Werken met je hart en je hersens

1. Werken met je hart en je hersens Joop van de Ven Anne van den Berg Back to the basics Lunchlezing Rooyse Wissel 15 oktober 2009

2. Taken leefmilieu

3. Opbouw in behandelrelatie en setting • Waarden op basis van zingeving: betrouwbaarheid • Normen: respectvolle omgang • Behandelklimaat en strategie: supportief • Behoeftes patienten: motivatie • Doelen: versterking intacte functies • Houding: vriendelijk grensstellend • Methodiek: schema-therapie • Interventies: groepsinterventie • Technieken: 5 G formulier

4. Stadia van waarden (Abroms, 1978) Straf en gehoorzaamheids-orientatie: Ander in dienst van eigenmacht, overleven Instrumenteleorientatie: Ander in dienst van eigenplezier, pleasure seeking Interpersoonlijke orientatie: Ander staat in dienst van eigensocialisatie, ergensbijhoren Orde en gezagorientatie: Ander in dienst van handhavingregels, afsprakennakomen Sociale contract orientatie: Ander voorafgrenzing en loyaliteit, adaptieveflexibiliteit Universeleethischeprincipes: Ander alsmedevormgeveraanuniverselewaarden. Ontmoeting op basis van commitment van hogereorde

5. Stadia Patiënten en Therapeuten Patienten: overleven, driftbevrediging, sociaalaanpassen Therapeuten: orde en plicht, flexibelaanpassen, maatschappelijkeidealen 2 opmerkingen: Therapeutendienenvoorbehandeling op individueel- en groepsniveauaansluitingtezoekenbij het niveau van de patient(en). Stimulereneenniveauhoger. Hoe groter de klooftusseninnerlijkkader/ideaal van Medewerker, en de praktijk op de werkvloer, hoe groter kans op burn-out

6. Behandelstrategieën (J.F.W. Kok)

7. Algemenewaardevolleeigenschappenbehandelmilieu Consistentie Containment Constantie Duidelijkheid BetrouwbaarheidDoorzichtigheid Therapeutischeinteractie VrijwilligheidNiet-gecontamineeerd Variantie Holding Progroep

8. Destructieveeigenschappenbehandelmilieu (Abroms) DestructiviteitDesorganisatie DysforieDependentie DominantieDysmentalisatie Deviantie Antigroep

9. Onderzoekpersoonlijkheidstoornissenforensischepsychiatrie Metastudies: Warren c.s. (2003): Dangerous and Severe Personality Disorders. Conclusie voor persoonlijkheidsverandering: Community Based Treatment. Adviescommissie Gezondheidsraad (2006): Antisociale persoonlijkheidstoornis. Conclusie voor persoonlijkheidsverandering: Geen aanwijzingen wel of niet te behandelen Expertisecentrum Forensische psychiatrie (2008): Richtlijn Persoonlijkheidstoornissen: ‘What Works’ met cognitieve gedragstherapie.

10. HoldingDe dragende en voedendebehandelomgeving Bevorderend: organisatie staat qua regels, rollen, functies en afspraken. Duidelijke behandelhouding en filosofie. Communicatie binnen team en naar patiënten sluit aan. Veiligheid door sfeer en kloppende procedures. Gezond kunnen eten en slapen. Belemmerend: personeelsgebrek door ziekte en plotseling weggaan. Voortdurende angst en woede. Niet boven de partijen staan. Niet verbinden, maar splitsen.

11. ContainmentVerdragen en verwerken van pijn, onzekerheid en destructiviteit Bevorderend: begrenzen (behapbaar maken), begrijpen, betekenisgeven en dat communiceren. Zorgen voor continuiteit. Preventief? Incidentmethode. Belemmerend: beheersen, de regels hanteren zonder in gesprek te gaan, veroordelen zonder het verhaal patient te horen. Terugpakken, elkaar de schuld geven. Goeden en slechten.

12. ConsistentieGezamenlijkheid en afstemming in doelentussen de programmaonderdelen Bevorderend: onderlinge samenwerking. Behandelonderdelen passen als een mozaiek in elkaar en vormen een geheel. Erkenning van verschillen in werkwijze en doelen onderdelen. Belang van BHP Belemmerend: rivaliteit tussen onderdelen. Gefragmenteerde behandelhobbies. Eilandencultuur. Onvoldoende regie in gezamenlijk behandelproces

13. TherapeutischeinteractieStructureren, luisteren, begrijpen, betekenisgeven en communiceren Bevorderend: voor staf gestructureerde bijeenkomsten voor integratie gevoelens, communicatie, begrijpen en hoe te intervenieren naar patientengroep en individu. Met patienten: doel en vorm bijeenkomsten richten op nadenken en communcieren over eigen en andermans gedrag. Interactioneel verbinden met elkaar. Belemmerend: klagen, externaliseren, defaitisme, beschuldigen, invullen, patiënten laten ruzien.

