TEKNOLOJİ GELİŞTİRME BÖLGELERİ, UYGULAMALARI, SORUNLAR VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ

1. TEKNOLOJİ GELİŞTİRME BÖLGELERİ, UYGULAMALARI, SORUNLAR VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ BİLİM, SANAYİ VE TEKNOLOJİ BAKANLIĞI MÜFETTİŞLERİ MUZAFFER BARIŞ MORGÜL ERSİN AKPINAR

2. Neden Teknopark kavramını sık duyar olduk? • Türkiye’nin gelişmiş ilk 10 ekonomi arasında girerek 2023 yılına kadar yıllık ihracatın 500 Milyar Dolara ulaşması, İşletmelerin daha rekabetçi bir yapıya kavuşması, ileri teknoloji ürünleri geliştirerek yurtiçi ve yurt dışındaki pazarlarda söz sahibi olması ar-ge harcaması yapmayı gerektirmiştir. • Ar-Ge harcamalarının GSYİH içerisindeki payı (%) : • Ar-Ge harcamalarının GSYİH içerisindeki payı yüksek olan ilk 15 ülkenin ortalamasına baktığımızda oran % 3,03 olup, Özel sektör Ar-Ge harcamalarının GSYİH içerisindeki payı (%) 2,10’dur. • Türkiye’de bu oranlar sırasıyla 0,84 ve 0,36’dır. • Türkiye - 2023 hedef i: 3,00 ve 2,00 2023 yılında % 3 Ar-Ge yoğunluğuna erişilebilmesi için toplam tam zaman eşdeğer araştırmacı sayısının ve özel sektör araştırmacı sayısının da Ar-Ge harcamalarına paralel olarak artması gerekmektedir.

3. DÜNYA’DA VE TÜRKİYE’DE TEKNOPARKLAR -I Teknopark fikri ilk olarak 1950 yılında Stanford Üniversitesi’nin öncülüğünde yaptıkları araştırmaları ticarileştirmek isteyen bir grup araştırmacının çabalarıyla Amerika’da ortaya çıkmıştır. Günümüz adıyla “Silikon Vadisi” olarak bilinen bu teknopark, dünyanın en çok tanınan teknoparkıdır. Bugün Google, Intel, AdobeSystems, Yahoo, VeriSign gibi yüzlerce küresel firma bu teknoparkta yer almaktadır. Silikon Vadisi’nin önderliğini üstlendiği teknoparklar bugün tüm dünyada inovatif düşüncenin pratik hayata aktarıldığı devasa merkezler haline gelmişlerdir. Bugün dünyada yaklaşık olarak 1000’den fazla teknopark aktif olarak çalışmaktadır.

4. DÜNYA’DA VE TÜRKİYE’DE TEKNOPARKLAR -II Türkiye’de ise 2001 yılında kabul edilen 4691 sayılı Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanunu ile Teknoloji Geliştirme Bölgeleri’nin yasal zemini oluşturulmuştur. Yasa, sadece Teknoloji Geliştirme Bölgeleri’ni tanımlamakla kalmamakta bunun yanında girişimcilere özellikle vergi hususunda bazı kolaylıklar getirmektedir. Vergi hususunda sağlanan bu kolaylıklar araştırma ve geliştirme (Ar-Ge) çalışmalarında teşvik edici bir unsur olarak destek olmaktadır.

5. Teknoparkların Türkiye’deki Gelişim Süreci Türkiye’de teknopark uygulaması, 1980’li yılların ortalarında gündeme gelmiş ve İstanbul Sanayi ve Ticaret Odası ile İstanbul Teknik Üniversitesinin işbirliği ile 1985 yılında uygulaması başlatılmıştır. Bu teknopark 1986 yılında faaliyete geçmiştir. Daha sonraki yıllarda İstanbul Teknik Üniversitesi ile KOSGEB arasında imzalanan bir anlaşma gereğince teknopark Teknoloji Geliştirme Merkezi adı altında faaliyetini sürdürmektedir. 1991 yılından itibaren KOSGEB'in girişimi ile ODTÜ ve İTÜ'de birer tane Yenilik Merkezi türünde, Teknoloji Geliştirme Merkezi açılmıştır. 1990 yılında Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP) öncülüğünde “Türkiye’de Teknoparkların Kurulması Projesi” kapsamında başlatılan çalışmaların ardından, 1992 yılında TÜBİTAK MAM Teknoloji Geliştirme Merkezi kurulmuştur. Daha sonra, DPT’nin girişimi ile UNIDO (Birleşmiş Milletler Sınaî Kalkınma Teşkilatı) destek programı çerçevesinde İzmir’de Ege Üniversitesi ile Eskişehir Anadolu Üniversitesi bünyesinde birer teknopark kurulmuştur.

