عنوان فرآیند

1. عنوان فرآیند • مقایسه رضایتمندی دانشجویان پرستاری از ارزشیابی پایان ترم درس اصول و مهارت های پرستاری به روش ارزشیابیسنتی(TDE) و ارزشیابی عملی با ساختار عینی (OSPE ) در دانشکده پرستاری و مامایی زاهدان سال 1389 • صاحبان فرآیندزهرا پيشكار مفرد ، دكتر علی نویدیان، حسن ربابی، مهناز قلجه، ابراهیم ابراهیمی طبس، عاطفه نادري • محل فرآیند: مرکز مهارتهای بالینی (Skill Lab) بیمارستان علی بن ابیطالب (ع) • نام دانشگاه:دانشگاه علوم پـزشكي زاهـدان • گروه فرآیندی: دانشجویان کارشناسی پیوسته پرستاری ترم یک • تاریخ اجراء: بهمن 1389 در زمان امتحانات پایان ترم نیمسال اول سال تحصیلی 90-1389 • مقدمه • آموزش دروس پرستاری از آموزش نظری و عملی تشکیل شده و طوری طراحی گردیده که علاوه بر رشد و توسعه ذهنی دانشجویان، زمینه کسب مهارت در تکنیک های عملی را فراهم می کند. آموزش عملی بنیادی ترین قسمت آموزش حرفه پرستاری است و ارزشیابی آن تاثیر بسیار زیادی بر ارتقاء کیفیت آموزش عملی دارد. استفاده از روش های متفاوت ارزشیابی برای سنجش ابعاد مختلف عملکرد پرستاری لازم است. علی رغم اهمیت ارزشیابی بخصوص ارزشیابی بالینی، این مسئله هنوز به عنوان یک مشکل ذهنی ، وقت گیر و اغلب گیج کننده باقی مانده و اکثر مربیان و دانشجویان از نحوه ارزشیابی بالینی رضایت ندارند. عملکرد و شایستگی انجام فعل باید توسط آزمون های شبیه محیط واقعی ارزیابی شود که نه تنها حیطه شناختی بلکه حیطه های عاطفی و روانی حرکتی را نیز ارزیابی کند. آسکی آزمون ارزیابی صلاحیت بالینی است که به صورت عینی در ایستگاه های مختلف سازمان دهی می شود و از آزمون شوندگان خواسته می شود در هر ایستگاه وظایف بالینی خاصی را انجام دهند. از طریق برگزاری آزمون عملی با ساختار عینی می توان پی برد که آیا اهداف آموزش بالینی تحقق یافته است یا نه؟ روش آسپی مشابه روش آسکی، دانشجویان را از نظر آنچه آنها می توانند انجام دهند بیشتر از آنچه که آنها می دانند، تست می کند. • هدفکلی: پژوهش حاضر با هدف مقایسه تاثیر دو روش ارزشیابی درس اصول و مهارت های پرستاری به روش سنتی(TDE) و ارزشیابی عملی با ساختار عینی (OSPE ) بر میزان رضایتمندی دانشجویان پرستاری دانشکده پرستاری زاهدان طراحی گردید. • اهداف اختصاصی: • آشنایی دانشجویان ترم یک با روشهای متفاوت ارزشیابی مهارتهای عملی • ارزشیابی عادلانه مهارت ها و توانمندی عملی دانشجویان پرستاری • عینی نمودن سنجش دانشجویان در پایان دوره آموزش اصول و مهارت های عملی پرستاری • ارتقاء کیفیت آموزش مهارتهای عملی • روش اجراء:مطالعه فوق به مدت دو روز در مرکز مهارتهای بالینی (Skill Lab) دانشگاه علوم پزشکی زاهدان انجام شد. • روش آسپی: روز اول همه دانشجویان پرستاری به روش آسپی مورد ارزشیابی قرار گرفتند. آزمون آسپی از 7 ایستگاه شامل 5 ایستگاه عملی و 1 ایستگاه کتبی و یک ایستگاه استراحت تشکیل شد که به همه ایستگاه ها زمان مساوی 7 دقیقه ای اختصاص داده شد و فاصله جابجایی بین ایستگاه ها نیز یک دقیقه بود. عملکرد دانشجویان در مورد 10 تکنیک انتخابی (کنترل علائم حیاتی، سونداژ معده، رگ گیری، شستن دست و پوشیدن دستکش، تزریق عضلانی ونتروگلوتئال، شناسایی تجهیزات بیمارستانی) در ایستگاه ها از طریق چک لیست توسط ارزیابان آموزش دیده (کارشناسان ارشد پرستاری ) سنجیده شد. • روش سنتی : در روز دوم از نظر همان 10 پروسیجر مورد آزمون در روش آسپی، دانشجویان به روش سنتی مورد ارزشیابی قرار گرفتند. در اين روش نام هر کدام از پروسیجرها روی یک برگه نوشته شد و دانشجو بدون اطلاع از تکنیک های مورد آزمون، بصورت تصادفی یکی را انتخاب کرده و انجام داد. مواردی که در آزمون سنتی مورد ارزشیابی و دریافت امتیاز قرار می گرفتند عبارت بودند از: رعایت فرم دانشجویی (ظاهر فرد)، آماده کردن وسایل مورد نیاز برای انجام پروسیجر، انجام