College 5 Features & Syllabes

1. College 5 Features & Syllabes • eerste uur: het foneem gerepresenteerd als bundel distinctieve features fonologische regels • tweede uur: het foneem als onderdeel van een syllabe

2. Onderliggende Vorm • Onderliggende vorm /hnd/ /hnd + n/ • uniek, constant   • Oppervlaktevorm [hnt] [hndn] • variabel, geconditioneerd argument aanname onderliggende vorm en regels: je past ze ook toe bij nieuwvormingen/nonsens twee blanden - een bland [blnt]

3. Final Devoicing • Data: hond, heb, lev-, reiz-, brand, rib, wuiv-, huiz- /d/  [t]; /b/  [p]; /v/  [f]; /z/  [s] mist generalisatie

4. Stelling: Foneem is niet kleinste bouwsteen • Sommige foneemverschillen ‘kleiner’ dan andere: verschil dak-takis vergelijkbaar met verschil bak-pak verschil dak-takis kleiner dan verschil mak-tak

5. Features • Feature = eigenschap van een klank

6. Features • Feature = eigenschap van een klank • Foneem wordt gerepresenteerd als een bundel distinctieve (= potentieel woordonderscheidende) features

7. Bundel Distinctieve Kenmerken van /i/ /i/ + high - back - round + tense (+stem) plaatskenmerken wijzekenmerken Redundant feature laryngeaal kenmerk

8. Vocalen van het Nederlands Front Central Back Close    back high     Close-mid     Open-mid   Open low tense round

9. Features Vocalen • HIGH /i/ is [+high, -low] • LOW /a/ is [-high, +low] /e/ is [-high, -low] • BACK /i/ is [-back] /u/ is [+back] • TENSE /e/ is [-high, -low, +tense] // is [-high, -low, -tense] • ROUND /i/ is [-round]; /y/ is [+round]

10. Fonetische Features niet in alle gevallen toereikend • Hoe generaliseer je over alle data? • heb-, club, lev-, wuiv- • hond, Rod, rijd-, fez, lez-, huiz • zag-, vrag-, kroeg Major Class Features

11. Fonetische Features niet in alle gevallen toereikend • Hoe generaliseer je over alle data? • heb-, club, lev-, wuiv- • hond, Rod, rijd-, fez, lez-, huiz • zag-, vrag-, kroeg • Verschillende plaatsen van articulatie • Verschillende wijzes van articulatie • Stemhebbendheid niet altijd ‘trigger’: • slotklanken in lam, pa, pal, geeuwondergaan proces niet.

12. Features • Fonoloog gebruikt vaak andere features dan foneticus. (fonoloog is op zoek naar generalisaties) • Functie features: • woordonderscheidende klankverschillen aangeven: /t/ vs. /d/; /t/ vs. /s/ • aanwijzing articulatie (cf. fonetiek) • karakterisering natuurlijke klassen

13. Natuurlijke Klasse • Verzameling fonemen waarop dezelfde regels van toepassing zijn. Voor de karakterisering van de klasse zijn minder kenmerken nodig dan voor de karakterisering van ieder foneem afzonderlijk.

14. Major Class Features Final devoicing er/aar er/aar2 Insertieregel

15. Primaire functie: aanduiding natuurlijke klasse [sonorant] • Def. Poging:Bij sonorante klanken passeert de luchtstroom zonder veel tegenwerking van de articulatieorganen door de mond-, neus- en/of keelholte. • Obstructie is relatief: bijvoorbeeld bij vocalen minder dan bij nasalen. • Vocalen /a,i,u, .../, glides /j,w/, liquids /l,r/ en nasalen /n,m,…/ zijn [+son] • Obstruenten /p,t,k,b,d,f,s,z,x,…/ zijn [-son]

16. terug naar: Final Devoicing • Data: hond, heb, lev-, reiz-, brand, rib, wuiv-, huiz- /d/  [t]; /b/  [p]; /v/  [f]; /z/  [s] mist generalisatie Major Class Features

17. Final Devoicing • Data: hond, heb, wuiv-, huiz-, Niet in: pa, geeuw, bar, bal, raam Major Class Features

18. Final Devoicing • Data: hond, heb, wuiv-, huiz-, Niet in: pa, geeuw, bar, bal, raam • Regel: [-sonorant]  [-stem] Major Class Features

19. Final Devoicing • Data: hond, heb, wuiv-, huiz-, Niet in: pa, geeuw, bar, bal, raam • Domein: ABVA, hebzucht • Regel: [-sonorant]  [-stem] / $ Major Class Features