6. Teknoparkların Türkiye’deki Gelişim Süreci TÜBİTAK-MAM Teknoparkı Mayıs 1998’de Sanayi ve Ticaret Bakanlığı’nın ilgili kurumu KOSGEB tarafından başvurusu kabul edilerek Bakanlıkça onaylanan ilk Teknopark olmuştur. Bu çerçevede teknopark olarak da adlandırılan birçok Teknoloji Geliştirme Bölgesi (TGB) kurulmuştur. Ancak söz konusu Bölgeler TGB Yasasının 2001 yılında kabul edilmesinden önce, çeşitli tarihlerde, üretim ve ticaret bölgeleri şeklinde kurulmuşlar ve faaliyete başlamışlardır. Üniversite-Sanayi işbirliğini sağlamak amacıyla kurulmuş, sanayide daha ileri teknoloji kullanılmasının ve bu yolla üretimin etkinleştirilmesinin amaçlandığı, Ar-Ge faaliyetlerinin Devlet politikalarıyla ve yardımlarıyla desteklendiği bu bölgelerde ABD’deki Silikon Vadisi tipinde birimler oluşturulmak istenmiştir. Teknopark olgusunun 1990’lı yıllardaki gelişme trendi, bu konunun ülkemizde de yoğun bir şekilde tartışılmasına neden olmuş ve yoğun çabalar sonucu nihayet 26 Haziran 2001 tarihinde çıkarılan 4691 sayılı “Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanunu” ile bu konu yasal bir zemine oturtulmuştur.

7. TEKNOPARK (TEKNOKENT, ARAŞTIRMA PARKI) TANIMI 4691 sayılı Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanunu’na göre; Teknoloji geliştirme bölgesi: Yüksek/ileri teknoloji kullanan ya da yeni teknolojilere yönelik firmaların, belirli bir Üniversite veya ileri teknoloji enstitüsü ya da AR-GE merkez veya enstitüsünün olanaklarından yararlanarak teknoloji veya yazılım ürettikleri/geliştirdikleri, teknolojik bir buluşu ticari bir ürün, yöntem veya hizmet haline dönüştürmek için faaliyet gösterdikleri ve bu yolla bölgenin kalkınmasına katkıda bulundukları, aynı Üniversite, ileri teknoloji enstitüsü ya da ARGE merkez veya enstitüsü alanı içinde veya yakınında; akademik, ekonomik ve sosyal yapının bütünleştiği siteyi veya bu özelliklere sahip teknoparkı ifade etmektedir.

8. 4691 SAYILI KANUNDA YER ALAN DİĞER KAVRAMLAR Araştırma ve geliştirme (Ar-Ge): Kültür, insan ve toplumun bilgisinden oluşan bilgi dağarcığının artırılması ve bunun yazılım dahil yeni süreç, sistem ve uygulamalar tasarlamak üzere kullanılması için sistematik bir temelde yürütülen yaratıcı çalışmaları ifade eder. TÜBİTAK’a göre Ar-Ge terimi üç faaliyeti kapsamaktadır: Temel araştırma, uygulamalı araştırma ve deneysel geliştirme. Temel araştırma, görünürde herhangi bir özel uygulaması veya kullanımı bulunmayan ve öncelikle olgu ve gözlemlenebilir gerçeklerin temellerine ait yeni bilgiler edinmek için yürütülen deneysel veya teorik çalışmadır. Uygulamalı araştırma da yeni bilgi edinme amacıyla yürütülen özgün araştırmadır. Bununla birlikte uygulamalı araştırma, öncelikle belirli bir pratik amaç veya hedefe yönelmiştir. Deneysel geliştirme, araştırma ve/veya pratik deneyimden elde edilen mevcut bilgiden yararlanarak yeni malzemeler, yeni ürünler ya da cihazlar üretmeye; yeni süreçler, sistemler ve hizmetler tesis etmeye ya da halen üretilmiş veya kurulmuş olanları önemli ölçüde geliştirmeye yönelmiş sistemli çalışmadır.

9. İnovasyon: Dilimize yeni giren ve son zamanlarda sık sık kullanılan, İngilizcede yenilik manasına gelen bu kavram, hızla değişen rekabet ortamında ayakta kalabilmek için işletmelerin ürünlerini, üretim yöntemlerini ve hizmetlerini sürekli olarak değiştirme ve yenilemeleri ile çevreye uyum sağlama süreci olarak ifade edilebilir. 4691 sayılı Kanuna göre ise; sosyal ve ekonomik ihtiyaçlara cevap verebilen mevcut pazarlara başarı ile sunulabilecek ya da yeni pazarlar yaratabilecek; yeni bir ürün ya da mal, hizmet, uygulama, yöntem veya iş modeli fikri ile oluşturulan süreçleri ve süreçlerin neticeleri olarak tanımlanmaktadır.

