مركز مد ير ی ت بيماريها

2. مراقبت آلودگي به پدیکولوز مافي کارشناس ارشد مركز مديریت بيماريها

3. هدف كلي برنامه: كنترل آلودگي به شپش و كاهش بار آلودگي آن در جامعه

4. استراتژيها: 1- آموزش و اطلاع رساني 2- درمان اپيدميولوژيك 3- برقراري نظام مراقبت وبهبود وضعيت ثبت اطلاعات و گزارش دهي 4-آمادگي مقابله با بيماريهاي اپيدميكمنتقله از طريق شپش

5. مقدمه . شپش انگل خارجي،دایمی، اجباري و خونخوار جوامع انساني است - قدمت آلودگي به آن به دوران قبل از تاريخ بر مي گردد بررسي ژنتيكي شپش نشان مي‌دهد اين انگل حدود‪3/3‬ميليون سال قبل از گوريل به انسان راه يافته است. -ولي نقش شپش به عنوان ناقل تعدادي از بيماريها (تيفوس، تبراجعه، اپيدميك و تب خندق) تنها از اوايل قرن اخير شناخته شده است. -اگر چه در مناطق متعددي: بهبود وضعيت بهداشتي،‌اقتصادي و اجتماعي تاثير بسزائي در كاهش آلودگي به شپش داشته است اما همچنان اين انگل گستردگي جهاني دارد

6. مورفولوژی وانواع شپش : حشره اي كوچك، بدون بال و خونخوار است و مي تواند سر، تن و عانه را در انسان آلوده كند. سه نوع شپش انگل جوامع انساني عبارتند از: 1- شپش سرPediculus humanus capitis 2- شپش تن Pediculushumans humanus 3- شپش عانهPhthirus Pubis(crablice)

7. . تخم شپش: رشک(Nit)به اندازه ته سنجاق بودهتوسط شپشبالغمادهبطور محكمي به پايهمو یاتاروپودلباس چسبانده میشود و بصورتيك برآمدگيكوچك كروي ویا بيضي شكل تظاهر دارد

8. توجه: در تمام انواع شپش: ماده چسباننده تخم به مو و يا تارهاي لباس از نوعي است كه : - در حلالهاي معمولي مقاوم بوده - به پوست و مو نيز آسيب نمي رساند

9. عوارض آلودگي به شپش: امروزه نقش شپش در مناطق معتدله و سرد را از نقطه نظر اذيت و آزار افراد انساني قابل مقايسه با مشكلات ناشي از پشه ها در مناطق گرمسيري معرفي مي نمايند

10. عوارض آلودگي به شپش: 1- خارش شديد پوست بعلت تلقيح ماده بزاقي و مواد دفعي شپش به زير پوست 2- پوسته پوسته شدن وضخيم شدن پوست در اثر خاراندن زياد 3- بروز عفونت هاي ثانويه باكتريال بدنبال خاراندن زياد پوست( مثل زرد زخم و..........) 4- انتقال بيماريهاي نظیرتيفوس همه گير، تب راجعه همه گير، تیفوس اندمیک ، تب خند ق توسطشپش تن

11. چگونه به وجود شپش سر مشکوک شویم ؟ شپش سر اغلب با چسبیدن به قاعده موها خود را از چشمان ما مخفی می کند، لذا بیشتر مشاهده رشک هایچسبیده به موی سر است که شک به آلودگی ایجاد میکند

12. تشخيص: مورد مشكوك: وجود خارش در ناحيه سر و تن در جامعه آلوده به شپش . مورد قطعي : مشاهده رشك یا شپش همراه با مشخصات باليني فوق

13. نکات مهم در درمان آلودگی: • دركليه موارد آلودگي به انواع شپش اساس درمان متاثر از: • 1- رعايت دقيق اصول بهداشت فردي • 2- دسترسي و انجام استحمام منظم • 3- امكان تعويض منظم البسه

14. در درمان آلودگي به انواع شپش : ٭درمان اپيدميولوژيك ، اساس عملكرد كنترلي است ( شناسائي منابع و مخازن آلودگي از طريق بررسي اعضاء خانواده و همكلاسي ها و موارد تماس و درمان دسته جمعي آنها) یعنی تمام موارد تماس احتمالی باید درمان شوند در غیر اینصورت همیشه احتمال ابتلای مجدد وجود خواهد داشت ٭در كليه موارد بايد افراد درمان شده 10 – 7 روز بعد ، تحت درمان مجدد قرار گيرند چرا که اگر چه با درمان نخست ، شپش های سر و اکثر تخم های آن از بین میروند ، اما از آنجایی که امکان بیرون آمدن آنها تا 7 روز بعد از تخم ها وجود دارد ، لذا بهتر است درمان مجدد انجام شود تا پیش از آنکه این شپش های جدید توانایی حرکت پیدا کنند ، از بین بروند.

