Temel Veri Türleri ve Operatörler

1. Temel Veri Türleri ve Operatörler Bilgisayar Programlama

2. Veri Türü • Bir nesnenin türü onun hangi tür verileri saklayabileceğini ve bu veriler üzerinde hangi tür işlemleri yapabileceğini belirtir (Kernighan and Ritchie). • Hatırda tutulması gerekenler • Değerler kümesi sonludur. • C’deki int tipi bütün tamsayıları temsil edemez. • C’deki float tipi bütün kayan noktalı sayıları ifade edemez. • Belli tipte bir değişken kullandığımızda, bu değişkenin hangi değerleri alabileceğine ve bu değişkene hangi işlemler (operatörler) uygulayabileceğimizi bilmemiz gerekir. Bilgisayar Programlama

3. Bazı Tanımlamalar • Değişkenler (variables) • Bellekte bilginin saklandığı ve gerektiğinde değiştirilebilen bilgiler tutan gözlere verilen simgesel isimlerdir. • Veri türü (data type), bir değişkenin hangi tür değer alacağını belirler. • Sabitler (constants) • program boyunca değeri değişmeyen sembolik isimlerdir. • Operatörler (operators) bir işlemi belirler. Örnek olarak, • + operatörü toplama işlemine • - operatörü çıkarma işlemine • % mod alma işlemine karşı Bilgisayar Programlama

4. Bazı Tanımlamalar • İfade (expression) • hesaplamaların yapılabilmesi için değişken, sabit ve operatörlerin bir araya gelmesiyle oluşmuş olan yapılardır. • Örnek: 2*a+c-d+fonk(24,34.2) • Tanımlayıcılar (identifiers) • C’de program içerisinde belirtilmiş olan değişkenler, sabitler ve fonksiyonların isimlendirilmesi gerekir. Verilen isimler harfler, rakamlar ve alt çizgilerden oluşur ve mutlaka bir harf ile başlar. Ayrıca isimlendirmede karakterler arasında boşluk bırakılmaz. • Ankara06_baskent (geçerli) • 06Ankara_baskent (geçersiz. Çünkü harfle başlamıyor) • Diğer önemli bir husus ise C dilinin büyük/küçük harf duyarlı olmasıdır. Dolayısı“degisken” , “DEGISKEN”, “dEgiSKEn” birbirinden farklı isimlendirmelerdir. • C standart kütüphanesinde kullanılan fonksiyon isimleri değişken ismi olarak kullanılamaz. • Örnek: “printf”, “scanf”, vb. Bilgisayar Programlama

5. Temel Veri Tipleri • C dilinde az sayıda temel veri tipi bulunmaktadır. C programlama dilinde temel 4 veri tipi bulunmaktadır. • char • int • float • double • Fakat bazı özel niteleyiciler kullanılarak temel veri tiplerinin türevleri oluşturulur. • short • long • unsigned Bilgisayar Programlama

6. Niteleyicilere Devam • Bu niteleyiciler sayesinde değişkenin bellekte kaplayacağı alan isteğe göre değiştirilebilir. Kısa (short), uzun (long), ve normal (int) tamsayı arasında yalnızca uzunluk farkı vardır. C değişkenin bellekte ne kadar alan kaplayacağı hakkında bir kısıtlama getirmez. Bu konuda tek şart şudur, • kaplanan alan(short int) <= kaplanan alan(int) <=kaplanan alan (long int) • işaretsiz (unsigned) ön eki kullanıldığı taktirde, veri tipi ile saklanacak değerin sıfır ve sıfırdan büyük olması sağlanır. İşaretli ve işaretsiz verilerin bellekteki uzunlukları aynıdır. Bilgisayar Programlama

