Akıllı Ulaşım Sistemleri ve Bilgi Güvenliği

1. Akıllı Ulaşım Sistemleri ve Bilgi Güvenliği Dr. Hasan PALAZ TÜBİTAK BİLGEM 25.05.2012

2. GELECEĞİN ULAŞIM SİSTEMLERİ • Complex • Large-Scale • Interconnected • Open • Sociotechnical Geleceğin Ulaşım Sistemleri CLIOS(*) prensibine uygun olarak gelişecektir. NEDEN ? (*) Prof. Joseph M. Sussmann, MIT

3. TÜRKİYE KARAYOLLARI VE TAŞIT SAYISI • Karayolu uzunluğu artıyor • Motorlu araç sayısı da artıyor

4. TÜRKİYE DEVLET YOLLARI TRAFİK HACİM HARİTASI 2010 • Yıllık ortalama günlük trafik artıyor.

5. KARAYOLU TAŞIMACILIĞINDA GELECEK Moskova, Rusya Puxi Viaduct, Şangay Ulaşım Sistemlerinde karmaşıklık ve ölçeğin gitgide arttığı bir dönemde yaşıyoruz

6. TÜRKİYE DEMİRYOLU TAŞIMACILIĞI • Demiryolu taşımacılığı artıyor • Demiryolu uzunluğu da artıyor

7. DEMİRYOLU TAŞIMACILIĞINDA GELECEK Frankfurt, Almanya

8. 2011 YILI İÇ HAT UÇUŞ HARİTASI • Dün sadece THY tarafından 2 merkezden 25 noktaya • 2011 yılında 7 havayolu 7 merkezden 46 noktaya

9. TÜRKİYE ULAŞTIRMA SEKTÖRÜNDEN KAYNAKLANAN CO2 EŞDEĞER EMİSYONU Ulaştırmadan Kaynaklanan CO2 eşdeğer emisyonu 47,48 Milyon ton

10. İSTANBUL ATATÜRK HAVALİMANI GÜRÜLTÜ ÖLÇÜMLERİ Gürültüyü Azaltmak İçin Alınabilecek Tedbirler: · Hava alanlarının, endüstri ve sanayi bölgelerinin yerleşim bölgelerinden uzak yerlerde kurulması, · Yerleşim yerlerinde ve binaların içinde gürültü rahatsızlığını önlemek için yeni inşa edilen yapılarda ses yalıtımı sağlanması · Havaalanlarının daha sessiz hale getirilmesi (Uçaklarda sessiz motorların kullanılması) · Uçak kalkış ve iniş zamanlarına kısıtlama getirilmesi · Rotaların yeniden düzenlenmesi · Havaalanındaki yer operasyonlarının düzenlenmesi

11. ÇOK MODLU BÜTÜNLEŞİKYAKLAŞIM EtkinveGüvenlibütünleşikçözümleriçin: BilgiTeknolojileriveBilgiGüvenliğiTeknolojileri

12. AUS TABANLI ÇÖZÜMLERİN VAADETTİKLERİ • Güvenliği artırır • Yolcu ve kullanıcı memnuniyetini artırır • Sıkışıklığı azaltarak performansı artırır • Hareketliliği, çevikliği ve entegrasyonu artırır • Çevresel faydalar sağlar • Üretkenliği artırarak istihdam sağlar ve ekonomiyi geliştirir • Farklı alanlarda ek istihdam alanları (Örneğin ABD’de 20 yılda 600.000 istihdam yaratacağı öngörülüyor.) • AUS yatırımları otoban yapımına göre geri dönüşümü çok yüksek (bu değer 25 kata kadar çıkabilmektedir. )

13. BİLGİ TEKNOLOJİLER (BT) BOYUTU • BT birçok endüstride devrim yaptı • Gelecek on yıllarda taşımacılık sistemlerinin iyileştirilmesi ile ülke çapında yeni bilgi altyapıları oluşturulacak. • AUS dönüşümün gerçekleşmesinde BT’nin önemli bir yeri olacak. • Bilginin zamanında ve doğru olarak üretilmesi, paylaşılması, toplanması, işlenip değerlendirilmesi, karar destek süreçlerine sağlanması bütünleşik bir yaklaşımla ele alınmalı • Özellikle Bilgi Güvenliği Teknolojileri operasyonel başarı için kritik öneme haiz olacaktır

14. BİLGİ GÜVENLİĞİ VE MAHREMİYET • Güvenlik isterleri • Kimliklendirme • Erişim denetimi • Mesuliyet takibi • Mesaj bütünlüğü • Mahremiyet İsterleri • Anonimlik • İzlenemezlik • Mesajların gizliliği (kriptolama)

15. GÖREV KRİTİK SİSTEMLER • Gerçek/Yakın Gerçek Zamanlı • Yazılım Güvenliği • Siber Güvenlik • Yazılım Güvenirlik • Yazılım Test ve Değerlendirme lab. • Yazılım Geçerleme ve Doğrulama • Gerçek Zamanlı İşletim Sistemi (GİS)