10. Yazılım: Bir bilgisayar, iletişim cihazı veya bilgi teknolojilerine dayalı bir diğer cihazın çalışmasını ve kendisine verilen verilerle ilgili gereken işlemleri yapmasını sağlayan komutlar dizisinin veya programların ve bunların kod listesini, işletim ve kullanım kılavuzlarını da içeren belgelerin, belli bir sistematik içinde, tasarlama, geliştirme şeklindeki ürün ve hizmetlerin tümü ile bu ürün ya da mal ve hizmetlerin lisanslama, kiralama ve tüm hakları ile devretme gibi teslim şekillerinin tümünüifade etmektedir.

11. Kuluçka merkezi (İnkübatör): Özellikle genç ve yeni işletmeleri geliştirmek amacıyla; girişimci firmalara ofis hizmetleri, ekipman desteği, yönetim desteği, mali kaynaklara erişim, kritik iş ve teknik destek hizmetlerinin bir çatı altında tek elden sağlandığı yapıları, Teknoloji transfer ofisi (TTO): Teknoloji geliştiricisi Ar-Ge kurum ve kuruluşları ile teknoloji kullanıcısı sanayi şirketleri veya diğer teknoloji ya da Ar-Ge kurum ve kuruluşları arasında bilgilendirme, koordinasyon, araştırmayı yönlendirme, yeni Ar-Ge şirketlerinin oluşturulmasını teşvik etme, işbirliği geliştirme, fikri mülkiyet haklarının korunması, pazarlanması, satılması, fikri mülkiyetin satışından elde edilen gelirlerin yönetilmesi konularında faaliyet gösteren yapıyı, İfade etmektedir. Kuluçka merkezi ve TTO 4691 sayılı Kanun’a 6170 sayılı Kanunla yapılan değişikliklerle girmiş ve bu iki yapının Yönetici Şirketlerce kurulmaları zorunlu tutulmuştur.

12. Teknoparkların Kuruluş Süreci 4691 sayılı “Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanunu’na göre; Bölge ile ilgili başvurular Kurucu Heyet tarafından yapılır. Bölge başvuruları değerlendirilmek üzere Bakanlık Bilim ve Teknoloji Genel Müdürlüğü’nün başkanlığında Maliye Bakanlığı, Bayındırlık ve İskân Bakanlığı, Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı (DPT), Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı (YÖK), Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu Başkanlığı (TÜBİTAK),  Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) ve Bakanlık tarafından belirlenecek teknoloji konusunda faaliyet gösteren bir özel kuruluştan birer temsilcinin katılımı ile Değerlendirme Kurulu kurulmuştur. Bölgeler, Değerlendirme Kurulu’nun uygun görüşü ve Bakanlığın teklifi üzerine Bakanlar Kurulu kararı ile tespit edilir ve Resmi Gazete’de yayımlanır.

13. Teknoloji Geliştirme Bölgelerinde • 4691 sayılı Kanun Kapsamında; • Teknopark Yönetici Şirketine, • Teknoparkta yer alan firmalara(girişimcilere), • Bölgede görevlendirilen öğretim üyelerine, • vergisel destekler ve muafiyetler sağlanmaktadır.

14. Avantajlar i) Yönetici Şirketlere Sağlanan Avantajlar: • Bölgelerin kurulması için gerekli idare binası, kuluçka merkezi ve alt yapı inşası ile ilgili giderlerin Yönetici Şirket tarafından karşılanamayan kısmı, yardım amacıyla Bakanlık bütçesine konulan ödenekle sınırlı olmak üzere karşılanabilir. • Ar-Ge ve yenilik faaliyetlerini desteklemeye yönelik Yönetici Şirketçe yürütülen veya yürütülecek kuluçka programları, teknoloji transfer ofisi hizmetleri ve teknoloji işbirliği programları  ile  ilgili  giderlerin,  Yönetici Şirketçe   karşılanamayan  kısmı, yardım  amacıyla Bakanlık bütçesine konulan ödenekle sınırlı olmak üzere karşılanabilir. • Yönetici Şirket, bu Kanunun uygulanması ile ilgili olarak düzenlenen kâğıtlardan ve yapılan işlemlerden dolayı damga vergisi ve harçtan muaftır. Atık su arıtma tesisi işleten Bölgelerden, belediyelerce atık su bedeli alınmaz.

