Artur Oruba specjalista Centrum Zarządzające ASG-EUPOS

1. Kontrola i przyjmowanie do państwowego zasobu geodezyjno kartograficznego operatów technicznych powstałych z wykorzystaniem pomiarów GPS Artur Oruba specjalista Centrum Zarządzające ASG-EUPOS

2. Prawo i standardy techniczne • Przepisy techniczne zawarte w instrukcjach i wytycznych technicznych, określające cechy opracowań końcowych są stosowane dla danego rodzaju opracowań. • „Instrukcje powinny uwzględniać dostępne w danym okresie metody osiągania założonych standardów opracowań wynikowych. Zawarte w wytycznych metody i przykłady nie powinny ograniczać stosowania innych metod pracy, jeśli metody te są uzasadnione technicznie i ekonomicznie.” • O-1; §3, pkt 8 • „Stosowanie metod, narzędzi i materiałów nie przewidzianych instrukcjami technicznymi jest dopuszczalne, a metod będących wynikiem postępu technicznego jest zalecane, pod warunkiem zachowania wymaganych przez instrukcje dokładności opracowań wynikowych.” • O-1; §3, pkt 9 Pieczyska, 30.08 - 01.09.2010 r.

3. Prawo i standardy techniczne • Publikacje oficjalne GUGiK, wydane z tytułem „standard techniczny” czy też „instrukcja techniczna”, nawet te wprowadzane pismami Głównego Geodety Kraju, nie są w świetle prawa standardami technicznymi, obligatoryjnie obowiązującymi. • Ustawa Prawo geodezyjne i kartograficzne wymaga bowiem opublikowania standardów technicznych w formie rozporządzenia a z kolei Ustawa zasadnicza nie zezwala na przekazywanie tych kompetencji innemu organowi (Art. 92). • Należy je traktować jako wytyczne techniczne, zawierające zalecane technologie, wzory, przykłady, parametry techniczne i dokładnościowe poszczególnych etapów pośrednich oraz wzory formularzy, pomocne przy wykonywaniu prac. Pieczyska, 30.08 - 01.09.2010 r.

4. Prawo i standardy techniczne - projekty • Akty prawne będące w przygotowaniu: • Projekt nowelizacji ROZPORZĄDZENIA RADY MINISTRÓW z dnia 8 sierpnia 2000 r. w sprawie państwowego systemu odniesień przestrzennych • ROZPORZĄDZENIE MINISTRA SPRAW WEWNĘTRZNYCH I ADMINISTRACJI w sprawie osnów geodezyjnych, grawimetrycznych i magnetycznych (projekt z 13.08.2010) • ROZPORZĄDZENIE MINISTRA SPRAW WEWNĘTRZNYCH i ADMINISTRACJI w sprawie standardów technicznych wykonywania geodezyjnych pomiarów sytuacyjnych i wysokościowych oraz opracowywania i przekazywania wyników tych pomiarów do państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego (projekt z 27.05.2010) • Obecnie na etapie uzgodnień wewnątrz- i między-resortowych, zatem projekty obrazują zaawansowany, ale nie ostateczny kształt tych aktów. Pieczyska, 30.08 - 01.09.2010 r.

5. Prawo i standardy techniczne - projekty • ROZPORZĄDZENIE MINISTRA SPRAW WEWNĘTRZNYCH I ADMINISTRACJI w sprawie osnów geodezyjnych, grawimetrycznych i magnetycznych (projekt z 13.08.2010) • Rozporządzenie wprowadza m.in. • klasę osnowy fundamentalnej we wszystkich rodzajach osnów podstawowych, • ogólny obowiązek stosowania satelitarnych metod obserwacji GNSS przy zakładaniu osnów geodezyjnych, • ogólny obowiązek sporządzania, przyjmowania i wydawania dokumentacji geodezyjnej drogą elektroniczną, • ogólny obowiązek zakładania osnowy zintegrowanej, co najmniej poziomej i wysokościowej (2D+1D lub 3D), • znaczne ograniczenie typów stabilizacji punktów poszczególnych rodzajów i klas osnów, • Załącznik nr 1 • Ust. 4 - „Podstawową fundamentalną osnowę poziomą tworzą stacje referencyjne systemu ASG-EUPOS, które należą do sieci stacji permanentnych EPN, przy czym: • do podstawowej poziomej osnowy fundamentalnej może być włączony punkt spełniający kryteria ustalone przez podkomisję EUREF, • średni błąd położenia punktu podstawowej poziomej osnowy fundamentalnej nie powinien przekraczać 0,01m dla położenia poziomego oraz 0,02 m dla wysokości geodezyjnej…” • Ust. 5 - „Podstawową bazową osnowę poziomą tworzą punkty sieci POLREF, punkty krajowego rozwinięcia sieci EUVN, stacje referencyjne systemu ASG-EUPOS oraz punkty sieci astronomiczno-geodezyjnej SAG i sieci wypełniającej SW…” Pieczyska, 30.08 - 01.09.2010 r.