20. Bundel Distinctieve Kenmerken van /t/ /t/ - sonorant + anterieur + coronaal - continuant - nasaal - stem hoofd kenmerk plaatskenmerken wijzekenmerken laryngeaal kenmerk

21. Fonologische Plaatsfeatures         er/aar er/aar2 Insertieregel

22. Fonologische abstracties • /p/ : /b/ /f/ : /v/ +ant; -cor zowel bilabiaal als labiodentaal • /t/ : /d/ /s/ : /z/ +ant; +cor • // : // // : // -ant; +cor • /k/ : // /x/ : // -ant; -cor generaliseert over velair en uvulair

23. Allofonen van velaire fonemen • /x/  [] • /k/  [] Schisisspraak koek /kuk/  [u] kijk /kk/  [] cacao /kk/  []

24. Allofonen van // Het taalsysteem is niet veranderd! // ￫ ?

25. Data: reken-; tennis-; handel-; reinig- woeker-; zanik-; knutsel- -er/-aar

26. reken- handel- woeker- knutsel- reinig- zanik- tennis- -er/-aar Major Class Features

27. reken- handel- woeker- knutsel- reinig- zanik- tennis- -er/-aar /r/  [a:r] /  +son + +cons Major Class Features

28. reken- handel- woeker- knutsel- reinig- zanik- tennis- balsem- (!) -er/-aar Major Class Features plaatsfeatures

29. reken- handel- woeker- knutsel- reinig- zanik- tennis- balsem- (!) -er/-aar /r/  [a:r] /  +son + +cons +cor Major Class Features plaatsfeatures

30. Insertieregel data:half, Belg, melk, darm, durf, borg, hark niet: soms, hars, hart, vals, geefs, België plaatsfeatures Major Class Features

31. Insertieregel  [] / +son [-cor] $ +cons -nas data:half, Belg, melk, darm, durf, borg, hark niet: soms, hars, hart, vals, geefs, België uitzondering: doorn, lantaarn plaatsfeatures Major Class Features

32. Assimilatieregel +nasal  ant /  ant +cor  cor  cor  back  back where   and  variables over + and - data: inpakken, inkopen

33. Regelvolgorde • Opdr. Geef geordende regels voor de afleidingen: • hebzucht [hpsxt] • zandbak [zmbk] Om wat voor soort processen gaat het hier?

34. Syllabe • Moeilijk te definiëren • fonetisch: ‘mond open-mond dicht’ • echter: little(Engels),kopen(Gronings) • definitiepoging: syllabe bestaat uit een V, eventueel voorafgegaan en/of gevolgd door één of meer C’s

35. Functie Syllabe • Fonotactische restricties • Domein fonologische regels (met name in prosodie)

36. Eenvoudig Syllabemodel syllabe rhyme onset nucleus coda

37. Eenvoudig Syllabemodel syllabe rhyme onset nucleus coda k  t

38. Sonoriteitshiërarchie • Minst sonorant: obstruenten /p,t,k../ /f,s,x../ nasalen /n,m../ liquids /l,r../ glides /j,w../ vocalen /i,u../ • Meest sonorant: /a/

39. Sonority Slope (UG principe) • Sonoriteit neemt toe tot aan de nucleus van de syllabe en neemt weer af vanaf de nucleus b r  n d

40. Uitgewerkt Syllabemodel syllabe onset rhyme margin nucleus pre-m. m.core satellite peak satellite coda app. Nederlands: peak alleen vocalen; margin core en coda alles behalve vocalen Satellites: alleen sonorante consonanten;Extra-syllabische posities: s, t (p, k)

41. Minimale Syllabe syllabe rhyme nucleus peak

42. Optimale Syllabe syllabe onset rhyme margin nucleus m.core peak

43. CVC-syllabe syllabe onset rhyme margin nucleus m.core peak coda

44. Syllabe en Sonority Slope syllabe onset rhyme margin nucleus m.core satellite peak satellite coda b r  n d s m  r f

45. Nederlandse Syllabe syllabe onset rhyme margin nucleus pre-m. m.core satellite peak satellite coda app. b r  n d s t r  n d h  r f st

46. Extra-syllabische posities syllabe onset rhyme margin nucleus pre-m. m.core satellite peak satellite coda app. b  s k k s  n

47. Extra-syllabische posities syllabe onset rhyme margin nucleus pre-m. m.core satellite peak satellite coda app.   s p p s i

48. Meerdere parseringen syllabe onset rhyme margin nucleus pre-m. m.core satellite peak satellite coda app. s n u p s n u p

49. Minimale Syllabe syllabe rhyme nucleus peak (0;10)

50. Optimale Syllabe syllabe onset rhyme (1;2) margin nucleus m.core peak