7. Sizeof operatörü • Veri tipinin bellekte kapladığı alan sizeof operatörü ile bulunabilir. /* sizeof operatörünün kullanımı */ #include <stdio.h> main() { printf("char :%d byte\n", sizeof(char)); printf("short :%d byte\n", sizeof(short)); printf("int :%d byte\n", sizeof(int)); printf("long :%d byte\n", sizeof(long)); printf("unsigned char :%d byte\n", sizeof(unsigned char)); printf("unsigned short :%d \n", sizeof(unsigned short)); printf("unsigned int :%d bayt\n", sizeof(unsigned int)); printf("unsigned long :%d bayt\n", sizeof(unsigned long)); printf("float : %d bayt\n", sizeof(float)); printf("double :%d bayt\n", sizeof(double)); printf("long double :%d bayt\n", sizeof(long double)); } Bilgisayar Programlama

8. Değişken Tipleri ve Bellekte Kapladığı Alanlar Bilgisayar Programlama

9. Değişkenler (variables) • Değişkenler bilgisayarın geçici belleğinde bilginin saklandığı gözlere verilen sembolik adlardır. Bir C programında, bir değişken tanımlandığında bu değişken için bellekte bir yer ayrılır. Her değişkenin tuttuğu değerin nasıl bir veri olduğunu gösteren bir veri tipi vardır. • C programlama dilinde, değişkenler ve sabitler programın başında bulunmalıdır. Bazı uygulamalarda değişkenin bir başlangıç değerinin olması istenir. Böyle durumlarda değişken bildirilirken başlangıç değeri verilebilir. Bilgisayar Programlama

10. Değişkenler (variables) char harf=‘A’, harf1; /* harf değişkenine başlangıç değeri atandı. */ int sayi1, sayi2=25; /* sayi2 değişkeninin başlangıç değeri 25 */ float gerçek_sayı1, gerçek_sayı2=12.43; Bilgisayar Programlama

11. Değişken İsimleri • Değişkelere isim verirken bazı kurallara dikkat etmeliyiz. • Değişken adları en fazla 32 karakterden oluşur. • Değişken adları ingiliz alfabesinde bulunan karakterler (A-Z) veya (a-z) yada rakamlar (0-9) ile yazılmalıdır. Türkçe karakterler, özel karakter veya boşluk karakteri kullanılamaz. • Değişken adları herhangi bir rakam ile başlayamaz. Ilk karakter bir harf olamalıdır. Sonrakiler rakamlardan oluşabilir. • Aşağıda verilen kelimeler ANSI C 'nin anahtar kelimeleridir (keywords) ve değişken ismi olarak kullanılamaz. • auto, double, int, struct, break, else, long, switch, case, enum, register, typedef, char, extern, return, union, const, float, short, unsigned, continue, for, signed, void, default, goto, sizeof, volatile, do, if, static, while. Bilgisayar Programlama

12. Bilgisayar Programlama

13. Sabitler (Constants) • Değişkenlerden farklı olarak bazı tanımlayıcıların sabit değerler tutması istenir. • Bir tanımlayıcının sabit olduğunu const anahtar kelimesiyle belirleriz. • Sabitlere başlangıç değeri atandıktan sonra yeni bir değer atanamaz. • Sabit adları için genellikle büyük harfler tercih edilir. const float PI = 3.142857; const double NOT= 12345.8596235489; const int SABIT_SAYIMIZ= -1; const char[] ANAHTAR_CUMLE= "devam etmek için bir tuşa basın..."; Bilgisayar Programlama

14. Sabitler (Constants) • Sabitler makrolar vasıtasıyla da tanımlanabilirler. Bunun için #define önişlemci bildirimi kullanılır. Makrolar önişlemci bildirimleri olup, derlemeden bir önceki adım olan önişlemci adımında tanımladıkları sabitlere dönüştürülürler. #define PI 3.142857; #define NOT 12345.8596235489; #define SABIT_SAYIMIZ -1; Bilgisayar Programlama

