞİRKETLER: Ticari bir işletmeyi bir ticaret unvanı altında işletmek amacıyla kurulan, ortaklardan bir veya bir kaçının sorumluluğu alacaklılara karşı sınırlandırılmamış, diğerlerinin sorumlulugu ise koydukları sermeye ile sınırlandırılmış olan şirketlerdir. Komandite Ortak: Sorumluluk sınırlandırılmamıştır. Komanditer Ortak: Sorumluluk sınırlandırılmıştır.

36. II.SERMAYE ŞİRKETLERİ Ortakların sorumluluğu şirkete koydukları sermaye ile sınırlıdır.Bu nedenle çok kişi katılabilir. Hatta başka tüzel kişilerde ortak olabilir. Ortaklığın değişmesi kolaydır. Bu nedenle ömürleri daha uzundur. Yönetim genelde uzman kişilere bırakılır. • Anonim şirketler • Limitet şirketler • Sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketler

37. ANONİM ŞİRKETLER Bir unvana sahip. Ana sermayesi belli paylara bölünmüş olan, borçlarından dolayı yalnız mal varlığı ile sorumlu bulunan şirkettir. Ortakların sorumluluğu taahhüt ettikleri sermaye payları ile sınırlıdır. ŞARTLARI En aza beş ortak ve 50.000 TL sermaye ve ana sermayenin her biri en aza 25 tl paylara (hisselere) bölünmesi şarttır. Bu payların sahibi olan ortaklar pay karşılığı olarak billrli miktarda parayı veya malı şirkete vermeyi taahhüt ederler; şirkete onlara nominal (üzeri yazılı) değeri en az 25 TL olan hisse senetleri verir.

38. LİMİTED ŞİRKETLER: İki veya daha çok gerçek veya tüzel kişi tarafından bir ticaret unvanı altında kurulan, ortaklarının sorumluluğu, koymayı taahhüt ettikleri sermaye ile sınırlı ve ana sermayesi beliril olan şirkettir. Ortak sayısı en az 2 en çok 50 olabilir. Ana Sermayesi en az 5.000 TL ve hisse senedi çıkarılamaz.

39. SERMAYESİ PAYLARA BÖLÜNMÜŞ KOMANDİT ŞİRTEKLER Sermayesi paylara bölünen ve ortaklarından bir veya birkaçnıın şirtek alacaklılarına karşı kolektif şirket, ötekilerinin de anonim şirket ortağı gbi sorumlu oldukları şirkettir. Ticari hayatta pek fazla görülmeyen bu şirket türüdür.

40. KOOPERATİFLER • Karşılaştıkları güçlükleri kolayca aşabilmek ve ortak gereksinimleri giderebilmek için gerçek ve tüzel kişilerin güçlerinin bir araya getirerek kurdukları örgütlerdir. • Bir kooperatif en az yedi ortak tarafından kurulur • Ülkemizde tarım,satış, kredi, toplu konut, üretim gibi alanlarda binlerde kooperatif vardır.

41. DERNEK VE VAKIFLARIN İKTİSADİ İŞLETMELERİ. Kural olarak dernekler, işletme kurup işletemezler. Ama Türk Medeni Kanunu ve Vakıflar Kanunu derneklerin ticaret yapmasına olanak sağlayan bazı düzenlemeler getirmiştir. Örneğin; Vakıflar Genel Müdürlüğünün Ayvalık Zeytinlikleri İşletmesi Bunların kurulma amacı • Felaketzedelere yırdım • Eski eserlerin korunması v.b

42. KAMU İŞLETMELERİ Sermayesini tamamı veya büyük kısmı kamu tüzel kişilerine ait olan işletmelere denir.Kamu işletmelerinin genel amacı kâr elde etmekten çok topluma hizmet etmektir. Bu işlememelerin kuruluş nedeni • Mali ve ekonomik endenler • Sosyal nedenler • Politik nedenler

43. Özelleştirme: Serbest piyasa ekonomisinin işlerliğini artırmak amacıyla kamuya ait ekonomik işleteme ya da girişimlerin mülkiyetini devrederek tamamen veya kısmen özel işletmeye dönüştürmektir. ÖZELLEŞTİRMENİN AMAÇLARI • Serbest piyasa ekonomisine işlerlik kazandırmak • Sermaye piyasasının geliştirmek • İstidam sorununun çözümüne katkı. • Servetin geniş kitlerere yayılamsına ortam hazırlamak • Yabancı sermaye girişini özendirmek • Kamu zararını azaltmak • Rekabeti güçlendirmek. • Maliyeti düşürüp verimliliği arttırmak.

