Odnawialne źródła energii

1. Dr Joanna Godlewska Politechnika Białostocka Odnawialne źródła energii Białystok, 24 marzec 2009

2. Plan wystąpienia • Odnawialne źródła energii a ochrona klimatu • Odnawialne źródła energii w strategicznych dokumentach rozwojowych i aktach prawnych 3. Możliwości i bariery wykorzystania OZE w warunkach polskich 4. Korzyści z odnawialnych źródeł energii

3. Ochrona klimatu • 1992 – Konferencja w Rio de Janeiro Ramowa Konwencja Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu • 1997 – Konferencja Klimatyczna w Kioto Protokół z Kioto

4. Cel Protokołu z Kioto • ograniczenie i redukcja emisji gazów cieplarnianych w latach 2008-2012 średnio o 5% w stosunku do roku bazowego (1990)

5. Tabela 1. Załącznik B do Protokołu z Kioto

6. Postanowienia Protokołu z Kioto • Zwiększenie efektywności energetycznej w odpowiednich działach gospodarki • Ochrona i podniesienie efektywności pochłaniaczy i zbiorników gazów cieplarnianych • Promowanie zrównoważonych form rolnictwa w aspekcie ochrony klimatu • Badanie, promocja, zwiększenie wykorzystania nowych źródeł energii • Zmniejszanie i eliminacja niedoskonałości rynkowych (bodźce fiskalne, zwolnienia z podatku, ceł oraz dotacje) • Ograniczenie emisji metanu poprzez jego odzysk i wykorzystanie w sektorze produkcyjnym

7. OZE w dokumentach • Polityka energetyczna Polski do 2025 roku przyjęta przez Radę Ministrów 22 grudnia 2004 roku • Polityka energetyczna Polski do 2030 roku, Ministerstwo Gospodarki, projekt z dnia 04.09.2008 • Strategia rozwoju energetyki odnawialnej, uchwalona przez Sejm RP w sierpniu 2001 roku • II Polityka ekologiczna państwa, przyjęta przez Sejm w 2001 roku oraz Polityka ekologiczna państwa na lata 2009–2012 z uwzględnieniem perspektywy do roku 2016, przyjęta przez Sejm w 2008 • Dyrektywa 2001/77/EC Parlamentu Europejskiego i Rady z 27 września 2001 r. w sprawie promocji energii elektrycznej ze źródeł odnawialnych na wewnętrznym rynku energii elektrycznej • Ustawa z 10 kwietnia 1997 roku Prawo energetyczne wraz z późniejszymi zmianami

8. Polityka energetyczna Polski do 2025 roku • harmonijne gospodarowanie energią • pełna integracja energetyki polskiej z europejską i światową • wypełnianie zobowiązań traktatowych, konkurencję rynkową (z administracyjną regulacją w pewnych obszarach) • wspomaganie rozwoju odnawialnych źródeł energii

9. Polityka energetyczna Polski do 2030 roku • poprawa efektywności energetycznej • wzrost bezpieczeństwa energetycznego • rozwój wykorzystania odnawialnych źródeł energii, w tym biopaliw • rozwój konkurencyjnych rynków paliw i energii • ograniczenie oddziaływania energetyki na środowisko

10. Strategia rozwoju energetyki odnawialnej • postawiono cel osiągnięcia 7,5% udziału energii ze źródeł odnawialnych w bilansie paliw pierwotnych kraju w 2010 roku i 14% udziału w 2020 roku

11. Dyrektywa Unijna w sprawie promocji energii elektrycznej ze źródeł odnawialnych na wewnętrznym rynku energii elektrycznej Założenie, że do 2020 roku nastąpi: • zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych co najmniej o 20% w stosunku do roku 1990 • racjonalizacja wykorzystania energii a w konsekwencji ograniczenie jej zużycia o 20% • zwiększenie udziału energii produkowanej z OZE, który ma stanowić 20% całkowitego zużycia energii

12. Polityka ekologiczna państwa • jeden z 4 priorytetów: ochrona klimatu CELE: • wspieranie rozwoju odnawialnych źródeł energii i wzrost efektywności jej wykorzystania • wdrażanie systemów zarządzania środowiskowego oraz rozwiązań opartych na Najlepszych Dostępnych Technikach w przedsiębiorstwach, • wdrażanie polityki klimatycznej do strategii i polityk sektorowych