6. Prawo i standardy techniczne - projekty • ROZPORZĄDZENIE MSWiA w sprawie standardów technicznych wykonywania geodezyjnych pomiarów sytuacyjnych i wysokościowych oraz opracowywania i przekazywania wyników tych pomiarów do państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego (projekt z 27.05.2010) • Zapisy związane z technologią GNSS: • „§ 4. Przy wykonywaniu pomiarów sytuacyjno-wysokościowych obowiązują następujące zasady: • 2) zasada niezależnej kontroli pomiarów geodezyjnych, polegająca na obowiązku wykonywa­nia obserwacji nadliczbowych, przekraczających liczbę obserwacji jednoznacznie wyznaczających niewiadome i dokonywania niezależnej kontroli opracowania obserwacji;” • „§20 ust. 4. Do zakładania osnowy pomiarowej techniką GNSS wykorzystuje się: - metodę pomiarów statycznych i szybkich statycznych, w nawiązaniu do najbliższych stacji systemu ASG-EUPOS, przy wykorzystaniu serwisu POZGE D albo do lokalnej stacji referencyjnej spełniającej warunki punktu nawiązania geodezyjnego; - metodę pomiarów RTK GNSS przy wykorzystaniu serwisu NAWGEO systemu ASG-EUPOS albo w nawiązaniu do lokalnej stacji referencyjnej spełniającej warunki punktu nawiązania geodezyjnego, położonej w odłegłosci nie większej niż 5km; • przy czym w obydwu przypadkach wymagane jest wykonanie pomiarów kontrolnych na punktach osnowy geodezyjnej wyższej klasy.” Pieczyska, 30.08 - 01.09.2010 r.

7. Prawo i standardy techniczne - projekty • § 26. 3. Bezpośrednie pomiary sytuacyjne wykonuje się metodami: • … d) z wykorzystaniem techniki GNSS. • § 39.Pomiary sytuacyjne i wysokościowe mogą być wykonywane przy użyciu techniki satelitarnej GNSS metodą kinematyczną w czasie rzeczywistym RTK. • 1. Pomiary metodą kinematyczną w czasie rzeczywistym RTK służą do przestrzennego określenia położenia punktu w czasie rzeczywistym w oparciu o: • odebrane przez odbiornik dane z systemu satelitarnego GNSS i dane ze stacji referencyjnej: współrzędne, obserwacje (fazowe i kodowe), parametry anteny, przekazywane z pojedynczej fizycznej stacji referencyjnej, albo: • odebrane przez odbiornik dane z systemu satelitarnego GNSS i dane ze stacji referencyjnej: współrzędne, obserwacje (fazowe i kodowe), parametry anteny, przekazywane z pojedynczej fizycznej lub wirtualnej stacji referencyjnej oraz poprawki korekcyjne powierzchniowe wyznaczane z grupy stacji referencyjnych (VRS, MAC i FKP). • 2. Zakres oraz sposób wykonywanych pomiarów, o których mowa w ust. 1 określa załącznik nr 1 (Ogólne zasady realizacji pomiarów geodezyjnych metodami satelitarnymi GNSS) do rozporządzenia. • § 40. 1. Przy wykorzystaniu wyników pomiarów sytuacyjnych i wysokościowych wykonanych techniką satelitarną GNSS występuje potrzeba dostosowania dotychczasowych układów odniesienia, w których opracowano funkcjonujące w PZGiK mapy: ewidencyjne oraz arkusze mapy zasadniczej, do obowiązującego układu odniesienia. • 2. Dostosowanie istniejących w zasobie materiałów geodezyjnych i kartograficznych do obowiązującego układu odniesienia, powinno być realizowane zgodnie z zasadami podanymi w załączniku nr 4 (Zasady zastosowania metody transformacyjnej do przeliczania punktów układu współrzędnych „1965” lub lokalnego do układu współrzędnych „2000”) do rozporządzenia, przy udziale właściwego miejscowo Powiatowego Ośrodka Dokumentacji Geodezyjnej i Kartograficznej. Pieczyska, 30.08 - 01.09.2010 r.