44.  TEKEL - İzmir'de taşınmaz 07/04/2009   257.249 TEKEL - Manisa'da taşınmaz 07/04/2009   212.343 TEDAŞ - İstanbul'da taşınmaz 07/04/2009   28.165 TEDAŞ - 1 taşınmaz 08/04/2009   586 TEDAŞ - İzmir'de taşınmaz 10/04/2009   2.161 TEKEL - Kırşehir'de 3 taşınmaz 13/04/2009   46.753 TEKEL Kastamonu Jüt İpliği Fab. Makina ve techizatı 14/04/2009   486.743 TEDAŞ - Samsun'da 1 taşınmaz 15/04/2009   1.872 TEDAŞ - Samsun'da 1 taşınmaz 15/04/2009   2.232 TEDAŞ - İzmir'de 3 taşınmaz 15/04/2009   339.394 TEDAŞ - İzmir'de 2 taşınmaz 28/04/2009   8.122 TEDAŞ - İstanbul'da 3 taşınmaz 29/04/2009   24.543 TEDAŞ - İzmir'de 2 taşınmaz 05/05/2009   155.488 TEDAŞ - Kocaeli'de 2 taşınmaz 06/05/2009   5.802 TEDAŞ - Kocaeli'de 2 taşınmaz 08/05/2009   17.004 TEDAŞ - İstanbul'da 2 taşınmaz 13/05/2009   36.013 T. ŞEKER FAB. - Malatya'da 2 taşınmaz 13/05/2009   7.671 TEDAŞ - İstanbul'da 2 taşınmaz 15/05/2009   45.995 TEDAŞ - Ankara'da 1 taşınmaz 02/06/2009   745 TEDAŞ - Elazığ'da 1 taşınmaz 15/06/2009   106.341 TEDAŞ - Giresun'da 1 taşınmaz 16/06/2009   71.461 TEDAŞ - Elazığ'da 1 taşınmaz 17/06/2009   113.725 TEDAŞ - Elazığ'da 1 taşınmaz 17/06/2009   84.481 TEDAŞ - Elazığ'da 1 taşınmaz 17/06/2009   75.058 TEDAŞ - Ankara'da 2 taşınmaz 02/07/2009   5.075 TEDAŞ - İzmir'de 1 taşınmaz 06/07/2009   5.118 TEDAŞ - İzmir'de 2 taşınmaz 15/07/2009   38.003 TEDAŞ - Rize'de 1 taşınmaz 22/07/2009   450 44.783TEDAŞ - Afyon'da 1 taşınmaz 15/12/20092.675Bedelli Devir Toplamı  4.256.264G E N E L   T O P L A M2.274.985