15. i) Yönetici Şirketlere sağlanan avantajlar: • Yönetici Şirketin bu Kanunun uygulanması kapsamında elde ettiği kazançlar 31.12.2023 tarihine kadar vergiden muaf tutulmaktadır. • Bu Kanun kapsamına giren Bölgelerdeki faaliyetlerde; 10/12/2003 tarihli ve 5018 sayılı Kamu Malî Yönetimi ve Kontrol Kanunu, 3/12/2010 tarihli ve 6085 sayılı Sayıştay Kanunu, 8/9/1983 tarihli ve 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu ile 4/1/2002 tarihli ve 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu hükümleri uygulanmaz. • Hazineye ait taşınmazlar için, Maliye Bakanlığı tarafından Yönetici Şirket lehine ilk beş yılı  bedelsiz  olarak,  devam eden yıllar için yatırım konusu taşınmazın emlak vergi değerinin binde ikisi karşılığında irtifak hakkı tesis edilmesi veya kullanma izni verilmektedir. • İrtifak hakkı veya kullanma izni verilenlerden hâsılat payı alınmamaktadır. • Uygulama projeleri Bakanlık tarafından onaylanır ve bu imar planlarına göre; arazi kullanımı, yapı ve tesislerin projelendirilmesi, inşası ile ilgili ruhsat ve izinler, 3194 sayılı Kanun hükümlerine uygun olarak Bakanlık tarafından verilir.

16. ii) Girişimci Firmalara Sağlanan Avantajlar: • Bölgede faaliyet gösteren gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerinin, münhasıran bu Bölgedeki yazılım ve Ar-Ge faaliyetlerinden elde ettikleri kazançları 31.12.2023 tarihine kadar gelir ve kurumlar vergisinden muaf tutulmaktadır. • Bu süre içerisinde münhasıran bu Bölgelerde ürettikleri sistem yönetimi, veri yönetimi, iş uygulamaları, sektörel, internet, mobil ve askeri komuta kontrol uygulama yazılımı şeklindeki teslim ve hizmetleri de katma değer vergisinden muaftır(25/10/1984 tarihli, 3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu Geçici 20. Madde). • Bölgede çalışan araştırmacı, yazılımcı ve Ar-Ge personelinin bu görevleri ile ilgili ücretleri 31.12.2023 tarihine kadar her türlü vergiden muaf tutulmaktadır. Dolayısıyla teknoloji geliştirme bölgesinde çalıştırılan araştırmacı, yazılımcı ve AR-GE personeline, münhasıran bu görevlerine yönelik olarak yapılmakta olan ücret ödemeleri 31.12.2023 tarihine kadar damga vergisinden de istisnadır. • 5746 sayılı Araştırma ve Geliştirme Faaliyetlerinin Desteklenmesi Hakkında Kanunun 3. maddesinin 3. bendi kapsamında Teknoloji Geliştirme Bölgelerinde bulunan personelin sigorta primi işveren hissesinin %50’si desteklenmektedir.

17. ii) Girişimci firmalara sağlanan avantajlar: • Ar-Ge projesi kapsamında çalışan Ar-Ge personelinin, bölgede yürüttüğü görevle ilgili olarak Yönetici Şirketin onayı ile Bölge dışında geçirmesi gereken süreye ait ücretlerinin bir kısmı da gelir vergisi kapsamı dışında tutulmaktadır. • Elde edilen teknolojik ürünün Bölgede üretilmesi için gerekli yatırıma, Yönetici Şirketin uygun bulması ve Bakanlığın izin vermesi halinde imkân tanınmaktadır. • Bölgede çalışan Ar-Ge personelinin bu görevleri ile ilgili ücretlerine sağlanan vergi muafiyeti desteği, Ar-Ge personelinin yüzde onunu geçmeyecek şekilde Ar-Ge destek personeline de sağlanmaktadır.

18. iii) Öğretim üyelerine sağlanan avantajlar: • Öğretim elemanları yaptıkları araştırmalarının sonuçlarını ticarileştirmek üzere bu Bölgelerde Üniversite Yönetim Kurulu izni ile şirket kurabilmekte, kurulu bir şirkete ortak olabilmekte ve/veya bu şirketlerin yönetiminde görev alabilmektedir. • Kamu kurum ve kuruluşları ile Üniversite personelinden Bölgede yer alan faaliyetlerde araştırmacı ve idari personel olarak hizmetine ihtiyaç duyulanlar, çalıştıkları kurumlarının izni ile sürekli veya yarı zamanlı olarak çalıştırılabilirler. Yarı zamanlı görev alan öğretim üyesi, öğretim görevlisi, araştırma görevlisi ve uzmanların bu hizmetleri karşılığı elde edecekleri gelirler, Üniversite döner sermaye kapsamı dışında tutulur.