8. Prawo i standardy techniczne - projekty • Ogólne zasady realizacji pomiarów geodezyjnych metodami satelitarnymi GNSS (Załącznik nr 1) • Z uwagi na niewystarczający stan zaawansowania prac nad ostateczną wersją Załącznika nr 1, zaleca się stosowanie zapisów projektu Wytycznych technicznych G-1.12 • Załącznik nr 1 powstaje właśnie na bazie G-1.12, uogólnionych do pomiarów GNSS także poza systemem ASG-EUPOS Pieczyska, 30.08 - 01.09.2010 r.

9. Prawo i standardy techniczne - projekty • Procedury przygotowania sprzętu (Załącznik nr 5) • 2. Prace związane z przygotowaniem sprzętu do pomiarów sytuacyjnych i wysokościowych z zastosowaniem technologii GNSS • Pomiary sytuacyjne i wysokościowe, w tym zakładanie pomiarowej, poziomej osnowy geodezyjnej i pomiarowej osnowy wysokościowej, realizowane z zastosowaniem technologii GNSS wykonuje się satelitarnymi, jednoczęstotliwościowymi lub wieloczęstotliwościowymi odbiornikami GNSS, przy czym: • 1) wymaga się aby odbiorniki miały zapewnioną przez producenta wewnętrzną dokładność; • 2) parametry pracy odbiornika należy dostosować do danego typu odbiornika, metody pomiaru i metody opracowania;; • 3) anteny satelitarne winny mieć wyznaczony model zmian centrum fazowego, zaleca się model absolutny publikowany przez EPN/IGS oraz być zabezpieczone przed wpływem odbić sygnałów satelitarnych. • System ciągłego sprawdzania zapewnia wysoką niezawodność. W trakcie pomiaru wykonuje się obsługę codzienną i czynności sprawdzające zalecane w instrukcji obsługi. Pieczyska, 30.08 - 01.09.2010 r.

10. Prawo i standardy techniczne - projekty • Dokumentacja PZGK (Załącznik nr 6) • (aktualnie obowiązuje instrukcja O-3) • 3. Dokumentacja techniczna z pomiarów satelitarnych wykonanych z wykorzystaniem serwisu POZGEO D systemu ASG-EUPOS: 1) zasób bazowy i użytkowy: • sprawozdanie techniczne z podaniem: producenta, typów i modeli odbiorników i anten, daty wykonania pomiarów, czasu obserwacji satelitarnych i interwału rejestracji danych, sposobu obliczenia współrzędnych, analiza otrzymanych wyników i dokładności, • szkic przeglądowy lokalizacji wyznaczanych punktów i punktów nawiązania, • dane obserwacyjne GNSS z pomiaru punktów z prawidłową numeracją plików obserwacyjnych, numeracją punktów w zbiorach, typem anteny GNSS oraz wysokościami pionowymi anteny (zapis w formacie RINEX (dotyczy także nazwy pliku), przyjętym w systemie ASG-EUPOS – każdy punkt w osobnym pliku), • raport z wyrównania sieci wykonanego oprogramowaniem własnym w nawiązaniu do stacji referencyjnych systemu ASG-EUPOS zawierający: informacje o sposobie nawiązania sieci, wykaz wektorów podlegających wyrównaniu z błędami średnimi poszczególnych składowych, współrzędne punktów wyrównanych wraz charakterystyką dokładnościową, informacje o poprawności procesu wyrównania, • wykaz współrzędnych i wysokości punktów; 2) zasób przejściowy: : • dzienniki polowe obserwacji satelitarnych. Pieczyska, 30.08 - 01.09.2010 r.

