1 / 29

LİKENLER (LICHENES)

LİKENLER (LICHENES). Yrd . Doç. Dr. Hasan AKGÜL. Liken nedir ? .

fala
Download Presentation

LİKENLER (LICHENES)

An Image/Link below is provided (as is) to download presentation Download Policy: Content on the Website is provided to you AS IS for your information and personal use and may not be sold / licensed / shared on other websites without getting consent from its author. Content is provided to you AS IS for your information and personal use only. Download presentation by click this link. While downloading, if for some reason you are not able to download a presentation, the publisher may have deleted the file from their server. During download, if you can't get a presentation, the file might be deleted by the publisher.

E N D

Presentation Transcript

  1. LİKENLER (LICHENES) Yrd. Doç. Dr. Hasan AKGÜL

  2. Liken nedir ? • Likenlerya da Lichenes; başlıbaşınabirerorganizmadeğildirler. Mantarlar aleminde incelenirler. Mantarlarvefotosentetikalglerdenmeydanagelensimbiyotikbirlikteliğe Liken adı verilir.Şekilveyaşayışbakımındankendilerinioluşturanalgvemantarlardantamamenayrıbiryapıgösterirler. Renksizbirmantarhifindenoluşantallusunyapısınakatılanfotosentetikcanlı (fotobiyont), genellikleyeşilalgya da bircyanobakteridir; fakatbazı sarı-yeşilalglerdenvekahverengialglerden de oluştuklarıbilinir.

  3. MantarlardaisegenellikleAscomycotaveazolarakBasidiomycota yaaitcinslergörülür.

  4. Algvemantarınbirbirleriilebirleşmelerifarklışekillerdeolabilir. Eğeralgvemantardağılımıhomojenşekildeysebulikenler; "Homeomerik liken", heterojenbirdağılımvarsa "Heteromerik liken" olarakisimlendirilirler

  5. Likenler tallusşekillerine göre üç büyük gruba ayrılır KabuksuLikenler Yapraksı Likenler Çalımsı Likenler

  6. KABUKSU LİKENLER Liken tamamenağaçkabuğunaveyakayalaratutunmuşolup, kabukşeklinde, yassıvesıkıbirörtümeydanagetirirler. Örneğin;Lecanora, Lecidea, Rhizocarpongeographicum(haritalikeni) likenlerigibi.

  7. YAPRAKSI LİKENLER Liken şeritveyalevhaşeklindeküçükveyabüyükdilimliyaprakşeklindedir. Mesela,Xanthoriaparietinagibi.

  8. ÇALIMSI LİKENLER İnceşeritşeklindeveiplikşeklindedallanmışolup, birçalıyıandırarakyadikolarakveyaağaçlardanaşağıdoğrusarkanlikenlerdir. Örneğin; sakallikeni (Usneaaustralis), kadehlikeni (Cladoniarangiferina) gibi.

  9. Likenler, zenginbirbitkigrubudur. Dünyanınhemen her bölgesindeyayılmışolarakçeşitliyetişmeyerlerindeyaşarlar. KutuplardanEkvatora, denizkıyısından, ovalardandağların en yüksekyerlerinekadarhemenhemen her yerde, diğerorganizmalarınyaşayamayacağıyetişmeyerlerindeyetişebilirler. Kızgıngüneşaltındasıcağaveçokdüşükderecelisoğuğa, haftalarcasürenkuraklığadayanabilirler, dünyaüzerindede 20.000kadartürübulunmaktadır.

  10. Ülkemizde ise bulunan 10 türü vardır. • Letharia • Lobariapulmonaria • Ramolinafarinaceae • Peltigera • Parmeliafurfuraceae • Pseudeverniafurfuraceae • Evernia • Cladoniarangiferina • Rhizocarpongeographicum • Usnea barbata

  11. 1) Rhizocarpongeographicum(Harita Likeni) Kayalarüzerindeyaşayansarımsı-yeşilrenktekabuklulikenlerdir.

  12. 2) Parmeliafurfuraceae Parmelia cinsinin çoğunluğu yaprak şeklinde kabuk ve kayalar üzerinde yaşayan, bütün dünyaya yayılmış 800 kadar türü vardır. Parmeliafurfuraceatürü tallusuçalımsı yaprak likenleri arasında bir yapı gösterir. Daha çok çalı likenlerine yakındır.

  13. 3) Evernia Çok yaygın bir liken, türüdür. Meşe, Akçaağaç, Kayın, Gürgen, Karaağaç, Kavak ve nadir olarakta iğne yapraklı ağaçlar üzerinde özellikle ülkemizde Karaçamlar üzerinde, çit, kaya ve duvarlar üzerinde yaşarlar.

  14. 4) Usneabarbata(SakalLikeni) Çam, köknar, kayınağacıdallarındansarkançalımsılikenlerdir

  15. 5) Lobariapulmonaria(Ciğer Likeni) Bir yaprak likenidir. Tallusu büyük yaprak şeklindedir.Derimsi, dilimli, dilimler 1-12 cm. uzunluğunda 5-30 mm genişligindedir, üst yüzü derimsi kahverengin de veya grikahverengindedir.