19. TGB'LERİN KURULUŞLARINDAN 31.03.2012 TARİHİNE KADAR GİRİŞİMCİ FİRMALARA SAĞLANAN TOPLAM VERGİSEL DESTEK VE MUAFİYETLER Gelir ve Kurumlar Vergisi Muafiyeti Tutarı : 448.865.195 TL KDV İstisna Tutarı : 365.259.272 TL Personel Gelir Vergisi Muafiyet Tutarı : 482.089.612 TL SGK Prim Desteği : 95.303.404 TL TOPLAM : 1.443.357.028 TL Teknoparkların kuruluşundan itibaren 31/03/2012 tarihine kadar Ar-Ge ve yazılım firmalarının yararlandığı muafiyet tutarları, diğer bir deyişle Devletin tahsilinden vazgeçtiği toplam vergi ve primlerin tutarı 1,5 milyar TL civarındadır.Ancak vergisel muafiyet ve prim desteği tutarları Devletin vazgeçtiği gerçek vergi ve prim destek tutarlarının altındadır. Çünkü yukarıdaki tabloda yer alan veriler, Yönetici Şirketlerin destek ve muafiyetlere ilişkin girişimci firmalardan istedikleri bilgilerin yansımasıdır.

20. 31.03.2012 İTİBARİYLE YÖNETİCİ ŞİRKETE VE GİRİŞİMCİLERE SAĞLANAN DİĞER DESTEK TUTARLARI

22. Sayılarla Teknoparklar… Kasım 2012 itibariyle 47 adet (Ankara 6, İstanbul 5, Kocaeli 4, İzmir 2, Konya, Antalya, Kayseri, Trabzon, Adana, Erzurum, Mersin, Isparta, Gaziantep, Eskişehir, Bursa, Denizli, Edirne, Elazığ, Sivas, Diyarbakır, Tokat, Sakarya, Bolu, Kütahya, Samsun, Malatya, Urfa, Düzce, Çanakkale, Kahramanmaraş, Tekirdağ, Van, Çorum ve Manisa’da 1 adet) Teknoloji Geliştirme Bölgesi kurulmuştur. Ancak bu bölgelerden 32’si faaliyet göstermektedir. • Faaliyet Gösteren Firma Sayısı:2.000 Adet • Bölgelerde İstihdam: 14.896 Kişi • Proje Sayısı : 4897 Kişi • İhracat : 540 Milyon TL • Patent Sayısı: 301 Adet

23. 4691 sayılı Kanunla kurulmuş ve faal olan 32 teknoloji geliştirme bölgesinden Eskişehir ve Gebze OSB Teknoparkları Organize Sanayi Bölgesi içerisinde, diğerleri ise Üniversite odaklı Teknoloji Geliştirme Bölgeleridir (Hacettepe ve ODTÜ teknoparkları her ne kadar Üniversite odaklı bölgeler olsa da, Organize Sanayi Bölgesinde şubeleri bulunmaktadır.). Bu bölgelerde ağırlıklı olarak yazılım, bilişim, elektronik, ileri malzeme teknolojileri, tasarım, nanoteknoloji, biyoteknoloji ve yenilenebilir enerji teknolojileri konularında çalışan yenilikçi firmalar yer almaktadır.

24. TEKNOPARKLARIN UYGULAMADA KARŞILAŞTIKLARI SORUNLAR VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ - 1 • Yönetici şirketlerin yönetimine ilişkin • Şirket özerkliği kullanılarak Genel Müdürlüğe özensiz atamalar • “Yönetici şirket genel müdürlüğüne atanacakların, üniversitelerin lisans derecesinde Temel ve Uygulamalı Bilimler, Mühendislik alanlarında veya İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, Siyasal Bilgiler Fakültesinden mezun, yabancı dil bilgisine sahip, teknopark yönetimi, kuluçka merkezi yönetimi, teknoloji transfer ofisi yönetimi, inovasyon ve Ar-Ge finansmanı ve teknolojik ürünün ticarileştirilmesi ve patentleştirilmesi konularından en az birisinde iki yıl deneyim sahibi olması şartı aranır. Yönetici şirket genel müdürünün atama işlemi yapılmadan önce belirtilen şartları gösteren bilgi ve belgeler doğrultusunda Genel Müdürlüğün uygun görüşü alınır. • Yönetici Şirkette ilk defa istihdam edilen genel müdür göreve başladıktan sonra onbeş gün içerisinde Ankara’da Bilim ve Teknoloji Genel Müdürlüğü, KOSGEB Teknoloji ve Yenilik Destekleri Dairesi Başkanlığı, TÜBİTAK Teknoloji ve Yenilik Destek Programları Başkanlığı (TEYDEB), TTGV ve Bakanlığın her defasında ayrı olarak belirleyeceği bir teknopark yönetici şirketinin de aralarında bulunduğu kuruluşlardan toplamda 15 günü geçmeyecek şekilde Bakanlığın gözetiminde oryantasyon eğitimi alır. • Birinci fıkrada yer alan oryantasyon eğitimi ile ilgili planlamayı Bakanlık bahse konu kuruluşlarla koordinasyon içerisinde yapar.”

25. TEKNOPARKLARIN UYGULAMADA KARŞILAŞTIKLARI SORUNLAR VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ - 2 Yönetici Şirketin Kazançları Açısından Muafiyet Sınırı: Bulunduğu il ve çevre illerde Ar-Ge ve inovasyon konusunda farkındalık oluşması, üniversite-kamu-sanayi işbirliğinin geliştirilmesi, teknolojik girişimciliğin özendirilmesi, Ar-Ge ve inovasyon hizmetlerine yönelik arz ve talep oluşturulması amacıyla Bölge dışındaki işletmelere ulusal ve uluslararası kurum ve kuruluşlar tarafından desteklenen Ar-Ge projelerinin hazırlanması dahil sanayi işletmelerinin kapasitelerinin ve Ar-Ge ihtiyacının tespiti neticesinde Bölge içindeki ve dışındaki kamu ve özel sektör kuruluşlarına eğitim, danışmanlık, proje hazırlama, kümelenme, eşleştirme vb. destek hizmetlerin sunulması, bu konularla ilgili kişi ve kuruluşlarla gerekli işbirliği ve koordinasyonun sağlanması faaliyetleriyle birlikte kendine ait Ar-Ge ve İnovasyon faaliyetlerinde de bulunabilir.” ‘Muafiyetler ve vergi indirimlerinin uygulanması’ başlığını taşıyan 37’nci maddesine ise “Bu yönetmeliğin 15’inci maddesinin son fıkrasında belirtilen hizmetleri yerine getiren Yönetici Şirketlerin bu faaliyetlerden elde ettiği kazançları 2023 yılına kadar gelir ve kurumlar vergisinden müstesnadır.” şeklinde değiştirilmesi

26. TEKNOPARKLARIN UYGULAMADA KARŞILAŞTIKLARI SORUNLAR VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ - 3 • Yönetici şirketlerin sermaye yetersizliği • Çok önemli görevleri olan Yönetici Şirket 50.000 TL ile kurulabilmekte. • 4691 sayılı Kanunun yönetici şirketi tanımlayan 3/k maddesinde yapılan değişiklikle …“Yönetici Şirket: Bu Kanuna uygun ve asgari 750.000-TL ( ya da asgari 1.500.000-TL) nakdi sermaye ile anonim şirket olarak kurulan, Bölgenin yönetimi ve işletmesinden sorumlu şirketi”

27. TEKNOPARKLARIN UYGULAMADA KARŞILAŞTIKLARI SORUNLAR VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ -4 Yönetici Şirketin Sermaye Yapısının Zayıflığı Planlamalarda toplam yatırım (varlık) ile sermaye değerinin arasında büyük makas olması kuruluşun en baştan sağlıksız işlemesine neden olabilmektedir. 2.5 milyon TL sermaye ile 51.5 milyon TL tutarında bir yatırım öngörmek gerçekçi değildir. Sağlıklı bir değerlendirme yapılmadan kurucu heyetlerce hazırlanan / hazırlattırılan tahmini finansman planlarının Değerlendirme Kurulundan geçmesi Yönetici Şirketin kurulduktan ancak 3-4 yıl sonra Bölgenin faaliyete başlayabilmesine neden olarak, Bölgelerin kısa sürede faaliyete geçmelerine engel olmaktadır. Bu nedenle yapılacak düzenleme ile; 4691 sayılı Kanunun; 3/k maddesinin; “Yönetici Şirket: Bu Kanuna uygun, asgari nakdi sermayesi 1.000.000-TL olacak şekilde Bakanlığa sunduğu finansman planında tahmini toplam yatırım tutarının asgari % 25’i nakdi olarak taahhüt edilen ve anonim şirket olarak kurulan, Bölgenin yönetimi ve işletmesinden sorumlu şirketi,” şeklinde değiştirilmesine ilişkin önerimizin yanı sıra, Yapılacak düzenlemede finansal yeterlilik kriterleri getirilirken Teknoloji Geliştirme Bölgesi Yapılabilirlik Raporu Hazırlama Esasları’nın “E) Kurulacak Yönetici Şirket ile ilgili bilgiler” bölümünün “f) Finansman planı” alt bendinin son cümlesine “Sermaye, Tahmini Toplam Yatırım tutarının asgari % 25’i ve nakdi olarak taahhüt edilecek şekilde olmalıdır. Değerlendirme Kurulu bu oranın nakden karşılanıp karşılanmayacağını özellikle değerlendirir” hükmünün eklenmesinde ya da benzer bir düzenlemenin Yönetmelik çalışmasında değerlendirilmesi gerektiği,

28. TEKNOPARKLARIN UYGULAMADA KARŞILAŞTIKLARI SORUNLAR VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ - 5 Hibe niteliğindeki desteklerin faiz sübvansiyonu şeklinde olması 4691 sayılı Kanun uyarınca, teknoparkların kurulması için gerekli alt yapı, idare binası ve kuluçka merkezi inşası ile ilgili giderlerin yönetici şirketlerce karşılanamayan kısmı yardım amacıyla Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı bütçesine konulan ödeneklerle karşılanmaktadır.(4691 s. K. m.8) Yönetici Şirketlerce karşılanamayan kısmın Bakanlıkça tam olarak tespit edilmesi kolay değildir. Bununla birlikte karşılanamayan kısma ayrılan ödenek, yönetici şirketlerce bir projenin baştan sona kadar finansmanı niteliğini taşıyan hibe olarak kullanılabilir. İlk defa idari bina yapacak teknokentler dışındaki diğer teknokentlere yapacakları ar-ge binalarının finansmanı için bankalardan kullanacakları kredilerde Bakanlıkça anapara yerine faiz desteğinde bulunulmasının yerinde olacağı, bunun için Bakanlıkta ödenek oluşturulması, banka kredisi alamayan teknokentlerin ise kefalet sorununu çözmek için Kredi Garanti Fonu ile Bakanlığın bir anlaşma yapabileceği değerlendirilmektedir.

29. TEKNOPARKLARIN UYGULAMADA KARŞILAŞTIKLARI SORUNLAR VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ - 6 Teknopark alanı (Bölge) dışında yapılan ar-ge çalışmalarının hangi kapsamda muafiyetten yararlandırılacağına ilişkin 4691 sayılı Kanunun 2011 yılına dek uygulamasında, Bölge dışında (teknopark alanı dışında) geçirilen sürelere ilişkin ücretler gelir vergisi istisnası kapsamında değildi. 6170 sayılı Kanunla yapılan değişiklikle Bölgelerde yer alan girişimcilerin yürüttükleri ar-ge projesi kapsamında çalışan ar-ge personelinin, Bölgede yürüttüğü görevle ilgili olarak yönetici şirketin onayı ile Bölge dışında geçirmesi gereken süreye ait ücretlerinin bir kısmı gelir vergisi istisnası kapsamına alınmıştır. Yönetmelik çalışmasında ar-ge projesi süresince istisnadan faydalanacak olanların bir aylık dönemde teknokentte hiç çalışmaması durumunda bölge dışında geçirdiği sürelere ait ücretlerin bir kısmının istisnadan yararlanıp yararlanmayacağının da dikkate alınması, diğer bir anlatımla düzenlemenin istismar edilmesinin önüne geçilmesi de önemlidir. Bu çerçevede; ar-ge personelinin aylık azami çalışma süresinin en az %60’ını (ya da yarısını)teknokentte geçirmesi şartı ve yönetici şirketin onayı ile dışarıda geçirdiği sürelere ait ücretlerin asgari %40’ının gelir vergisinden muaf olması, akademisyenler için bu oranın %60 olarak uygulanmasını sağlayacak bir düzenlemenin yönetmelikte yer almasında yarar bulunmaktadır.