11. Prawo i standardy techniczne - projekty • 4. Dokumentacja techniczna z pomiarów satelitarnych wykonanych z wykorzystaniem punktów osnowy podstawowej i/lub szczegółowej jako punktów nawiązania 1) zasób bazowy i użytkowy: • sprawozdanie techniczne z podaniem: producenta, typów i modeli odbiorników i anten, daty wykonania pomiarów, czasu obserwacji satelitarnych i interwału rejestracji danych, sposobu obliczenia współrzędnych, analiza otrzymanych wyników i dokładności, • szkic przeglądowy lokalizacji wyznaczanych punktów i punktów nawiązania, • dane obserwacyjne GNSS z pomiaru punktów z prawidłową numeracją plików obserwacyjnych, numeracją punktów w zbiorach, typem anteny GNSS oraz wysokościami pionowymi anteny, • raport z wyrównania sieci wykonanego oprogramowaniem własnym w nawiązaniu do punktów osnowy podstawowej i/lub szczegółowej, zawierający: informacje o sposobie nawiązania sieci, wykaz wektorów podlegających wyrównaniu z błędami średnimi poszczególnych składowych, współrzędne punktów wyrównanych wraz charakterystyką dokładnościową, informacje o poprawności procesu wyrównania, • wykaz współrzędnych i wysokości punktów; 2) zasób przejściowy: • dzienniki polowe obserwacji satelitarnych. Pieczyska, 30.08 - 01.09.2010 r.

12. Prawo i standardy techniczne - projekty • 5. Dokumentacja techniczna z pomiarów satelitarnych wykonanych z wykorzystaniem serwisu POZGEO systemu ASG-EUPOS 1) zasób bazowy i użytkowy: • sprawozdanie techniczne z podaniem: producenta, typu i modelu odbiornika i anteny, daty wykonania pomiarów, czasu obserwacji satelitarnych i interwału rejestracji danych, sposobu obliczenia współrzędnych, w tym przydzieloną nazwę użytkownika dostępu do serwisu, analiza otrzymanych wyników i dokładności, • szkic przeglądowy lokalizacji wyznaczanych punktów i punktów nawiązania, • dane obserwacyjne GNSS z pomiaru punktów z prawidłową numeracją plików obserwacyjnych, numeracją punktów w zbiorach, typem anteny GNSS oraz wysokościami pionowymi anteny (zapis cyfrowy w formacie przyjętym w systemie ASG-EUPOS – każdy punkt w osobnym pliku), • raport z obliczeń z systemu ASG-EUPOS, • wykaz współrzędnych i wysokości punktów; 2) zasób przejściowy: • dzienniki polowe obserwacji satelitarnych. Pieczyska, 30.08 - 01.09.2010 r.

13. Prawo i standardy techniczne - projekty • 6. Dokumentacja techniczna z pomiarów metodą RTK 1) zasób bazowy i użytkowy: • sprawozdanie techniczne ze szczególnym uwzględnieniem: producenta, rodzaju, typu i modelu odbiornika oraz anteny, daty i czasu pomiaru, rodzaju oprogramowania wewnętrznego, rodzaju i formatu wykorzystanych korekt RTK, sposobu wyznaczenia ostatecznych współrzędnych i/lub wysokości, współczynniki przeliczeniowe pomiędzy układami wraz z wynikami transformacji, • szkic przeglądowy lokalizacji pomiaru, z zaznaczeniem położenia punktu kontrolnego oraz punktów dostosowania do lokalnych układów, • wykaz współrzędnych płaskich i wysokości oraz ich różnic do pomiarów punktów kontrolnych, • wykaz uśrednionych współrzędnych płaskich i wysokości oraz ich różnic do dwukrotnego pomiaru punktu z podaniem wyników dla każdego pomiaru, • dziennik pomiarów RTK, który zawiera wykonane w terenie pomierzone wartości, numer punktu, czas pomiaru, liczbę satelitów, parametr PDOP, wysokość anteny, (typ rozwiązania (float (częściowe), fixed (całkowite)), współrzędne wraz z charakterystyką dokładnościową, • wykaz współrzędnych i wysokości punktów; 2) zasób przejściowy: • raport z pobranych danych przy pomiarze metodą RTK (w przypadku udostępnienia). Pieczyska, 30.08 - 01.09.2010 r.

14. Prawo i standardy techniczne - projekty • Wytyczne techniczne G-1.12 Pomiary satelitarne oparte na systemie precyzyjnego pozycjonowania ASG-EUPOS (najprawdopodobniej ostatecznie zostaną opublikowane w postaci „Zaleceń technicznych”). • Określenie dokładności poszczególnych serwisów systemu ASG-EUPOS • Zalecenia do wykonywania pomiarów satelitarnych różnymi technikami • Zalecane warunki wykonywania pomiarów satelitarnych w rozbiciu na poszczególne serwisy systemu ASG-EUPOS • Wzór raportu z pomiaru RTK i statycznego Pieczyska, 30.08 - 01.09.2010 r.