45. TEDAŞ - Bursa'da 1 taşınmaz 06/08/2009   905 TEDAŞ - İstanbul'da 2 taşınmaz 11/08/2009   25.745 TEDAŞ - İstanbul'da 2 taşınmaz 20/08/2009   28.902 TEDAŞ - İstanbul'da 1 taşınmaz 24/08/2009   31.625 TEDAŞ - Kocaeli'de 1 taşınmaz 25/08/2009   10.842 TEDAŞ - Kocaeli'de 1 taşınmaz 25/08/2009 7.910 TEDAŞ - Hatay'da 1 taşınmaz 27/08/2009 961 TEDAŞ - Kocaeli'de 1 taşınmaz 07/09/2009 2.849 TEDAŞ - Kocaeli'de 1 taşınmaz 08/09/2009 895 TEDAŞ - Bursa'da 7 taşınmaz 08/09/2009 493.754 TEDAŞ - Bursa'da 2 taşınmaz 11/09/2009 87.572 TEDAŞ - İstanbul'da 1 taşınmaz 28/09/2009 24.698 TEDAŞ - Hatay'da 3 taşınmaz 02/10/2009 1.948 TEDAŞ - Hatay'da 2 taşınmaz 02/10/2009 1.755 TEDAŞ - Hatay'da 1 taşınmaz 12/10/2009 1.655 TEDAŞ - İzmir'de 1 taşınmaz 13/10/2009 961 TEDAŞ - Hatay'da 1 taşınmaz 14/10/2009 111 TEDAŞ - Hatay'da 1 taşınmaz 15/10/2009 156 TEDAŞ - Ordu'da 1 taşınmaz 20/10/2009 41.649 TEDAŞ - Hatay'da 1 taşınmaz 22/10/2009 659 TEDAŞ - İstanbul'da 1 taşınmaz 28/10/2009 91.075 TEDAŞ - Meram Elektrik Dağıtım A.Ş. (%100 Hisse) 30/10/2009 440.000.000 TEDAŞ - İzmir Gaziemir'de 1 taşınmaz 23/11/2009 1.566 TEDAŞ - İzmir Aliağa'da 1 taşınmaz 14/12/2009 24.778 TEDAŞ - Yalova'da 1 taşınmaz 17/12/2009 13.656 TEDAŞ - Hatay'da 1 taşınmaz 17/12/2009 6.565 TEDAŞ - İstanbul'da 1 taşınmaz 21/12/2009 84.773 TEDAŞ - İstanbul'da 1 taşınmaz 21/12/2009 56.250 TEDAŞ - İstanbul'da 2 taşınmaz 22/12/2009 24.532 TEDAŞ - İzmir'de 1 taşınmaz 28/12/2009 46.607 SÜMER HOLDİNG - Kayseri'de 1 bina 28/12/2009 138.188     T esis ve Varlık Satış veya Devri Toplamı2.270.728.895HALKA ARZ- -  - Halka Arz Toplamı  0BEDELLİ DEVİR İŞLEMLERİ:T. ŞEKER FAB. A.Ş. - Eskişehir'de taşınmaz 05/01/20091.266.151DMO - İzmir'de taşınmaz 02/04/20091.214.182T. ŞEKER FAB. A.Ş. - Konya 1 taşınmaz 02/06/20093.164TEDAŞ - Edirne-Keşan'da 1 Taşınmaz 11/06/2009246.709T. ŞEKER FAB. A.Ş. - Eskişehir'de taşınmaz 14/07/200911.269TEDAŞ - Sakarya'da 1 taşınmaz 28/08/200916.780TEDAŞ - Mersin'de 1 taşınmaz 09/09/20099.029TEKEL - İzmir'de 2 taşınmaz 29/09/200934.346TEKEL - Mersin'de 2 taşınmaz 30/09/2009820.543T. ŞEKER FAB. - Uşak'da 2 taşınmaz 07/10/20093.748T. ŞEKER FAB. - Burdur'da 1 taşınmaz 22/10/20098.923T. ŞEKER FAB. - Tokat'da 1 taşınmaz 27/10/200910.035TEKEL - Kastamonu'da 2 taşınmaz 28/10/2009563.927TEKEL - Konya'da 1 taşınmaz 10/12/2009 2009 YILI ÖZELLEŞTİRME KAYNAK:http://www.oib.gov.tr

46. KAMU İKTİSADİ TEŞEBBÜSLERİ (KİT’LER) Sermayelerinin yarısından çoğunun kamuya ait olduğu İktisadi devlet teşekkülleri ve Kamu iktisadi kuruluşlarıdır.

47. İKTİSADİ DEVLET TEŞEKKÜLERİ (İDT) Sermayesinin tamamı devlete ait, ekonomik alanda ticari temellere göre etkinlik göstermek için kurular KİT’lere İktisadi devlet teşekkülleri denir.

48. KAMU İKTİSADİ KURULUŞLARI (KİK) Sermayesinin tamamı devlete ait olan, tekel niteliğindeki mallar ile temel mal ve hizmetlerini, üretim ve pazarlanması amacıyla kurulan kamu işletmeleridir. PTT, TCDD DHMİ,

49. ÖZEL BÜTÇELİ İŞLETMELER Giderleri, özel gelirleriyle karşılanan ve genel bütçe dışında yürütülen kamu kuruluşlarına özel bütçeli kuruluş denir. TOKİ, ÜNİVERSİTELER, YÜKSEK İHTİSAS VE ARAŞTIRMA HASTANESİ, MİLLİ PİYANGO İDARESİ, KREDİ VE YURTLAR KURUMU GİBİ…

50. DÖNER SERMAYELİ İŞLETMELER Genel ya da katma bütçeden ayrılan bir başlangıç ödeneğini sermaye olarak kullanıp her yıl elde ettiği kârın bir bölümünü sermayesine ekleyerek etkinliklerini sürdüren işletme. Sağlık Bakanlığına bağlı hastaneler vb.