Download
1 / 7
70 likes | 268 Views
Íslensk málsaga Íslenska í Ameríku, bls. 97-100. Framhaldsskólinn á Húsavík Ísl 212 Herdís Þ. Sigurðardóttir. Af hverju fluttist fólk til Ameríku?. Þúsundir Íslendinga fluttust til Ameríku, einkum Kanada á árunum 1855-1914. Ástæðurnar voru einkum: Eldgos í Kötlu 1875.
E N D
Íslensk málsagaÍslenska í Ameríku, bls. 97-100 Framhaldsskólinn á Húsavík Ísl 212 Herdís Þ. Sigurðardóttir
Af hverju fluttist fólk til Ameríku? • Þúsundir Íslendinga fluttust til Ameríku, einkum Kanada á árunum 1855-1914. • Ástæðurnar voru einkum: • Eldgos í Kötlu 1875. • Hallæri í landinu 1880-90. • Erfitt var að fá jarðnæði á Íslandi.
Af hverju fluttist fólk til Ameríku?, frh. • Flestir fluttust frá Norður- og Austurlandi. • Flestir settust að á Nýja-Íslandi og í Manitoba í Kanada og gerðust bændur. • Íslendingar í Kanada gáfu út blöð, ortu kvæði og sömdu sögur á íslensku: • Einar H. Kvaran • Gestur Pálsson • Stephan G. Stephansson
Hvernig dugði íslenska í Ameríku? • Samfélagið sem fólk yfirgaf var bændasamfélag. • Innflytjendurnir lögðu mikið kapp á að læra ensku enda dugði íslenskan illa í nýja umhverfinu: • borgarsamfélag • iðnaður • Þó var reynt að bjóða íslenskum börnum kennslu í íslensku, einkum í tengslum við safnaðarstarf. • Árið 1951 var stofnað embætti prófessors í íslensku við Háskólann í Manitoba fyrir söfnunarfé Vestur-Íslendinga sjálfra.
Hvernig löguðu Vestur-Íslendingar málið að umhverfi sínu? • Tekin voru upp ensk orð og löguð að íslensku hljóð- og beygingarkerfi: • Spíker, önderteiker, eleveitor, míting, hómvörk, trein. • Farmari, að nörsa, tóstari, dröggbúð. • Búnar voru til nýmyndanir sem líta út eins og íslensk orð en eiga sér beinar enskar fyrirmyndir: • Blakkborð, fylla inn, ísrjómi, ljóshús, hreyfimynd. • Gömul íslensk orð fengu nýja merkingu með hliðsjón af líkum orðum í ensku: • Kalla (hringja), lifa (eiga heima), vanta (langa til).
Hvaða nöfn notuðu Vestur-Íslendingar? • Fólk hætti að kenna börn við feður sína og tóku upp ættarnöfn. • Konur tóku þá eftirnafn manna sinna. Þau voru síðan löguð að ensku stafrófi: • Björnsson = Bjornson • Jónsson = Johnson • Einnig tóku menn upp eftirnöfn sem byggðust á íslenskum örnefnum: • Snæfeld af Snæfell • Hurdal af Hörgárdalur • Axford af Axarfjörður • Ýmis skírnarnöfn breyttust líka: • Björn varð að Barney • Hinrik varð að Henry • Íslendingar tóku líka með sér örnefni að heiman. Ritháttur sumra þeirra hefur þó breyst: • Árbakki, Árborg, Bifröst, Geysir, Gimli, Lundur, Reykjavík.
Örlög vestur-íslensku • Fáir núlifandi Vestur-Íslendingar tala íslensku enda lokaðist málið inni á heimilinum. • Úti í atvinnulífinu dugði íslenska ekki til. • Ekki var boðið upp á menntun í íslensku með skipulegum hætti. • Sjá sýnishorn úr vestur-íslensku á bls. 99.
