AB Müzakereleri

1. Süt İşleme Tesislerinde ModernizasyonHalil APAYDINGıda İşletmeleri ve Kodeks Daire BaşkanlığıZiraat Y. Mühendisi

2. AB Müzakereleri Türkiye; 2005 yılında AB'ye katılım müzakerelerine başlamıştır. Katılım Müzakereleri, Türkiye'nin AB Müktesebatını ne kadar sürede kendi iç hukukuna aktarıp, yürürlüğe koyacağının ve etkili bir şekilde uygulayacağının belirlendiği süreçtir. Türkiye ile AB arasındaki Katılım Müzakereleri 35 başlık altında yürütülmektedir. Bunlardan “Gıda Güvenliği, Veterinerlik ve Bitki Sağlığı”12 inci faslı oluşturmakta ve bu faslın müzakereleri Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı koordinasyonunda yürütülmektedir.

3. AB Müzakereleri AB Komisyonunca 12 nci faslı oluşturan “Gıda Güvenliği, Veterinerlik ve Bitki Sağlığı” konusu ile ilgili tarama sonu raporu hazırladı. Tarama raporunda Türkiye’nin; • birincil kanunlar, • veterinerlik ve gıda güvenilirliği hizmetlerinin düzenlenmesi, • hayvan hastalıkları için kontrol önlemleri ve • tarımsal-gıda kuruluşlarına yönelik hijyen kuralları, Bu konularda ciddi boşlukların bulunduğu belirlenmiş, mevcut durum ve AB ile Türkiye’deki farklılıklar ortaya konmuştur.

4. AB Müzakereleri Tarama raporundaki en önemli konularından biri, gıda işletmelerinin AB mevzuatına uygun üretim yapmalarını sağlayacak çalışmaların yapılmasıdır. Gıda işletmelerinin AB mevzuatına uyumu 12. faslın açılış ve kapanış kriterleri arasında yer almaktadır. Bu amaçla gıda işletmelerinin uyması gereken kurallarla ile ilgili ülkemiz mevzuatının AB mevzuatına uyumlaştırılması geçiş hükümleri haricinde tamamlanmıştır. Gıda işletmelerimizin bu mevzuata uygun üretim yapmalarının sağlanması gerekmektedir. AB’ne katılım müzakerelerinin başarılı sonuçlanması, gıda sektörü içinönemli ihracaat fırsatları yaratacak ve rekabeti artıracaktır.

5. AB Mevzuatı AB mevzuatına (178/2002, 852/2004, 853/2004) göre işletme tipleri dikkate alınarak gıda işletmelerin kayıt veya onay altına alınması gerekmektedir. AB mevzuatına göre et işletmeleri,süt işletmeleri, su ürünleri tesisleri ve hayvansal yan ürün işleyen işletmeler onay, bitkisel orijinli gıda işleyen tesisler, kayıt altına alınmakta,alınmaktadır. Ülkemizdeki gıda işletmeleri de AB mevzuatımdaki gibi işletme tipleri göre kayıt ve onay altına alınmaktadır.

6. AB Mevzuatı Yeni uyumlaştırılan mevzuata göre AB’de olduğu gibi gıda işletmelerinin genel hijyen kuralları, mikrobiyolojik kriterler, soğuk zincirin korunması, numune alınması ve analiz gibi gereklilikleri yerine getirmeleri beklenmektedir. Ayrıca gıda işletmelerinin kendi sorumlulukları altındaki gıda ürünlerinin güvenilirliğini izlemek için HACCP ilkelerine dayanan oto kontrol mekanizmaları oluşturmaları ve bunu uygulamaları gerekmektedir.

7. Uyumlaştırılan mevzuat 5996 Sayılı Veteriner Hizmetleri Bitki Sağlığı Gıda ve Yem Kanunu (178/2002 komisyon tüzüğü) • Yayım tarihi: 13 Haziran 2010 • RG Sayısı : 27610 • Yürürlük tarihi: 13 Aralık 2010

8. Uyumlaştırılan mevzuat • Gıda İşletmelerinin Kayıt ve Onay İşlemlerine Dair Yönetmelik (17.12.2011 tarih 28145 RG) • Gıda Hijyeni Yönetmeliği (EC, 852/2004 ), (17.12.2011 tarih 28145 RG) • Hayvansal Gıdalar İçin Özel Hijyen Kuralları Yönetmeliği (EC , 853/2004 ), (27.12.2011 tarih 28155 RG) • Hayvansal Gıdaların Resmi Kontrollerine İlişkin Özel Kuralları Belirleyen Yönetmelik (EC, 854/2004 ), (17.12.2011 tarih 28145 RG) • Gıda ve Yemin Resmi Kontrollerine Dair Yönetmelik (EC, 882/2004 ), (17.12.2011 tarih 28145 RG)

9. Uyumlaştırılan Mevzuat - Geçiş Hükümleri - AB mevzuatı ile uyumlaştırılan mevzuatımızın çiğ sütün toplam bakteri ve somatik hücre sayıları ile ilgili mevzuat hükümleri 31/12/2013 tarihinde yürürlüğe girecektir. - Yönetmeliğin yayımından önce faaliyet gösteren; Onay kapsamındaki işletmelerin: 31.12.2012 tarihine kadar onay alması gerekmekteydi. Onay alamayan ancak modernizasyon planı sunan işletmelerin,onay alma süresi planda belirtilen süre dikkate alınarak uzatılmıştır.(Bu süre maksimum 31.12.2013 tarihidir.)