15. ٭توجه جدی به انهدام رشك و شپش در وسايل شخصي نظیر شانه، برس ،كلاه، روسري، بالش، ملحفه و .... ٭در آموزش افراد آلوده به ويژه دانش آموزان به مسائل روانيواجتماعي فرد آلوده و خانواده وي توجه گردد و از هر گونه توهين و آزار رواني پرهيز شود

16. الگوريتم ارسال داده ها : پايگاه بهداشتي پايگاه بهداشتي خانه خانه مركز بهداشتي درماني مدرسه مدرسه مركز بهداشتي درماني متفرقه منطقه آموزش و پرورش مركز بهداشت شهرستان واحد بهداشت مدارس واحد مبارزه بابيماريها بهداشت مدارس استان بيماريهاي استان مركز مديريت بيماريها اداره كل سلامت نوجوانان، جوانان و مدارس زمان ارسال داده ها به سطوح بالاتر در همه موارد ماهيانه است

17. توجه گزارش موارد آلودگي به شپش تن تا سطح ملي بصورت فوری ،‌اجباری است و ارسال سریع فرم هاي خلاصه اطلاعات بررسي اپيدميولوژيكي تا مركز مديريت بيماريها.

18. شرح وظايف سطوح مختلف نظام سلامت 1- شرح وظايف خانه بهداشت و پایگاه بهداشتی 2- شرح وظايف كاردان بهداشتي در مركز بهداشتي درماني 3- شرح وظايف پزشك مركز بهداشتي درماني 4- شرح وظايف واحد بهداشت مدارس شهرستان 5- شرح وظايف گروه بهداشت مدارس استان 6- شرح وظايف واحد مبارزه با بيماريها شهرستان 7- شرح وظايف گروه مبارزه با بيماريهاي استان 8- شرح وظایف ستادهای سطح ملی

19. شرح وظايف گروه بهداشت مدارس استان: 1- تدوين برنامه عملياتي براي آموزش هاي مختلف و برنامه هاي اطلاع رساني 2- پيگيري برگزاري جلسات كميته مراقبت پديكوزيس 3- برگزاري جلسات هماهنگي بين بخشي با آموزش و پرورش وجلسات درون بخشي مورد نياز 4- بررسي وضعيت آلودگي به شپش در سطح استان براي برنامه ريزي مشترك با آموزش و پرورش

20. شرح وظايف گروههای مبارزه با بيماريها : 1- مشاركت در تدوين برنامه عملياتي 2- مشاركت در برگزاري جلسات و كميته هاي مربوطه 3- دريافت گزارشات موارد همه گيري پديكولوزيس از پادگان ها، زندان ها، خوابگاههاي دانشجويي و مهد كودك ها و مدارس و انجام بررسي هاي كارشناسي و تلاش جهت كاهش آلودگي 4- پيگيري سريع موارد آلودگي به شپش تن گزارش شده و اعلام نظر كارشناسي و انجام اقدامات رفع آلودگي

21. 5-انجام فعالیت آموزشی و بیماریابی و درمان موارد پدیکولوزیس در مواقع بحران ها 6- آناليز داده هاي ارسالي از شهرستان ها و ارسال فيدبك 3 ماهه به گروه بهداشت مدارس و سطح شهرستان ها 7- ارسال اطلاعات بصورت ماهيانه به مركز مديريت بيماريها 8- پيش بيني و تامين داروي مورد نياز سالانه

22. وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشكي دانشگاه علوم پزشكي و خدمات بهداشتي درماني..... شهرستان..... مركز بهداشتي درماني....... فرم شماره 1 (ثبت موارد آلودگي به شپش)ماه.......سال.....13 نام و امضاء مسئول ٭متفرقه: گزارش موارد از زندان ها، پادگان ها، خوابگاههاي دانشجويي و ... ٭ ٭ وجود آلودگي در طي 3 ماه گذشته

23. وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي معاونت سلامت فرم شماره 2 دانشگاه/ دانشكده علوم پزشكي و خدمات بهداشتي درماني شهرستان................... فرم گزارش آلودگي به شپش مركز بهداشتي درماني.............................. خانه بهداشت .......... ماه...............سال.................13 تاريخ تنظيم:................ نام و امضاء مسئول گزارش ................ ٭٭ وجود آلودگي در طي 3 ماه گذشته

24. دانشگاههاي علوم پزشکی كشور که در 6 ماهه دوم سال 1385 گزارش ننموده اند

25. خسته نباشيد

26. مراقبت بيماري شيستوزوميازيس(بیلارزیوزیس) مافي کارشناس ارشد مركز مديرت بيماريها

27. هدف كلي: • حذ ف بيماري شيستوزوميازيس در كشور جمهوري اسلامي ايران

28. اعلام حذف بیماری : فقدان گزارش انتقال بیماری شیستوزومیازیس درسطح کشور جمهوری اسلامی ایران تحت مراقبت های استاندارد به مدت 5 - 3 سال

