Dlaczego warto przechowywać krew pępowinową?

1. Dlaczego warto przechowywać krew pępowinową? Przygotował Damian Kazior

2. Co to są komórki macierzyste? Komórki macierzyste, inaczej komórki pnia (ang. stem cells) - komórki, które posiadają obydwie wymienione poniżej cechy: • są zdolne do potencjalnie nieograniczonej liczby podziałów. Inaczej mówiąc są nieśmiertelne i samoodnawialne. • mają zdolność do różnicowania się do innych typów komórek. Ze względu na ich pochodzenie komórki macierzyste dzieli się na: • embrionalne komórki macierzyste - wyprowadzone z źródeł embrionalnych, komórki te są z reguły toti- lub pluripotentne. • somatyczne (dorosłe) komórki macierzyste - znajdowane w narządach dorosłych organizmów, komórki te są multipotentne • komórki progenitorowe - występują w narządach dorosłych osobników, służą regeneracji tkanek, są unipotentne.

3. Należy rozróżniać embrionalne komórki macierzyste od krwi pępowinowej • Embrionalne komórki macierzyste mogą dać początek wszystkim możliwym tkankom. Komórki macierzyste pięciodniowego płodu mogą rozwinąć się w dowolny typ komórek i teoretycznie zastąpić uszkodzone komórki, których organizm nie jest w stanie odtworzyć. • Wykorzystywanie komórek embrionalnych jest wysoce kontrowersyjne, podobnie jak eksperymenty na zwierzętach. Zdaniem prof. Chang-hun, metoda oparta na krwi pępowinowej budzi mniejsze kontrowersje natury etycznej. Ponadto w przypadku komórek z krwi pępowinowej ryzyko przekształcenia się ich w nowotwór jest dużo mniejsze i nie ma ryzyka, że zostaną zniszczone przez układ odpornościowy.

4. Komórki macierzyste hodowane w kulturach in vitro mają zastosowanie w produkcji organizmów transgenicznych. Z ludzkimi komórkami macierzystymi wiąże się duże nadzieje na postęp medyczny w postaci terapii komórkowej i medycyny regeneracyjnej. Od kilkunastu lat na świecie trwają intensywne badania nad wykorzystaniem komórek macierzystych do leczenia m.in. białaczek. Być może uda się pokonać dzięki nim też inne nieuleczalne dotąd choroby - na przykład regenerować tkankę mięśniową (m.in. serca) czy nerwową (w chorobie Alzheimera, Parkinsona). Może uda się je wykorzystać także do leczenia rozległych oparzeń

5. Krew pępowinowa, zwana również `krwią łożyskową´, to krew, która pozostaje w pępowinie i łożysku po narodzinach i po odpępnieniu dziecka. Jest ona cennym źródłem komórek macierzystych, które są genetycznie jedyne w swoim rodzaju. Do niedawna była ona traktowana jako "odpad" i utylizowana razem z łożyskiem i pępowiną. Krew ta zawiera kilka razy więcej tzw. komórek macierzystych niż krew człowieka dorosłego. Komórki macierzyste służą organizmowi do regeneracji czerwonego szpiku kostnego, w którym dokonuje się produkcja komórek krwi (erytrocyty, trombocyty i leukocyty). U osób chorych na niektóre choroby krwi (np. białaczkę) dochodzi do zniszczenia szpiku w wyniku samej choroby i jej leczenia (chemioterapii). Odtworzenie szpiku możliwe jest tylko dzięki jego przeszczepowi, ale dobranie dawcy , czyli znalezienie zgodnej tkankowo osoby jest trudne. Nawet jeśli znajdzie się takiego dawcę, nie ma pewności, że organizm go nie odrzuci, nawet po roku. Dlatego najlepiej posiadać zapas własnych komórek macierzystych.

6. Ile kosztuje zdeponowanie krwi w banku prywatnym? • Pobranie krwi - 1,5-2 tys. zł, przechowywanie - ok. 400 zł rocznie (albo 3,5-4 tys. płatne z góry za 18-letni depozyt, choć trzeba pamiętać, że krwi pępowinowej jest tak mało, że wystarcza ona na leczenie chorego na białaczkę dziecka ważącego nie więcej niż 30 kg). W sumie koszty sięgają 5-6 tys. zł. Specjaliści oceniają, że w ośmiu bankach prywatnych spoczywa już ok. 30 tys. porcji, co kosztowało polskich rodziców już kilkadziesiąt milionów złotych. Z roku na rok chętnych przybywa.Na Zachodzie banki prywatne istnieją obok dużych banków przechowujących krew za darmo na potrzeby ogółu. Ale np. we Francji i we Włoszech bankowanie prywatne jest zakazane.Czy warto bankować krew na potrzeby własnego dziecka?To temat bardzo kontrowersyjny, bo w grę wchodzą tu ogromne pieniądze. Przedstawiciele banków prywatnych przekonują, że warto to robić. Innego zdania są eksperci Unii Europejskiej i Rady Europy, którzy opublikowali dokumenty dyskwalifikujące takie postępowanie jako składanie obietnic bez pokrycia. Nasza dzisiejsza wiedza nie pozwala stwierdzić, że ta krew z całą pewnością uratuje w przyszłości chore dziecko.