15. G-1.12 • Zalecenia dla pomiaru RTK poszczególnych rodzajów punktów Pieczyska, 30.08 - 01.09.2010 r.

16. G-1.12 • Zalecenia dla pomiaru DGNSS poszczególnych rodzajów punktów Pieczyska, 30.08 - 01.09.2010 r.

17. G-1.12 Pieczyska, 30.08 - 01.09.2010 r.

18. G-1.12 Pieczyska, 30.08 - 01.09.2010 r.

19. G-1.12 • Zał. nr 1. Dziennik obserwacyjny z pomiarów statycznych Pieczyska, 30.08 - 01.09.2010 r.

20. G-1.12 • Dziennik obserwacyjny z pomiarów DGNSS/RTK • Wykorzystanie systemu ASG-EUPOS: TAK/NIE* • Nazwa użytkownika dostępowego do systemu ASG-EUPOS • Typ wykorzystanych poprawek: RTK sieciowe/ RTK z pojedynczej stacji/ sieciowe DGPS/ DGPS* • Zapis surowych obserwacji: TAK/NIE* • Wykorzystywany strumień poprawek systemu ASG-EUPOS: • Ustawienia Pomiaru: • Układ współrzędnych: • Model elipsoidy: • Parametry elipsoidy: półoś, spłaszczenie • Rodzaj odwzorowania: • Parametry: (południk centralny, współczynnik skali, itp.) • Strefa odwzorowawcza: • Typ wysokości: normalne/elipsoidalne* • Geoida: TAK/NIE* • Transformacja lokalna: TAK/NIE* Pieczyska, 30.08 - 01.09.2010 r.

21. G-1.12 • Pomiary sytuacyjno-wysokościowe • Data pomiaru: • Miejscowość: Oznaczenia: k – punkt kontrolny pomierzony za pomocą pomiarów GNSS k’ – punkt kontrolny K pomierzony za pomocą pomiarów GNSS przy ponownej inicjalizacji odbiornika pi – kolejny zmierzony punkt t – czas rozpoczęcia pomiaru punktu n – tryb pracy odbiornika: SPP, DGNSS, RTK ∆X, ∆Y, ∆Z – przyrosty współrzędnych kartezjańskich lub współrzędne kartezjańskie w układzie WGS84 x, y – współrzędne w lokalnym układzie współrzędnych h – wysokość normalna lub elipsoidalna e – liczba pozycji RTK zmierzonych na punkcie sat - liczba śledzonych satelitów, na podstawie których została wyznaczona pozycja PDOP- parametr PDOP RMS 2D – (Root Mean Square) odchylenie standardowe średniej 1σ (poziom ufności 68%) dla 2 współrzędnych płaskich w milimetrach lub w milicyklach RMS 1D – (Root Mean Square) odchylenie standardowe średniej 1σ (poziom ufności 68%) dla wysokości w milimetrach lub w milicyklach Pieczyska, 30.08 - 01.09.2010 r.

22. Prawo i standardy techniczne - projekty • Stosowanie satelitarnych metod pomiarów • Określenie zakresu pomiarów satelitarnych; • Określenie kryteriów dokładnościowych; • Określenie zasad kompletowania dokumentacji. Rozporządzenie MSWiA w sprawie standardów technicznych wykonywania geodezyjnych pomiarów sytuacyjnych i wysokościowych oraz opracowywania i przekazywania wyników tych pomiarów do państwowego zasobu geodezyjnego i kartograficznego. Pieczyska, 30.08 - 01.09.2010 r.

23. Kontrola prac • Do kontroli materiałów z pomiarów GNSS oddawanych do PZGK wykorzystuje się te same procedury co przy kontroli innych operatów pomiarowych, np. pomiaru tachimetrycznego, gdzie w dokumentacji wynikiem pomiaru zazwyczaj są współrzędne wynikowe, a nie obserwacje. • Należy zwrócić szczególną uwagę na konieczność niezależnej kontroli wyników pomiaru, zarówno statycznego, jak i RTK (DGNSS). • Przy wykorzystaniu systemu ASG-EUPOS podczas pomiaru istnieje możliwość potwierdzenia w Centrum Zarządzającym ASG-EUPOS danych zawartych w operacie pomiarowym (wybrane parametry) na prośbę zainteresowanego ODGiK-u. • Do kontroli terenowej operatu z pomiaru GNSS zaleca się wykorzystanie procedur zawartych w projekcie G-1.12 oraz wytycznych typowych dla danego zadania pomiarowego. Pieczyska, 30.08 - 01.09.2010 r.

24. Pieczyska, 30.08 - 01.09.2010 r.