14. BetrouwbaarheidRegeltoepassing en relationeleafstemminggaan gelijk op Bevorderend: afgestemd opbehoeftes (groep) patienten. Uitleggen waarom en hoe. Respectvolle toepassing hierin naar mogelijkheden staf, groep en patienten. Belemmerend: regels zijn regels, op elke regel is een uitzondering, toegeven aan groepsdruk, bedreiging of verleiding. Sadistisch reageren.

15. NietgecontamineerdFunctionele en persoonlijkebelangengescheiden Bevorderend: respecteren van grenzen. Betrouwbaar zijn. De ander als eigen persoon ervaren. Ruimte voor patiënt om zichzelf te kennen. Belemmerend: chanteerbaar en kwetsbaar zijn b.v. privetelefoontjes. Wat therapeutisch is en ‘echt’ lopen door elkaar. Verwarrend.

16. ConstantieVoorspelbaarheid en rithme van de setting Bevorderend: uiterlijke structuur wordt innerlijk structuur door objectconstantie. Vroegere onvoorspelbaarheid wordt voorspelbaarheid. Tijd, plaats, aanwezigheid personeel, P.B.’er, therapeut. Veilige gehechtheid. Belemmerend: onvoorspelbaarheid roept angst en woede op. Innerlijke structuur komt niet van de grond.

17. VariantieBeweeglijkheid van de setting Bevorderend: fases in behandeling, behoeftes en stoornissen patiënten vragen om beweeglijkheid. Verbetering en uitbreiding vaardigheden om iets aan te kunnen. Persoonlijke en groepsontwikkeling krijgt ruimte. Belemmerend: structuur staat boven proces/ontwikkeling en niet naast. Onvoldoende ontwikkeling vanwege starheid.

18. DuidelijkheidOverzichtelijkehelderebehandelorganisatie Bevorderend: vertrouwen vanwege heldere programmering, duidelijke regels. Absolute grenzen en variabele grenzen, procedures en informatie zoals klachtrecht. Patient wordt serieus genomen. Verhoogt zelfbeeld en wederkerige communicatie Belemmerend: chaos en willekeur. Geen lerende omgeving. Overlevingsgedrag vanwege wantrouwen.

19. DoorzichtigheidOpenheid en transparantie over afdelingszaken Bevorderend: Verhoogt wederzijds vertrouwen en maakt gang van zaken op afdeling voorspelbaar en begrijpbaar. Ook aangeven waarom je over bepaalde zaken niet open bent b.v. privacy. Belemmerend: wantrouwen en angst/woede. Afhankelijkheid waardoor weinig appel op ontwikkeling. Ondercultuur met roddels en geheimen ontstaat.

20. IdentificionaliteitMogelijkheid tot voorbeeldfiguren en gedrag Bevorderend: naast expliciet leren is er ruimte voor impliciet leren van hoe je in het leven staat en problemen aanpakt. Iemand als voorbeeld zoals oudere rijpere patiënt, medewerkers die niet ver van dagelijks leven af staan (arbeid). Belemmerend: kliniek is wezensvreemd voor patiënt. Leert niet in de groep maar via therapeutische technieken. Zal zich niet engageren en commiteren.

21. VrijwilligheidVerandering is pas echtmogelijkalseigenkeuze Bevorderend: verhoogt motivatie tot gewenste verandering. Verandering kan geïnternaliseerd worden en daarmee hogere garantie voor blijvend gewenst gedrag. Op afdeling meer ruimte om te oefenen en te proberen Belemmerend: vechten tegen de bierkaai. Verzet en eindeloze strijd. Verhoogt woede en verlaagt vertrouwen.

22. Op de reservebank Beschikbaarheid: fysiek en emotioneel ook in slechte dagen. Legitimeerbaarheid: setting is goede plek en wordt als zodanig erkend door de partijen. Transculturele afstemming: openstaan voor cultureel/religieus andere betekenissen. Betrokkenheid: oprechte belangstelling, positieve perspectiefvolle houding. Plu(t)smelding naast mi(t)smelding.

23. Teamfunctioneren in behandelmilieu • Verschillende vertegenwoordigers van waarden en algemene kenmerken • Intervisie met erkenning van verschillen en overeenkomsten • Aansluiting definieren op functioneren patient en patientengroep • Herkennen parallelprocessen

24. TeamfunctionerenbinnenvisieRooyseWissel • Delictrecidive vermindering waardoor resocialisatie • Gezond werkklimaat • Maatschappij als belangrijke klant • Patient optimaal behandelaanbod, realistisch erbij betrekken • Goed intern en extern ketenmanagement • Goede kwaliteit- prijsverhouding