10. Mevcut Durum 2011 yılı TUİK verilerine göre ülkemizde; Üretilen çiğ süt miktarı 15 milyon ton/yıl’dır. Sanayide işlenen süt miktarı 7 milyon ton/yıl’dır Büyükbaş hayvan sayısı 12.483.969 adettir. Sağılan büyükbaş hayvan sayısı 4.801.360 adettir. Çiftlik Sayısı: 1.752.328 (BB) + 311.148 (KB) = 2.063.476 adettir. Çiftliklerin %80,9’unda 1-10 baş hayvan bulunmaktadır. Çiftliklerin %1,4 ‘ünde 51 baş ve üzeri hayvan bulunmaktadır.

11. Mevcut Durum 2008-2009 yılları arasında AB mevzuatı dikkate alınarak gıda işletmeleri üzerinde “gıda işletmelerinin sınıflandırılması” kapsamındaki bir çalışma yapılmıştır. Bu çalışmada;

12. Mevcut Durum Buna göre 5156 adet hayvansal gıda üreten gıda işletmesinin 402’ü yani %7,9’unun AB mevzuatına uygun olduğu tespit edilmiştir. Geri kalan 4754 adet gıda işletmesinin yani %92,2’sinin, AB mevzuatına uygun olmadığı belirlenmiştir. 5156 adet hayvansal gıda üreten gıda işletmelerinin 2.222 tanesini süt işletmeleri oluşturmak olup, bu işletmelerin 69 tanesinin yani %3,1’ninAB mevzuatına uygun olduğu tespit edilmiştir.

13. Mevcut Durum Süt işleme tesislerimizin; - % 28,86’sını günde 5 tondan az, - %57,15’ini günde 5-30 ton arasında, - % 5,48’ini ise günde 30-50 ton arasında - %8,51’i ise günde 50 ton ve üzeri Çiğ süt işleme kapasitesine sahip işletmeler oluşturmaktadır. Buna göre süt işletmelerimizin çoğunluğunu küçük ve orta işletme büyüklükteki işletmeler oluşturmaktadır.

14. Mevcut Durum 16.01.2013 tarihi itibariyle 5996 sayılı Kanun kapsamında 17.12.2011 tarihinden bu yana onay almış süt işletme sayısı

15. Modernizasyon Nedir?

16. Modenizasyon Nedir? Modernizasyon : Çağdaşlaşma, iyileştirme, yenileme, uygun duruma getirme, yenileştirme olarak tanımlanabilmektedir. Modernizasyon aslında değişim yönetimi ve yatırım sürecidir.

17. Modenizasyon Nedir? Gıda işleme bağlamında modernizasyon; - işletme binalarını, - uygulanan teknolojiyi, - tesis ve proses ekipmanlarını, - tedarik zincirini, - personel eğitimini ve - ilgili prosedürel hususları içerecek şekilde ele alınmaktadır. Bu hususlar gıda güvenilirliğini ve üretilen gıda maddelerinin kalite standartlarını etkileyen hususlardır. Gıda işlemenin ağırlıklı kısmını oluşturmaktadır.

18. Niçin Modernizasyon Gıda İşletmelerinin Modernizasyonunungenel amacı; - AB ve diğer ticaret ortaklarının gıda güvenilirliği ve çevre ile ilgili gerekliliklerine uyan -aynı zamanda yurt içi talebi karşılayan - katma değerli,kaliteli gıda ürünleri sağlayan, - uluslararası rekabet gücüne ve piyasa odaklı işletmelerden oluşan sağlam bir gıda işleme sektörünün geliştirilmesi ve yüksek düzeyde gıda güvenilirliği ve kalitesinin iyileştirilmesine yönelik bir çerçeve sunmak olmalıdır.

19. Modernizasyon Her gıda işletmenin modernizasyon planı farklıdır ve o işletmeye özgüdür. Bu nedenle gıda işletmesi, modernizasyon planını ihtiyaçlarını belirleyerek kendisi hazırlamalıdır. Modernizasyon planının hazırlanmasında; mevcut ve gelecekteki olası piyasa ihtiyaçları ve hem dağıtım hem hammaddeler dahil olmak üzere tedarik zinciri kapasitesi dikkate alınmalıdır.

