Matematyka i historia

1. Matematyka i historia Dawne pola powierzchni Opracował: Filip Dudewicz

2. Czym jest pole powierzchni? Pole powierzchni (potocznie nazywane powierzchnią figury lub polem figury) – jest miarą, przyporządkowującą danej figurze określoną liczbę charakteryzującą jej rozmiar.

3. Dzisiaj w Polsce pola powierzchni figur określane są jednostkami miary w postaci: milimetrów kwadratowych centymetrów kwadratowych decymetrów kwadratowych metrów kwadratowych arów (1 ar = 100m2) hektarów (1 hektar = 100 arów) kilometrów kwadratowych

4. Ale czy zawsze w Polsce obowiązywały takie jednostki, służące do obliczania pola powierzchni figur?

5. W dawnych czasach pola powierzchni obliczano stosując inne miary. Jedną z nich jest łan – który był jednostką podziału pól i służył pomiarom powierzchni i długości ziemi przeznaczonej pod zasiewy. Obszar 1 łana odpowiadał powierzchni średniej wielkości chłopskiego gospodarstwa. Łan dzielił się na zagony, te z kolei na skiby.

6. Zagon to długi, wąski pas zaoranego pola, składający się z kilku lub kilkunastu skib, ograniczony równoległymi bruzdami, np. zagon buraków, zagon ziemniaków. W dawnej Polsce pojęcie określające trudną do ustalenia powierzchnię ziemi uprawnej.

7. Pole powierzchni w dawnej Polsce mierzono też w morgach Morga (także mórg, jutrzyna) jest historyczną jednostką powierzchni używaną w rolnictwie. Początkowo oznaczała obszar, jaki jeden człowiek mógł zaorać lub skosić jednym zaprzęgiem w ciągu dnia roboczego (dokładnie: od rana do południa), a jej wielkość wynosiła – zależnie od jakości gleby, zaprzęgu i narzędzi w Europie 0,33–1,07 hektara.

8. Dla oznaczenia powierzchni stosowano również jednostki nazywane stopą kwadratową Stopa jako jednostka długości mierzy 288 mm, 36 stóp kwadratowych to sążeń

9. Pomiarów dokonywano również za pomocą sążnia. Sążeń kwadratowy ? dawna jednostka miary – wprowadzona w Rosji ukazem carskim 11 października 1835, w Królestwie Kongresowym w 1849. W Rosji obowiązywał do wprowadzenia w 1918 systemu metrycznego. Sążeń kwadratowy = 36 stóp kwadratowych oraz = 4,5522 m2.

10. W Polsce dawniej stosowano wiele systemów miar. Było to związane z wpływami ośrodków władzy i handlu i wynikało z konieczności ujednolicenia miar stosowanych między innymi do poboru podatków i w wymianie towarowej. W późniejszym okresie duża ilość systemów była wynikiem ujednolicania miar narzucanego przez zaborców na terenie zaborów. Jednocześnie trwały starania o powszechne ujednolicenie miar, którego efektem było wprowadzenie jednostek metrycznych. Jednostki miary, które stanowią ujednolicone miary do dzisiejszych czasów, zostały wprowadzone na ziemiach zaboru pruskiego w 1872, a austriackiego 1876. Na terenie zaboru rosyjskiego można ich było używać fakultatywnie od 1875.

11. Dziękuję za uwagę.