15. Sayısal ve Karakter Bilgileri (Literals) • Bir veri tipi bir değerler kümesi belirler. • Örneğin int veri tipi 232 farkı değer belirler ve bu değerlerin her biri [-2,147,483,648; -2,147,483,648] aralığında bir tamsayıya karşı gelir. • Değerler kümesindeki her bir elemana bir literal denir. i=25; /* 25, int tipinde sayısal bir değerdir (literal) */ d=127.89; /* 127.89, double tipinde sayısal bir değerdir (literal) */ harf=‘i’; /* i, char tipinde bir literaldir */ Bilgisayar Programlama

16. Literaller • C dilinde bütün tamsayı sabitler varsayılan (default) olarak int tipinde, gerçek sayı sabitler varsayılan olarak double tipindedir. Ancak sayısal literallerin sonuna eklenen U (veya u), L (veya l) ve F (veya f) harfleri ile bu durum değiştirilebilir. Bu yüzden, aşağıdaki atamalar aynı anlamda değildir. i = 25; /* int rakam */ i = 25U; /* unsigned int rakam */ i = 25L; /* long int rakam */ i = 25UL; /* unsigned long rakam */ i = 25L; /* long int rakam */ r = 17.2; /* double rakam */ r = 17.2L; /* long double rakam */ r = 17.2F; /* float rakam */ Bilgisayar Programlama

17. Literaller • Tamsayı literaller değişik sayı tabanlarında da gösterilir. • 8’lik taban (oktal) için literalin önüne 0 (sıfır), • Kullanılabilecek semboller: 0,1,2,3,4,5,6,7 • 16’lık taban (hexadecimal) için literalin önüne 0x eklenir. • Kullanılabilecek semboller: 0,1,2,3,4,5,6,7,8,9,a/A, b/B, c/C, d/D, e/E, f/F /* aşağıdaki atamaların hepsi aynıdır */ sayi = 75; /* 10 tabanında */ sayi = 0113; /* 8 tabanında*/ sayi= 0x4b; /* 16 tabanında */ sayi = 0x4B; /* 16 tabanında */ Bilgisayar Programlama

18. Literaller • Gerçek sayılar iki şekilde gösterilebilir. • Ondalıklı olarak • Üstel (bilimsel notasyonda) gösterim (e veya E kullanılarak) • Aşağıdaki atamaların hepsi aynıdır x = 87.234; /* ondalıklı gösterimi */ x = 87.234e+0; /* üstel gösterim */ x = 8.7234e+1; /* üstel gösterim */ x = 87234E-4; /* üstel gösterim */ Bilgisayar Programlama

19. Literaller • Karakter literaller tek tırnak içinde belirtilir. • ‘2’,’A’. • Karakter kümesi (string) literaller çift tırnak içerisinde gösterilir. • “Ankara Turkiyenin Baskentidir” Bilgisayar Programlama

20. Bilgisayar Programlama

21. Karakterler Hakkında Daha Fazlası • Sabitler nümerik değerlerden oluşabileceği gibi karakter veya karakter dizilerinden (strings) de oluşabilirler. • Klavye üzerinde görmüş olduğumuz her sembol aynı zamanda bir karakterdir. Karakterler yazılırken tek tırnak içerisinde belirtilirler. Örn: ‘A’, ‘.’, ‘%’ • Her bir karakterin sayısal bir değeri vardır. Karakter sabitin sayısal değeri, karakterin ASCII kod tablosundaki karşılığıdır. Örn: ‘A’ karakterinin sayısal değeri 65’dir. • Karakter dizileri(strings) ise karakterlerin bir araya gelmesiyle oluşan yapılardır. C’de karakter dizileri çift tırnak arasında belirtilirler. Örn: “merhaba”, “elma”, “ogrenci” vb. Bilgisayar Programlama

22. Karakterler Hakkında Daha Fazlası • C’de ters slash ‘\’ karakterinin özel bir anlamı vardır. Bu karakter ile klavye ile ifade edilemeyen özel sembollerin ifade edilmesi sağlanır. Bu tür karakterlere “escape karakterleri” denir. printf( "Turkiye\'nin Baskenti Ankara\'dir."); Çıktı: Turkiye'nin Baskenti Ankara'dir. printf("Ali, \"Bu is seni ilgilendirmez.\" dedi.\n"); Çıktı: Ali, "Bu is seni ilgilendirmez." dedi. Bilgisayar Programlama