13. Tabela 2. Moc zainstalowana instalacji OZE wytwarzających energię elektryczną (w oparciu o koncesję ważną na dzień 31 grudnia 2007 r.) Źródło: Urząd Regulacji Energetyki

14. Energia wiatru Realny potencjałekonomiczny: 445 PJ (ląd: 337, morze: 67) Elektrownie wiatrowe: Moc zainstalowana instalacji w 2008 roku: 420,751 MW Ilość energii elektrycznej wytworzonej w 2007 roku: 472116,429 MWh

15. Energia wiatru

16. Energia wiatru • Rozwój w Polsce na początku lat dziewięćdziesiątych, głównie na wybrzeżu • Pierwsza profesjonalna farma wiatrowapowstała w 1999 roku w Barzowicach k. Darłowa (postawiono 6 wiatraków o mocy 850 kW każdy, co daje łącznie 5 MW). • W 2006 roku w Tymieniu rozpoczął pracę park wiatrowy o mocy 50 MW • Prognozy: w 2010 roku elektrownie wiatrowe mają pokrywać 2,3% krajowego zużycia energii

18. Bariery w wykorzystaniu wiatru • Przyłączenie do sieci: słaba infrastruktura sieci przesyłowej na terenach o dużej wietrzności (północna Polska) • Lokalizacje na obszarach cennych przyrodniczo

19. Energia wód Realny potencjał energii wód: • 18 PJ (5 TWh/rok) [wykorzystany w 41%] Elektrownie wodne: • Moc zainstalowana instalacji w 2008 roku: 936,390 MW • Ilość energii elektrycznej wytworzonej w 2007 roku: 2252659,312 MWh

20. Energia wód • Zasoby energii wody zależą od spadku koryta rzeki oraz przepływów wody. • Większość krajowych zasobów (około 68%) skupionych jest w obszarze dorzecza Wisły, zwłaszcza jej prawobrzeżnych dopływów. • Dogodne warunki do budowy małych elektrowni wodnych istnieją w Karpatach, Sudetach, na Roztoczu, a także na rzekach Przymorza. Również istotne znaczenie ma potencjał rzeki Odry.

21. Rozmieszczenie potencjału energetycznego wód w Polsce • dorzecze Wisły – 9,3 TWh/rok, w tym rzeka Wisła 6,2 TWh/rok, • dorzecze Odry – 2,5 TWh/rok, w tym rzeka Odra 1,8 TWh/rok, • dorzecze Przymorza – 0,3 TWh/rok, • mała energetyka wodna (MEW) – 2,0 TWh/rok

23. Małe elektrownie wodne • około 300 MEW prywatnych, o średniej mocy zainstalowanej rzędu 100 kW, • około 110 MEW państwowych, o średniej mocy rzędu 750 kW (Zakłady Energetyczne), • około 5 MEW administracji państwowej, o średniej mocy rzędu 2 500 kW.

24. Bariery w wykorzystaniu energii wodnej • Brak woli wsparcia dla budowy dużej elektrowni wodnej na Dolnej Wiśle. Budowa dużej elektrowni wodnej na Wiśle powinna być traktowana jako alternatywa dla budowy elektrowni jądrowej w Polsce. • Skomplikowana sytuacja własnościowa obiektów wodnych, mogących służyć rozwojowi małej energetyki wodnej. • Zbyt duże koszty inwestycyjne, przy konieczności budowy od podstaw stopnia wodnego. Niezbędne jest zidentyfikowanie i właściwe zarządzanie istniejącymi obiektami wodnymi oraz wpisywanie inwestycji energetycznych w działania inwestycyjne służące bezpieczeństwu przeciwpowodziowemu

25. Energia geotermalna Realny potencjał ekonomiczny: 12,4 PJ (wykorzystany w 12%) Moc zainstalowana w Polsce w2005 roku: 102 MW Dotychczas w Polsce wybudowano zaledwie cztery systemy ciepłownicze w oparciu o wykorzystanie wód geotermalnych - w Pyrzycach, Zakopanem, Mszczonowie i w Uniejowie, a kilka dalszych czeka na realizację.

27. Energia słoneczna Realny potencjał ekonomiczny: 83 PJ (wykorzystany w 0,2%) Rejonizacja średniorocznych sum promieniowaniasłonecznego całkowitego padającego na jednostkę powierzchni poziomej w kWh/m2/rok.