29. تعريف • عفونتي است كه در اثر استقرار كرمهاي پهن نر و ماده بالغ (ترماتود) در سياهرگهاي مثانه و تخم ریزی آنها بوجود ميآید • نشانه هاي بيماري بستگي به تعدادتخم در بدن ميزبان انساني دارد. • مهمترين عارضه ابتلا به شيستوزوما هماتوبيوم: كاهش ادرار، افزايش دفعات دفع ادرار و وجود خون در ادرار، ايجاد مانع در دفع ادرار، عفونت باكتريايي دستگاه ادراري، عقيمي و سرطان مثانه

30. انسان تنها میزبان نهایی شیستوزوما هماتوبیوم است • میزبان واسط انگل حلزون بولینوس است ( در خاور میانه و ایران B.truncatus)

31. وضعيت بيماري شيسيتوزوميازيس در ايران: • فقط در استان خوزستان در 6 كانون مجزا: 1- كانون اصلي اطراف دزفول 2- اندیمشک 3- كانون هاي اطراف شوش 4- شوشتر 5- شمال اهواز 6- خرمشهر • بيماري در شدت هاي مختلف آلودگي ازنسبت 10 تا 90 درصد درروستای استان گزارش شده است

32. روند بيماري شيستوزوميازيس در جمهوري اسلامي ايران(از سال 1356 لغايت 1384 )

33. روش مبارزه با بیماری: 1- بیماریابی و درمان مبتلایان 2- مبارزه با حلزون ناقل : الف - بهسازی محیط ب- سمپاشی کا نون های آلوده به حلزون

34. تهد ید های فعلی بیلارزیوز در ایران 1- شرايط جديد بوجود آمده در خوزستان از قبيل: اجراي طرح هاي وسيع توسعه ای مثل سد سازي ، طرح توسعه نيشكر و برنامه هاي گسترده آب خيزداري 2- گسترش وفور حلزون ناقل 3- وجود سه كانون فعال انتقال بيماري در كشور عراق : عمدتاً در قسمت هایمركز و جنوبعراق(مجاورت مرزهاي ايران) گزارش شيوع 6-9/1 درصد آلودگي در بين كودكان عراقی (محموديه مجاور بغداد ، رماديه ، دياله ، ناصريه مجاور بصره) 4- شرايط جدید بوجود آمده بین ايران وعراق و تبادلات وسيع جمعيتي

35. در استان خوزستان • خطر بازگشت مجدد بيماري و آلودگي شديد همه نواحي پاك شده به شدت وجود دارد

36. طبقه بندي تعاريف بيماري در برنامه مراقبت براساس نظريه كميته فني كشوري:

37. مورد مشكوك: هماچوری در ساکنین و مسافرین به مناطق اندمیک سابق در ایران و یا به عراق یا سایر مناطق اندمیک كه علت آن در بررسي هاي اوليه توسط پزشك مشخص نشده باشد. مورد محتمل: درد در هنگام دفع ادرار+ وجود خون در قطرات آخر ادرار در يكمورد مشکوک

38. مورد قطعي: مشاهده تخم انگل درنمونه ادرار یا مدفوع یا گزارش اسمیر مثبت در پاتولوژی بافت دستگاه ادراری یا گوارشی در مورد مشكوك يا محتمل

39. تقسيم بندی مناطق پرخطر به ترتیب كاهش شدت خطر 1-سابقه وجود بیماري طی 10سال گذشته + وجود حلزون میزبان واسط 2-سابقه وجود بیماری طی 10 سال گذشته بدون وجود حلزون 3-وجود حلزون میزبان واسط در مرزهای زمینی یا آبی با عراق و مسیرهای زیارتی اتباع عراقي در داخلایرانبدون سابقه وجود بيماري در 10 سال گذشته 4- مناطقی که از پيش از 10سال گذشته گزارش بیماری داشته اند

40. افراد در معرض خطر بالاي آلودگی شامل : 1- مسافرین به مناطق آلوده عراق و ساير مناطق اندميك 2- مهاجرین اخیر از مناطق بي خطر به مناطق پرخطر 3- شاغلین مرتبط با آبهای سطحی در مناطق پر خطر 4- افراد 15-5 ساله مناطق پرخطر 5- کلیه افراد خانواده بیماران شناخته شده

41. تهیه نمونه ادراراز موارد مشکوک و محتمل 1- در منطقه آندمیک بیماری: قسمت ثلث آخرادراردرساعات بین 10 تا 14 2- درسایر مناطق در زمان اجرای برنامه حذف بیماری: کل ادرار 24 ساعته + هم حجم فرمالین 5 درصد

42. درمان : Praziquantel : 40 mg/kg بصورت دوز واحد یا منقسم به فاصله 12 ساعت داروي انتخابي براي درمان شيستوزوماهماتوبيوم نکته بسیار مهم در درمان بیماران مبتلا به شیستوزومیازیس : فقط موارد قطعی بیماری نیازمند درمان هستند برای موارد مشکوک و محتمل توصیه نمیشود

43. فعاليت هاي مرتبط با استراتژيها:

44. با آرزوي موفقيت مهندس مافي مركز مدیريت بيماريها