23. Bilgisayar Programlama

24. Değişken Bildirim Yerleri • Değişkenler bildirildikleri yere göre yerel ve global olmak üzere ikiye ayrılırlar. • Yerel değişkenler (localvariables): Fonksiyon veya bir blok içerisinde bildirimi yapılan değişkenlerdir. Bu tip değişkenler hangi fonksiyon veya blokta bildirilmişse orada aktif olurlar. Başka fonksiyonlardan çağrılamazlar. void toplama(int a, int b){ int c; /* c değişkeni yerel değişken olup, sadece bildirimi yapıldığı fonksiyonda kullanılabilir. */ c=a+b; return c; } Bilgisayar Programlama

25. Değişken Bildirim Yerleri • Genel değişkenler (global variables) • Genel değişkenler bütün fonksiyonların dışında bildirilir ve bütün fonksiyonlar içerisinden erişilebilirler. void karesi(); /* m ve n global tip değişkendir. Bu iki değişken tüm program boyunca kullanılmaktadır. */ int m,n; main() { m=7; karesi(); printf("%d nin karesi %d dir",m,n); } void karesi(){ n = m*m; } Bilgisayar Programlama

26. Tip Dönüşümleri • Bir ifadede farklı tipten değişkenler ve sabitler varsa tip dönüşümü gerçekleştirilir. • İki türlü tip dönüşümü vardır. Otomatik tip dönüşümü (implicit type conversion) ve açık belirtimli tip dönüşümü (explicit type conversion). • Otomatik tip dönüşümü • Veri tipleri küçükten tipten büyük tipe dönüştürülür. • Tamsayı tipler kayan noktalı tiplerden daha küçüktür • İşaretli tipler işaretsiz tiplerden daha küçüktür • double > float > long > int > short > char Bilgisayar Programlama

27. Otomatik Tip Dönüşümü • Şu kuralları hatırda tutalım • Sabit tamsayıların tipi int olarak kabul edilir. • Ondalık sayıların tipi double olarak kabul edilir. • İki int arasındaki işlemin sonucu yine int’dir. • İki float arasındaki işlemin sonucu yine float’dır. • Verinin biri float diğeri int ise sonuç float’dır • Verilerden biri double, diğeri double değilse, double olmayan veri önce double’a dönüştürülür ve işlemin sonucu double çıkar. • Eğer verilerden biri long diğeri unsignedint ise her ikisi de unsignedlong’a dönüştürülür ve sonuç unsignedlong olur. • char ve short veri tipleri int veri tipine dönüştürülür. • unsignedchar ve unsignedshortunsignedint’e dönüştürülür. Bilgisayar Programlama

28. Otomatik Tip Dönüşümü int a=100; float b=7.9; if(a+b > 0) { /* bir seyler yap */} /* float int’ten büyük olduğu için 100.000000’ dönüştürülerek toplama işlemi yapılır, daha sonra 0 (tamsayı) 0.000000’a (float’a) dönüştürülerek kıyaslama yapılır. Bilgisayar Programlama

29. Otomatik Tip Dönüşümü • Atama işlemi yaparken eğer eşitliğin solundaki değişkenin tipi eşitliğin sağındaki verinin tipinden küçükse bu durumda büyük tip küçük tipe dönüştürülüp atama yapılır. float x,y,z; int result; result=x*y*z/100+32/8-3*1.5; /* 100, 100.000000’a, 32/8’in sonucu olan 4 tamsayısı 4.000000’a , 3 ise 3.000000’a dönüştürülür. İşlem sonucu elde edilen float değeri int’e dönüştürüldükten sonra atama işlemi gerçekleştirilir. Bilgisayar Programlama