20. Modernizasyon Modernizasyon planında, zaman çizelgesi, finansal kaynaklar, kabul edilen yasal önlemler, insan kaynakları, uyum durumundaki değişimlerle ilgili düzenli güncellemeleri içermelidir. Gıda işletmesinin modernizasyonu; yapılacak olan yatırımın gıda güvenilirliği gereklilikleri, işletmenin stratejik amaçları ve çevresel hususların yönetimine uygun olmalıdır. Modernizasyon mevzuata göre gıda işletmesinin eksiklikleriningiderilmesine yönelik olmalıdır.

21. Modernizasyon Gıda işletmelerinde genel olarak tespit edilmiş olan eksiklikler genel şu şekilde sıralanabilir. - Proses ve prosedür ile ilgili eksiklikler, - Kalitesiz ve uygun olmayan ekipman kullanımı, - Bina yerleşim planlarının ve koşullarının uygunsuzluğu - Personel eğitimi - Bilgi ve motivasyon eksikliği

22. Eğitim/Bilgilendirme 17.12.2011 tarihinde Yönetmeliklerin Yayım tarihinden sonra Genel Müdürlüğümüzce; Taşra teşkilatımızda görevli personelimizle Antalya, İzmir, Konya, İstanbul, Bursa, Erzurum, Samsun, Afyonkarahisar illerinde İl Müdürlüklerimizin Yem ve Gıda Şubesi ve Hayvan Sağlığı ve Su Ürünleri Yetiştiricileri Şubesi Müdürlüleri ile Genel Müdürlükte Yine süt sektör temsilcilerinin katılımı ile Genel Müdürlükte toplantılar yapılmıştır.

23. Eğitim/Bilgilendirme Bu toplantılarda, 5996 sayılı Kanuna istinaden yayımlanan Yönetmelik Hükümleri ve Gıda işletmelerinin Modernizasyonu hakkında bilgi alışverişinde bulunulmuştur. Süt işletmelerinin onay işlemlerinin il müdürlüklerince mevzuat hükümlerine uygun yürütülüp yürütülmediği ile ilgili İzmir, Aydın, Afyonkarahisar, Konya ve Eskişehir il müdürlüklerimizde tetkikler yapılmıştır.

24. Finansal Kaynak Katılım Öncesi Yardım Aracı Kırsal Kalkınma (IPARD) Programınca süt ve süt ürünlerinin işlenmesi ve pazarlanması tedbiri kapsamında aşağıdaki illerde faaliyet gösteren süt işletmeleri (10-70 ton/gün kapasiteli) yatırımları için proje sunmaları halinde destekleme yapılabilmektedir. Afyonkarahisar, Ağrı, Aksaray, Ankara, Amasya, Ardahan, Aydın, Balıkesir, Burdur, Bursa, Çanakkale, Çorum, Denizli, Elazığ, Erzurum, Isparta, Kahramanmaraş, Karaman, Kars, Konya, Kütahya, Malatya, Manisa, Mersin, Muş, Samsun, Sivas, Şanlıurfa, Tokat, Uşak, Yozgat.

25. Modernizasyon İzleme 31.12.2012 tarihi itibariyle modernizasyon planı veren gıda işletmelerinin Genel Müdürlüğümüzce izlenmesini sağlamak amacıyla bir veri tabanına girişi yapılmaktadır. Bu veri tabanı ile gıda işletmelerinin modernizasyon planlarında belirttiği aşama ve tarihlereuyup uymadığı kontrol edilebilecek, uymayarak kapanan işletmelerin sayıları belirlenebilecektir.

26. Hammadde Gıda işleme tesislerinin yeterli miktarda ve kalitede hammaddeye düzenli olarak ulaşabilirlik rekabetçilik açısından temel gerekliliklerden birisidir. Bu amaçla süt işleme tesislerinin modernizasyonunun yanı sıra bu tesislere yeterli miktarda ve kalitede çiğ süt temin edecek çiftliklerin bulunması gerekmektedir. Ülkemiz süt hayvancılığı işletmelerinin yapısı ve çiğ sütün kalitesi, toplanması gibi hususlar dikkate alındığında süt çiftliklerinin de modernizasyona ihtiyacı bulunmaktadır.

27. Çıkarılacak Mevzuat Çiğ sütün doğrudan son tüketiciye yada son tüketiciye doğrudan satış yapan yerel parekendecileresatışına ilişkin düzenlemeler ve küçük miktarlarının belirlenmesi, Hijyen kuralları dikkate alınarak geleneksel süt ürünlerinin üretiminde altyapı, alet, ekipman ve üretim yöntemi ile piyasaya arzına ilişkin istisna hükümler,

28. Çıkarılacak Mevzuat Hijyen gerekliliklerinin yerine getirilmesi hususunda Coğrafi kısıtları bulunan bölgelerle ilgili istisnai hükümler, Süt işletmelerinin yerel, marjinal ve sınırlı faaliyetlere ilişkin miktarlarının belirlenmesi, konularında mevzuat çalışmaları yapılacaktır.

29. Dikkatiniz İçin Teşekkür Ederim