17. GEMRAD ve SAMRAD PROJELERİ GEMRAD (Gemi Seyir Radarı) ve SAMRAD (Sahil Gözetleme Radarı) Proje, Sahil Güvenlik Komutanlığı ve DzKK.lığı’nın radar gereksinimlerini, tamamen ulusal biçimde karşılamayı hedeflemektedir. Proje Tanımı • Üretim prototipleri ve çevresel testleri tamamlanmıştır. Çıktılar Kullanılan AUS Teknolojileri • seyir bilgilerinin sayısal harita üzerinde gösterilmesine, izlenebilmesine ve plotlama yapabilmesine imkân tanıyan yazılım altyapıları • Seyrüsefer sistemleri ve GPS sistemleri ile entegrasyon

18. KUŞ RADARI PROJESİ Kuş Radarı Proje, Devlet Hava Meydanları İşletmesi’ne bağlı olan havaalanları ve civarındaki kritik sahalarda göçmen kuşlar ile uçakların geçiş yollarının kesişmesi nedeniyle oluşabilecek kuş-uçak çarpışmalarını önlemek maksadıyla, Kuş Radarı ve Milli Gözetim Radarı Sistemlerinin geliştirilmesi. Proje Tanımı • Kuş Radarı • Milli Gözetleme Radarı Çıktılar Kullanılan AUS Teknolojileri • Radar • Sinyal İşleme

19. GÜVENLİ ARAÇ HABERLEŞME SİSTEMİ Güvenli Araç Haberleşme Sistemi Projesi Uçak, helikopter, gemi gibi hareketli unsurların yer ile olan telsiz iletişiminin güvenli olarak gerçekleşmesini sağlamaktadır. Proje Tanımı • Güvenli haberleşme sistemi. Çıktılar Kullanılan AUS Teknolojileri • Hareketli unsurların konum bilgisi, merkezden yönlendirilmesi ve durumları ile ilgili bilgiler güvenli olarak iletilmektedir.

20. SAYISAL PLOTLAMA MASASI PROJESİ Yeni Tip Karakol Botu Sayısal Plotlama Masası (DRT Masası) Proje, Yeni Tip Karakol Bot’larının standart donanımına dahil olacak Sayısal Plotlama Masası (DRT Masası)’nın geliştirilmesi, doğrulanması, liman ve deniz testleri ile birlikte, YTKB sınıfı gemiler için 16 adet üretilmesini hedeflemektedir. Proje Tanımı • YTKB DRT Masası (Ürün 16 adetüretilmektedir.) Çıktılar Kullanılan AUS Teknolojileri • Seyir bilgilerinin sayısal harita üzerinde gösterilmesine, izlenebilmesine ve plotlama yapabilmesine imkân tanıyan yazılım altyapıları • Seyrüsefer sistemleri ve GPS sistemleri ile entegrasyon

21. MEYDAN KONTROL VE YAKLAŞMA/YOL KONTROL SİMÜLATÖRÜ PROJESİ ATC Meydan Kontrol ve Yaklaşma/Yol Kontrol Radar Simülatörü Hava Trafik Kontrol temel, tazeleme, intibak ve ileri düzey eğitimleri ve Hava Trafik Yönetimi (ATM) ARGE çalışmaları yapılabilecek sistemi ve ASTERIX radar veri kayıt sistemini geliştirmek. Proje Tanımı • Yaklaşma/Yol Kontrol Pozisyonu, • Meydan Kontrol Pozisyonu • Pilot Pozisyonu • 120 derecelik Görsel Kule • Sesli Muhabere Sistemi • ASTERIX Radar Verisi Kayıt/Gösterim • Performans Değerlendirme Sistemi • Hava Sahası Düzenleme Araçları Çıktılar Kullanılan AUS Teknolojileri • GIS, Havacılık haritaları, • Uçuş Planı Yöneticisi, • SafetyNet • A-SMGCS • Simülasyon

22. HAVA ARACI TAKİP SİSTEMİ (HATS) PROJESİ GPS Uydu GSM Hava Aracı Takip Sistemi Projesi Alçak irtifada uçan helikopter gibi hava araçlarının, uçuş emniyetini destekleyecek ve acil durumlarda hava aracına en kısa zamanda ulaşılmasına katkı sağlayacak Hava Aracı Takip Sisteminin geliştirilmesi amaçlanmaktadır. Proje Tanımı • Hava Aracı Takip Merkezi • Hava Aracı Takip Cihazları Çıktılar Kullanılan AUS Teknolojileri • GSM/GPRS • GPS • GIS • V2I