28. Bariery w wykorzystaniu energii słonecznej • Brak prostego systemu wsparcia małych indywidualnych inwestycji w instalacje kolektorów. Tylko system małych grantów łatwo dostępnych dla osób fizycznych pozwoli na masowy rozwój energetyki cieplnej opartej na energii słońca. • Brak zdefiniowanych celów odnośnie wykorzystania fotowoltaiki w budownictwie

29. Energia Biomasy Realny potencjał ekonomiczny:600 PJ • odpady stałe suche – 166 • biogaz (odpady mokre) – 123 • drewno opałowe (lasy) – 24 • uprawy energetyczne - 287 • Elektrownie na biomasę: • Moc zainstalowana instalacji w 2008 roku 259,790 MW • Ilość energii elektrycznejwytworzonej w 2008roku: 545 765 MWh

30. Biomasa: produkty rolnicze • słoma roślin zbożowych • gałęzie z przecinek sadów oraz inne odpady produkcji roślin i warzyw • zrębki z upraw roślin energetycznych, m.in. wierzby, ślazowca, róży bezkolcowej • alkohole (surowce: ziemniak, burak cukrowy, zboże) jako dodatki do benzyn silników gaźnikowych • olej rzepakowy (surowce: rzepak uprawiany na gruntach częściowo skażonych) jako paliwo do silników wysokoprężnych • biogaz z nawozu organicznego produkcji zwierzęcej • biogaz z osadów ściekowych, odpadów komunalnych, płynnych i stałych

31. Biomasa: produkty leśne • drzewa i gałęzie z przecinek i cięć sanitarnych lasów • gałęzie z cięć produkcyjnych • odpady z przemysłu drzewnego, trociny itp. • plantacje lasów energetycznych liściastych.

32. Bariery w wykorzystaniu energetycznym biomasy • Brak lokalnych rynków biomasy energetycznej • Słaba konstrukcja systemu dopłat do upraw energetycznych • Brak prostego systemu wsparcia dla powszechnego stosowania indywidualnych biomasowych instalacji energetycznych (małe kotłownie i elektrociepłownie) • Brak systemu kontroli emisji z instalacji energetycznych małej mocy • Brak standardów odnośnie paliw biomasowych oraz nieścisłości w klasyfikacji odpadów mogących stanowić biomasę na cele energetyczne oraz wymagań odnośnie urządzeń i możliwości ich „termicznego przekształcania”.

33. Wsparcie OZE poprzez: • obowiązkowy zakup całej energii wyprodukowanej ze źródeł odnawialnych, a nie limitowane koncesje • pierwszeństwo w zakupie energii czystej przez zakłady energetyczne przed energią ze spalania • stała cena zakupu energii czystej przez minimum 3 lata, w wysokości wyższej niż minimalna cena zakupu energii ze spalania • niskie opodatkowanie • dotacje wspierające budowę, niskooprocentowane kredyty bankowe

34. Zwiększenie bezpieczeństwa energetycznegopoprzez wykorzystanie OZE wynika z • decentralizacji wytwarzania energii • zróżnicowania źródeł energii • wykorzystania lokalnych zasobów energetycznych

35. Inne korzyści związane z wykorzystaniem odnawialnych źródeł energii • korzyści ekologiczne: poprawa jakości powietrza, redukcja niskiej emisji, ochrona zasobów nieodnawialnych, zmniejszenie ilości wytwarzanych odpadów • powstawanie nowych podmiotów gospodarczych i nowych miejsc pracy zarówno w produkcji i wykorzystaniu odnawialnych źródeł energii, jak i w produkcji urządzeń i usług • możliwość aktywizacji terenów rolniczych i zdegradowanych przemysłowo

36. Inne korzyści związane z wykorzystaniem odnawialnych źródeł energii • obniżenie kosztów energii • możliwości uzyskania wsparcia finansowego ze źródeł krajowych (system funduszy ochrony środowiska i gospodarki wodnej, EKOFUNDUSZ, BOŚ) i zagranicznych (FS, EFRR, MF EOG, LIFE+, GEF) • zwiększenie wpływów budżetów lokalnych • wzrost świadomości ekologicznej w zakresie konieczności oszczędzania energii oraz stosowania nowoczesnych rozwiązań służących zaopatrzeniu w energię • proekologiczny wizerunek gminy

37. Dziękuję za uwagę