  16. 6) Peltigera Yapraksı likendir.Talluslarışerit veya safiha şeklinde küçük veya büyük dilimli yaprak şeklindedir. Peltigera canina ilmi adınıkuduzakarşı kullanılmış olmasından almıştır.

  17. 7) Cladoniarangiferina (Kadeh Likeni) Ormankenarlarındakigüneşliyerlerdevekireçlitopraklardayaşayangrimsiyeşilkadehşeklindekilikenlerdir.

  18. 8) Pseudeverniafurfuraceae

  19. 9) Letharia

  20. 10) Ramalinafarinacea

  21. Likenler, genel olarak aşağıda gruplandırılan yetişme yerlerinde yaşarlar. 1 — Toprak üstünde 2 — Canlı ağaç gövde ve dalları üzerinde 3 — Ağaç kütükleri, çitler vb. yerlerde 4 — Kayalar üzerinde yaşarlar.

  22. Diğer yönden Likenler üzerinde yaşadığı ortama göre de gruplara ayrılmıştır. 1-Kalker kayaları üzerinde yaşayan likenler. 2-Silisli topraklar üzerinde yaşayan likenler. 3-Ağaç, gövde ve dal kabukları üzerinde yaşayan L. 4-Yapraklar üzerinde yaşayan likenler. 5-Devrik ağaç kütükleri üzerinde yaşayan likenler. 6-Suda yaşayan likenler.

  23. ÜREMELERİ Likenlereşeysizveeşeyliolarakçoğalabilenbircanlıgrubudur. Likenineşeysizüremesinisuyosunlarısağlar.Eşeyliüremeyiisesadecemantarsağlar.

  24. EşeysizüremeBu çoğalma tipi "Sored" denilenmantarhifleriileçevrilibirkaçalghücresindenoluşantallusparçacıklarıilegerçekleştirilir. Soredlertallusunkorteksininparçalanmasıileserbest hale geçerektozgibiçevreyedağılırlar, ulaştıklarıyerlerdetutunarak, yenibireylerioluştururlar.

  25. Eşeyliüreme • Likenlerinyalnızcamantarlarındagörülür. Algbuyapınıniçindevejetatifolarakçoğalır. Mantarlarınmeydanagetirdiğifruktifikasyonlarserbestyaşayanmantarlarınkindenoldukçafarklıdır. Liken yapısındakimantarıncinsinegöreoluşturulanfruktifikasyonlarfarklılıkgösterir.

  26. METABOLİZMA Likenlerioluşturanalgvemantarlararasındabazıfizyolojikişbölümlerivardır. Simbiyotikorganizmalardanalg, klorofiltaşıdığındanfotosentezyaparvebirliğinkarbonhidratgereksiniminikarşılar. Mantarisesuvemadenselmaddelerinalınmasındagörevalır. Likenlerdemetabolikaktivitesu, ısıveışıkladeğişkenlikgösterir. Su içeriği %65-90 arasındaolduğundafotosentezoranıartar, 15-200C fotosenteziçin en uygunsıcaklıktır. Depomaddesiolaraknişastabulunur. Likenlerinmetabolizmalarısonucuekonomikönemesahipbazımaddeleroluşur. Bunlartıpta, boyasanayindevebesinolarakkullanılanmaddelerdir. Tıpta; öksürükvegöğüshastalıklarında, diabette, nefrit, nezle de veiştahaçıcıolarakkullanımalanlarımevcuttur.

  27. EKOLOJİ Dünyadagenişbiryayılımalanınasahipvedenizlerdenyüksekdağlara, sıcakbölgelerdenkutuplarakadaryerleşimyerlerindevezorkoşullardabulunurlar. Tallusyavaşgelişir, ağaç, toprakvekayalarüzerindebulunurlar.Üzerindebulunduğukayalarıparçalayaraktoprakoluşumunakatkısağlarlar.

  28. Likenlerinbesinmaddelerineolanihtiyaçlarıazdır. Yalnızhavasıtemizolanyerlerdeyaşayabilirler. Kirlihavayakarşıçokduyarlılıkgösterirler. Bununiçinlikenler, birbölgeninhavasınıntemizolupolmadığınıbelirteniyibirgöstericidir

  29. KAYNAKLAR Mader, E. Genel Biyoloji (Concepts of Biology) Yıldız, Atilla (1998). Çangal Dağı (Sinop) Liken Florası. Doktora tezi, Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü. http://www.nal.usda.gov/curtis/ http://www.toyen.uio.no/botanisk/lav/Photo_Gallery/PG_index.html http://www.bgbm.org/BGBM/STAFF/Wiss/Sipman/keys/pict/Bulbothrix.htm http://host04.ipowerweb.com/~natureno/archivo/Botany/Evernia_prunastri.html http://www.naturenotes.org/catalog/index.php?cPath=21_24 http://www.homepages.hetnet.nl/~matthieuvw/ http://www.legambientearcipelagotoscano.it/biodiversita/flora/habitat/bosco.htm http://www.lichens.de/nettlecombe/Tuesday/image- pages/Lobaria%20amplissima.html

More Related