7. Zalety komórek macierzystych : • brak wątpliwości natury etycznej, co do ich wykorzystania w medycynie w przeciwieństwie do embrionalnych komórek macierzystych, • zawartość zarówno krwiotwórczych komórek macierzystych (obecnie już stosowanych w leczeniu wielu chorób), jak również komórek macierzystych dających początek komórkom innych tkanek (tkanki mięśniowej, kostnej czy też nerwowej), • dużo większe zdolności do podziału i różnicowania w porównaniu z komórkami macierzystymi pochodzącymi z tkanek dorosłego człowieka. • z reguły nie zawierają komórek nowotworowych, które powstają w późniejszym okresie życia pod wpływem środowiska zewnętrznego, • charakteryzują się obniżoną aktywnością immunologiczną, dzięki czemu ich przeszczepienie powoduje mniej powikłań u biorcy (w przypadku przeszczepu allogenicznego ) mniejsze ryzyko odrzucenia i słabiej wyrażona reakcja przeszczepu przeciwko gospodarzowi), • teoretycznie brak jest reakcji odrzucenia przeszczepu w przypadku przeszczepów autologicznych kiedy dawcą i biorcą jest ten sam organizm, • krew zdeponowana w Banku Krwi jest dostępna w każdej chwili kiedy tylko jest ona potrzebna,

8. Ludzkie embrionalne komórki macierzyste:

10. Embrionalne komórki macierzyste z mysich fibroblastów Ostatnio, naukowcy z instytutu zajmującego się biologią komórek macierzystych i medycyną na Uniwersytecie kalifornijskim w Los Angeles zdołali przeprogramować komórki pobrane od dorosłej myszy. Powróciły one do stanu pierwotnego, tworząc pulę komórek o właściwościach bardzo zbliżonych do embrionalnych komórek macierzystych. Wyniki badań zostały opublikowane 7 czerwca w magazynie Stem Cells. Do badań użyto fibroblasty, komórki twórcze tkanki łącznej właściwej, które pobrano od dorosłej myszy

11. Do hodowli fibroblastów dodano cztery czynniki białka, które przyłączają się do sekwencji DNA w obszarze promotora lub sekwencji wzmacniającej danego genu. Są one odpowiedzialne za regulację procesu transkrypcji. Powstałe pod ich wpływem indukowane komórki macierzyste iPS przeszły serie testów potwierdzających ich podobieństwo do embrionalnych komórek macierzystych. Kontrola procesu programowania epigenetycznego ma szeroki wachlarz potencjalnych zastosowań. Reprogramowane komórki ludzkie stanowiłyby bowiem nieskończone źródło komórek dla inżynierii tkankowej, które byłyby immunologicznie zgodne z potrzebującym ich pacjentem. Dwie kolonie ludzkich embrionalnych komórek macierzystych widziane w mikroskopie z kontrastem fazowym

12. Mysz z ludzkimi naczyniami krwionośnymi • Z ludzkich komórek udało się wyhodować naczynia krwionośne a "inkubatorem" była mysz. • Badania przeprowadzili naukowcy z Harvardu, posługując się myszami o osłabionym układzie immunologicznym, dzięki temu nie odrzuciły one ludzkich komórek. W ciągu tygodnia wszczepiona myszy mieszanina dwóch rodzajów komórek progenitorowych (o właściwościach przypominających komórki macierzyste), pobranych z krwi oraz szpiku kostnego przekształciła się w komórki endotelialne, wyściełające naczynia krwionośne oraz otaczające je komórki mezenchymalne. Powstała sieć nowych naczyń włosowatych połączona z układem krwionośnym myszy. Dzięki temu osiągnięciu prawdopodobnie uda się pomóc pacjentom, których własne naczynia uległy uszkodzeniu, a także skuteczniej leczyć serce po zawale. Może to też być krok w kierunku wyhodowania całych sztucznych narządów - żaden narząd nie może działać bez zaopatrujących go naczyń krwionośnych.

13. Polskie NIE dla komórek macierzystych z ludzkich embrionów • Przygotowany jest już projekt nowych regulacji prawnych zakazujących na terenie Polski jakichkolwiek badań na komórkach macierzystych pochodzących z ludzkich zarodków. W lipcu tego roku kraje członkowskie Unii Europejskiej porozumiały się w sprawie ograniczonego finansowania z unijnych funduszy badań na komórkach macierzystych w ramach unijnego programu badawczego w latach 2007-13 (tzw. siódmy program ramowy). Decyzja zapadła kwalifikowaną większością głosów. Polska oraz Litwa, Słowacja, Austria i Malta były temu przeciwne. Unijne środki będą mogły służyć do finansowania badań na komórkach macierzystych tylko w tych krajach członkowskich, gdzie są one dozwolone, a naukowcy mają podlegać rygorystycznej kontroli, zgodnie z krajowymi przepisami.

14. Lista chorób, które wg naukowców mogą być leczone z wykorzystaniem komórek macierzystych stale się powiększa. Część z nich prezentuje tabela: