MORACEAE(DUTGİLLER)

1. MORACEAE(DUTGİLLER) Tür: Morus alba (Beyaz dut) Morus nigra (Siyah dut)

2. Bilimsel sınıflandırma Alem: Plantea(Bitkiler) Bölüm:Magnoliate Sınıf :Hamamelidae Takım:Urticales Familya:Moraceae

3. 55 cins ,1000’ine aşkın türü vardır Gövde kabuğu levha halinde çatlar. Kışın yaprağını döken yada herdem yeşil ağaç ve çalı şeklinde bitkilerdir. Odunsu nadir otsudur. Meyve nus,bazı örneklerde çekirdekli sulu meyvedir. Çoğunluğu anemogam,ender olarak entomogamdır. Birçok örneklerinde dokularında süt kanalı vardır.

4. Morfolojik özellikleri YAPRAK: • Kenarları tam,dişli yada lobludur. • Yaprakları saplı, iki sıra üzerine dizilmiş, • Tabanı yuvarlak veya kalp şeklinde, • Üst yüzü koyu, alt yüzü ise daha açık yeşil renklidir.

5. çiçek • Çiçekler bir cins bir evcikli,bazıları 2 evciklidir. • Çiçek durumları koçandır. • Tek cinsli yaprakların koltuğunda ve saplı durumlar yaparlar. • Erkek çiçekler uzunca silindirik gruplar halindedir. • Dişi çiçekler oval veya toparlakça durumlar halindedir.

6. YAYILIŞI

7. Bilimsel sınıflandırma • Alem: Plantea(Bitkiler) • Bölüm:Magnoliatea • Sınıf :Hamamelidae • Takım:Urticales • Familya:Moraceae • Cins :Morus L.

8. MORUS L.(DUTLAR) • Kışın yaprağını döken ağaç ve çalı halinde odunsu bitkilerdir. • Yaşlı bireylerin levhalar halinde çatlar. • Tomurcuklar 3-6 pulla örtülüdür. • Yaprakları almaçlı dizilidir. • Odunlarından morin maddesi bulunur,bu nedenle sarı renktedir. • Süt kanalları vardır.

9. Çiçekler monoik, bazen dioiktir. Erkek çiçekler teker teker değil ,silindirik kedicikler halinde yan dururlar.aşağıya sarkrlar. Dişi çiçeklerde kurul halinde ,uzun yumurta biçiminde olup,periant 4 parçalı ve serbesttir. Morfolojik özellikleri Erkek çiçek Açılmamış dişi çiçek tomurcuğu

10. TİCARİ AMAÇLI KULLANIMI • Dut odunu “morin” maddesinden dolayı sarı bir renk almıştır. • Dayanıklı olduğundan tarım araçları, takunya vesaire yapılır. • Dut ağacının türleri, uzun zamandan beri yenen meyveleri veya ipek böcekçiliği için yetiştirilmiştir. • Birkaç türü ve bazı bahçe formları park ve bahçelerde süs bitkisi olarak da yetiştirilmektedir.

11. Türkiye’de yetiştirilen dut çeşitleri: • AK DUT (MORUS ALBA): • MOR DUT (MORUS RUBRA): • KARA DUT (MORUS NİGRA):

12. BİLİMSEL SINIFLANDIRMA • ALEM:Plantae • BÖLÜM:Magnoliatea • SINIF:Hamamelidae • TAKIM:Urticales • FAMİLYA:Moraceae • CİNS:Morus L. • TÜR:Nigra

13. Morusnigra (kara dut) • 10-15 metre boyunda, kalın dallı bir ağaçtır. • Olgun meyvesi siyah renkte suludur. • Yaprakları ucu sivri,dip tarafları derin yürek gibi kenarları düzensiz kaba dişlidir. .

14. Genellikle sade,2-3 lobludur. • Koyu gri gövde,kabuğu kalın çatlaklıdır. • Odunu daha çok kullanılır.

15. Kara dutun vatanının İrandır. • Eskiden, köklerinin çok acı olan kabukları solucan düşürmek için ilaç olarak kullanılmaktaydı. • Bunun da odunu çeşitli dayanıklı eşyaların yapımında kullanılır. • Türkiye’de ak dut kadar olmasa da bahçelerde rastlanır. • Sarkık dallı olanları süs bitkisi olarak yetiştirilir.

16. BİLİMSEL SINIFLANDIRMA • ALEM:Plantae • BÖLÜM:Magnoliatea • SINIF:Hamamelidae • TAKIM:Urticales • FAMİLYA:Moraceae • CİNS:Morus L. • TÜR:Alba

17. : 10-15 metre boyunda, geniş taçlı (dal ve yaprakları kısmı) bir ağaçtır. Genç sürgünler hafif tüylüdür. Kabuk ileri yaşlarda ince boyuna çatlaklı Erkek ve dişi organ aynı ağaçtadır. Vatanı çindir Morusalba l.(ak dut)

18. Saplı yapraklar değişik biçimlerdedir. • Geniş yumurta şeklinde,3-5 lobludur. • Bileşik meyve beyaz renkte olup ,tatlıdır ve yenir.

19. Ticari kullanımı: • Hem meyvelerinden,hem de yapraklarından yararlanılır. • Tokat,şebinkarahisar ve gümüşhane yörelerinde kurutularak çerez yapılır. • Pekmez ve pestil yapımında kullanılır. • Odunu çok kıymetlidir. • Tarım aleti,müzik aleti yapılır. • Erkek ak dut ağaçları, Batı Anadolu’da İzmir ve Selçuk’ta cadde ve yol ağacı olarak kullanılmaktadır. • Kabukları Doğu Asya’da kağıt imalinde kullanılır.

20. BİLİMSEL SINIFLANDIRMA • ALEM:Plantae • BÖLÜM:Magnoliatea • SINIF:Hamamelidae • TAKIM:Urticales • FAMİLYA:Moraceae • CİNS:Morus L. • TÜR:Rubra

21. Morusrubra l.(mor dut) • 15-20 metre boyunda kalın dallı bir ağaçtır. • Yuvarlak tepeli bir ağaçtır. • Olgun meyve, mor renkte ve tadı hafif mayhoştur. • Yendiği zaman dil ve dudakları boyar. • Parmaklarda leke bırakır

22. Yapraklarının kenarları keskin ve sık dişlidir. Üst yüzü çoğunlukla çıplak,alt yüzü yumuşak ve sık tüylüdür. Olgun meyve mor renkli,2-3 cm çapındadır.

23. Güney Florida ve Güneydoğusunda Güney Dakota ve merkezi Teksas,İstanbul ve Vermont. DUT doğuKuzey Amerika özgü bir türüdür.

24. Ticari kullanımı Meyve ağacı olarak az miktarda Türkiye’nin değişik bölgelerinde yetiştirilmektedir. Ağız ve boğaz iltihaplarına karşı kullanılır ve dut şurubu gargaraları iyi gelir.

25. DİĞER MORUS TÜRLERİ Morus australis Morus bombycis Morus cathayana Hindistan dutu (Morus indica) Balaban yapraqlı dut (Morus latifolia) Morus liboensis Morus macroura Moğol dutu (Morus mongolica) Teksas dutu (Morus microphylla) Morus notabilis Himalaya dutu (Morus serrata) Ihlamur yapraqlı dut (Morus tiliaefolia) Morus trilobata Morus wittiorum