30. TEKNOPARKLARIN UYGULAMADA KARŞILAŞTIKLARI SORUNLAR VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ - 7 Ar-ge Merkezlerinin teknopark alanı içerisinde kurulamamasına ilişkin 5746 sayılı Kanun uyarınca sunulan destek ve teşviklerden yararlanmak üzere Ar-Ge Merkezi Belgesi almak için yapılan başvurularda; Ar-Ge merkezlerinde en az 50 tam zaman eşdeğer Ar-Ge personeli istihdam edilmesi, Ar-Ge merkezlerinin Kanun kapsamındaki Ar-Ge faaliyetlerinin yurt içinde gerçekleştirilmesi, işletmenin; yeterli Ar-Ge yönetimi ve kapasitesinin bulunması vb. şartlar aranmaktadır. Araştırma ve Geliştirme Faaliyetlerinin Desteklenmesine İlişkin Uygulama ve Denetim Yönetmeliği’nin 15. maddesinde bahsedilen bu şartlardan bir tanesi de Ar-Ge merkezlerinin, Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanununa göre kurulan teknoloji geliştirme bölgeleri dışında yer alması zorunluluğudur.

31. TEKNOPARKLARIN UYGULAMADA KARŞILAŞTIKLARI SORUNLAR VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ – 8 (Firmalar) 1. Maddi Kaynak Sorunu (% 25 avans..risk s., 2. Seri Üretim Aşamasındaki Destek Eksikliği 3.Katma Değer Vergisi İstisnası 4. Fiziki ve Altyapı İmkânlarındaki Yetersizlikler (lab.) 5. Teknoparkın Bulunduğu―İlişkili Olduğu Üniversitelerin Haricindeki Üniversite Akademisyenleri İle Çalışılması Halinde Üniversitelerin Döner Sermayeleri Üzerinden İşlem Yapılması 6. TEKMER’lerdeFaaliyet Gösteren Firmaların Akademisyenlerden Aldıkları Danışmanlık Hizmetleri Karşılığında Ödedikleri Ücretlerin Döner Sermayeye Tabi Tutulması (üniversitede %100 iken vb…) 7. Oyun Sektörüne Bakış Açısındaki Eksiklikler ve Yanılgılar

32. TEKNOPARKLARIN UYGULAMADA KARŞILAŞTIKLARI SORUNLAR VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ - 9 8. Bilgi Paylaşımı ve İletişim Eksikliği (firmalar arasında…mükerrer…) 9. Pazarlama-Ticarileşme Sorunu (TTO…) 10. Kiraların Yüksek Olması (müdahale edilmemeli) 11. KOSGEB ve TÜBİTAK Desteklerindeki Gecikmeler (harca- gel - % 75,kdv %60, avans, 10 ay) 12. Muafiyetlerden Yararlanabilmesi için Yazılım Faaliyetlerinin Ar-Ge Niteliği Taşıyıp Taşımaması Gerekliliği

33. TEKNOPARKLARIN UYGULAMADA KARŞILAŞTIKLARI SORUNLAR VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ - 10 Genel Müdürlük Uygulamaları ve Öneriler Bölge faaliyetlerinin izlenmesi Ödeneklerin serbest bırakılmasında yaşanan belirsizliğin Yönetici Şirketlerin taahhütlerine olan olumsuz etkisi – Ödeneklerin Mali Yıl Başından Belirli Olması Gerekliliği:

34. TEKNOPARKLARIN UYGULAMADA KARŞILAŞTIKLARI SORUNLAR VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ Teknogirişim sermaye desteği programından yararlananların teknokent içerisinde pozitif ayrımcılığa tabi tutulmasına ilişkin Teknogirişim sermaye desteği ile iş fikrini hayata geçiren girişimcilerin daha sonra KOSGEB ve TÜBİTAK TEYDEB desteklerinden faydalanmayı planladıkları düşünüldüğünde ar-ge kültürünün daha çok benimsendiği yapılar olan teknoparklar içerisinde teknogirişimcilerinpozitif ayrımcılığa tabi tutularak ofis kira ücretlerinin daha düşük belirlenmesi teknogirişim sermaye desteği programının iyileştirmeye açık bir alanı olarak tartışılmalı ve değerlendirilmelidir. Bunun için yönetmelik değişikliği çalışmasında kuluçka programı ve içeriği tanımlandıktan sonra “Teknopark yönetimleri teknogirişim sermaye desteğinden faydalananlar için kiralanabilir ofis alanlarına uyguladığı m2 birim fiyatının azami %50’si oranında indirim uygular.” şeklinde bir düzenlemenin değerlendirilmesinde fayda görülmektedir.

35. Bölgelerin Denetimi Denetim Madde 6 – Bölgedeki yönetici şirket ve girişimcilerin faaliyet ve uygulamaları Bakanlık tarafından denetlenir. Yönetici şirket, ücreti gelir vergisi istisnasından yararlanan kişilerin Bölgede fiilen çalışıp çalışmadığını denetler.

36. BİZİ DİNLEDİĞİNİZ İÇİN TEŞEKKÜR EDERİZ...