23. ULUSAL DEMİRYOLU SİNYALİZASYONU PROJESİ Ulusal Demiryolu Sinyalizasyonu Projesi Esnek, genişleyebilir yapıda; yerli kaynaklar ile geliştirilmiş; hazır ticari ürünlere dayanan; uluslararası standartlara uygun; ülke çapında yaygınlaştırılabilir bir sinyalizasyon sisteminin tüm bileşenleri ile birlikte geliştirilmesi, pilot bölgeye kurularak devreye alınmasını hedeflemektedir. Proje Tanımı • Demiryolu Anklaşman Sistemi • Demiryolu Trafik Kontrol Merkezi • Mithatpaşa Demiryolu Sinyalizasyon Sistemi Çıktılar Kullanılan AUS Teknolojileri • Anklaşman Sistemi • Trafik Kontrol Sistemi • Sinyalizasyon Sistemi • I2V/ V2I

24. TREN SİMÜLATÖRÜ (TRENSİM) PROJESİ Tren Simülatörü Sürücüsü personelin sanal ortamda; tren sürüş eğitimlerinin yapılması, değişik iklim ve yol koşullarında tren kullanma tekniklerinin geliştirilmesi, performansının değerlendirmesi, arıza ve risk önleyici yeteneklerin geliştirilmesi için E43000 elektrikli lokomotif tren simülatörü geliştirilmiştir. Proje Tanımı • Harketli gerçek ölçülerde tren kabini • Simülasyon Sistemi • Görsel Veritabanı • Merkezi Donanım Bilgisayarı • Demiryolu bilşenleri matematiksel modeli • Ê 43000 Lokomotif Modeli Çıktılar Kullanılan AUS Teknolojileri • E 43000 Lokomotif modeli • Sinyalizasyon Sistemi • Simülasyon • Demiryolu bileşenleri matematiksel modeli

25. GÜMRÜK KAPILARI GÜVENLİK SİSTEMLERİ PROJESİ Gümrük Kapıları Güvenlik Sistemleri T.C. Başbakanlık Gümrük Müşteşarlığı’nca “Gümrük Modernizasyonu” adı altında yürütülen yasal eşya, insan ve araç trafiğini elektronik ortamda izleyen bir sistemin tesisi çalışmaları kapsamında, Kara Gümrük Kapılarının izlenmesine olanak sağlayacak güvenlik sistemlerinin kurulmasıdır. Proje Tanımı • Kontrol merkezi, • Güvenlik kamera kontrol sistemi, • Plaka okuma sistemi • Transit geçiş yapan araç takip sistemi • Geniş alan ağ güvenliği • Araç ve konteyner tarama sistemi Çıktılar Kullanılan AUS Teknolojileri • GIS • GPS / GPRS • V2I / I2V • Plaka Okuma Sistemi • Karar Destek sistemi • IP şifreleme

26. BİLGEM´in AUS´da Potansiyel Katkı Alanları • Haberleşme Teknolojileri • Araçlara Özel Haberleşme Teknolojileri • Dedicated Short Range Communications (Ör. Araçtan-Araca (V2V) ve Araçtan-Altyapıya Haberleşme (V2I)) • Araç Ortamından Kablosuz Erişim (Wireless Access in Vehicular Environment, WAVE) • Communications Access for Land Mobiles (CALM) • Deniz ve Hava Araçlarına Özel Haberleşme Teknolojileri ve İzleme Sistemleri

27. BİLGEM´in AUS´da Potansiyel Katkı Alanları • Güvenlik ve Mahremiyet • Kullanılan haberleşme sistemleri ve ağlarındaki güvenlik • Kişi ve araçların mahremiyet

28. BİLGEM´in AUS´da Potansiyel Katkı Alanları • Çok Modlu karmaşık sistemlerde Veri Füzyonu ve İşlenmesi

29. BİLGEM´in AUS´da Potansiyel Katkı Alanları • Modelleme ve Simülasyon • En uygun güzergahın seçilmesi (Maliyet, zaman, trafik v.b. kriterlere göre) • En uygun hız tavsiyeleri • Diğer altyapı optimizasyon ihtiyaçları

30. BİLGEM´in AUS´da Potansiyel Katkı Alanları • RFID ve Sensör Teknolojileri • Araçların kaza yapmalarını önleyici sistemler (Frontal Collision Warning) • Yol ve hava durumu sensörleri (Ör. Buzlanma, kaygan yol, v.b.)

31. SONUÇ ve ÖNERİLER • Güvenlik ve mahremiyet isterlerinin ayrıntılı bir biçimde tespit edilmesi • Altyapıların ve standartların oluşturulması ve tasarımında, güvenlik ve mahremiyet isterlerinin erken dönemlerde gözetilmesi • Önemli unsurlar: • Ulusal seviyede vizyon ve katılım • AUS gerçeklemesine önemli miktarda altyapı yatırımı yapmak • Güçlü devlet desteği ve liderliği • Çok yönlü standardizasyon (sistemler, bilgi altyapıları vb.) • Sektörler ve kurumlar arası etkin koordinasyon

32. TEŞEKKÜRLER TÜBİTAK BİLGEM PK. 21, 41470 GEBZE-KOCAELİ Tel: +90 (262) 648 11 06 ; Faks: +90 (262) 648 11 00 www.bilgem.tubitak.gov.tr