صحیح پروسیجر، داشتن سرعت عمل و اعتماد به نفس، جمع آوری وسایل، دانش فرد در مورد پروسيجر فوق و پاسخ به سوالات شفاهی که توسط مربی مطرح مي شد. • در هر روز پس از برگزاری آزمون و بعد از اعلام نمره نهایی پرسشنامه رضایتمندی از روش ارزشیابی در اختیار کلیه دانشجویان قرار داده شد. • برای تعیین پروسیجرهای مورد سنجش در آزمون های آسپی و سنتی، لیستی از کلیه تکنیک هایی تدریس شده در اختیار مدیر گروه و اساتید بالینی پرستاری قرار گرفت و از آنان درخواست شد تا بر اساس اهمیت و قابلیت اجرا در آزمون آسپي به رتبه بندی پروسیجرها بپردازند. سپس میانگین و انحراف معیار هر یک از تکنیک ها تعیین شد و 10 تکنیکی که بالاترین میانگین رتبه ای را داشت و ارزیابی آن در مرکز مهارتها امکان پذیر بود جهت آزمون OSPE دانشجویان پرستاری انتخاب گردید. بعد از انتخاب پروسیجرها، چک لیست های لازم برای ارزیابی مهارتها تهیه و در اختیار اعضای هیات علمی قرار گرفت تا نظرات اصلاحی خود را مرقوم فرمایند. یک روز قبل از برگزاری آزمون یک جلسه توجیهی برای کلیه دانشجویان گروه هدف برگزار شد. دانشجویانی که حداقل 50% نمره از دو روش ارزشیابی را کسب نمودند، درس را پاس کردند. • پیامدهای اجراء فرآیند: • 80% دانشجویان از روش ارزشيابي OSPE راضی و کاملاً راضی و 9/2% ناراضی یا کاملاً ناراضی بودند، این میزان بعد از اعلام نمره به ترتیب 5/81% و 7/3% بود. • 4/79% دانشجویان از روش ارزشيابي TDE راضی و کاملاً راضی و 8/11% ناراضی یا کاملاً ناراضی بودند، این میزان بعد از اعلام نمره به ترتیب 63% و 1/11% بود. مقایسه میانگین نمره رضایتمندی دانشجویان بعد از اعلام نمره نشان داد رضایت از روش ارزشیابی OSPE بیشتر از روش ارزشیابی TDE بود و این تفاوت از نظر آماری معنی دار بود(P=0.021) . • علی رغم بیشتر بودن میانگین نمره رضایتمندی روش ارزشیابی آسپی نسبت به روش ارزشیابی سنتی، حداقل و حداکثر و میانگین نمره دانشجویان از روش ارزشیابی سنتی بیشتر از روش آسپی بود و آزمون آماری T-test ( T مستقل) تفاوت معنی دار آماری بین نمرات دو روش ارزشیابی نشان داد(P = 0.000) . • ارتقاء یادگیری دانشجو در انجام مهارتهای عملی • مشخص شدن پروسیجرهای مهم برای دانشجویان • پی بردن دانشجویان به نقاط ضعف و نقاط قوتشان در انجام پروسیجرهای مهم پرستاری • کاهش اعتراض دانشجویان از روش ارزشیابی به دلیل اینکه همه آنها در آزمون آسپی بصورت یکسان و عادلانه ارزیابی شدند و با انجام آزمون آسپی تاثیر و دخالت شانس و نظر مربی به حداقل رسید. • افزایش رضایت مربی برای انجام یک ارزشیابی عادلانه و علمی در مورد تعداد زیادی از مهارتهای دانشجویان • سطح اثر گذاری: • برای اولین بار ارزشیابی به روش آسپی بصورت رسمی برای دانشجویان پرستاری ترم یک در زاهدان انجام شد. در صورت پشتیبانی مالی و اجرایی معاونت محترم آموزشی دانشگاه در سالهای آتی نیز، این روش ارزشیابی برای همه دانشجویان دانشکده پرستاری و مامایی در حیطه ارزیابی مهارتهای عملی و بالینی انجام خواهد شد کما اینکه در اکثر دانشگاه های دنیا و ایران روش معمول ارزشیابی مهارتهای عملی روش ارزشیابی بالینی ساختار یافته عینی می باشد. • نتیجه گیری ( چالش ها و مشکلات اجرایی فرآیند) : • طبق نظر سنجی از ارزیابان و دانشجویان بدلیل زمان کوتاه هر ایستگاه و افزایش اضطراب دانشجویان ، افزایش زمان ایستگاه ها در آزمون های بعدی مدنظر قرار خواهد گرفت. • هزینه بالای پرسنلی و وسایل و تجهیزات از عوامل بازدارنده ارزیابان دروس عملی از انجام این روش ارزشیابی است که با توجه به اهمیت موضوع این مهم باید مدنظر قرار گیرد. • تاییدهای مربوطه: • بدلیل پژوهشی بودن فرایند فوق، مجوز انجام آزمون آسپی از نظر کمیته اخلاق پژوهشی دانشگاه ، ریاست محترم دانشکده، مدیرگروه محترم پرستاری و معاونت پژوهشی دانشکده پرستاری و مامایی زاهدان صادر شده است.