Download
1 / 60
E N D
Bir hikaye ile başlamak gerekirse;“ Bir kurbağa sürüsü ormanda yürürken,içlerinden ikisi bir çukura düştü. Diğer bütün kurbağalar çukurun etrafında toplandılar. Çukur bir hayli derindi ve arkadaşlarının zıplayıp dışarı çıkması mümkün görünmüyordu. Yukarıdaki kurbağalar, boşuna uğraşmamalarını söylediler arkadaşlarına : “Çukur çok derin,dışarı çıkmanız imkansız.” Ancak, çukura düşen kurbağalar onların söylediklerine aldırmayıp çukurdan çıkmak için mücadeleye devam ettiler. Yukarıdakiler ise hala boşuna çırpınıp durmamalarını, ölümün onlar için kurtuluş olduğunu söylüyorlardı.
Sonunda kurbağalardan birisi söylenenlerden etkilendi ve mücadeleyi bıraktı. Diğeri ise çabalamaya devam etti. Yukarıdakiler de, çırpınıp durarak daha çok acı çektiğini söylemeyi sürdürdüler. Ne var ki, çukurdaki kurbağa son bir hamle daha yaptı, bu kez daha yükseğe sıçramayı başardı ve çukurdan çıktı. Çünkü, bu kurbağa sağırdı. O yüzden, arkadaşlarının ümit kırıcı sözlerine kulak asmamıştı. “Ümidini kaybetmiş bir insanın, başka kaybedecek bir şeyi yoktur”
Buradan hareketle; tanımlamalar yapmak gerekirse; • Güdü: Güdü, organizmayı harekete geçiren durumdur. Organizmanın öğrenmeye güdülenmiş olması onun öğrenmesini kolaylaştırır. • Dikkat: Bilincin belli bir noktada toplanmasıdır. Öğrenmenin iyi olması için öğrencinin derse karşı dikkatli olması gerekir. Bu da pekiştirme ve kaygılandırma yoluyla güdüleyerek sağlanabilir. • Güdülenme ( Motivasyon) : Bir amaca ulaşmak, bir varlığı, bir hazzı elde etmek için eylemde bulunma eğilimi ya da isteğidir.
Motivasyon ve komünikasyon gibi uzun kelimelerin kökeni genellikle Latince’den gelir. Motivasyon kelimesinin İngilizcesi olan “motivation”, “motive” kelimesinden türetilmiştir.
Bu kelime de Latince’de movere, yani “hareket etmek” anlamında kullanılan bir eylemdir. Özetle, bu kelime temel olarak harekete geçiren anlamındadır.
2’ye ayrılır; • 1) İçsel Güdülenme: Bireylerin öğrenme sırasında ki içsel nedenlerle meydana gelen güdülenmedir. Yaptığı etkinliklerde mutluluk duyma, hoşlanma, yeni bir şeyler öğrenmeyi başarma isteği veya merak etme, konuya ilgi duyma vs.. • 2) Dışsal Güdülenme: Bireylerin öğrenme sırasında ki dışsal nedenlerle meydana gelen güdülenmedir. Başkalarını mutlu etmek, üzmemek, herhangi bir sertifikaya sahip olma zorunluluğundan dolayı yapılan davranışlar gibi…
Motivasyon Konusuna İlişkin Terimlerİlgili Terimlerİlgili Nitelikler* İşe yaklaşım Enerji* Oryantasyon Beceri * Başvurular Kararlılık* İsteklilik Azim* Kendini adamak Belirli hedefler* Şirket ve çalışan uyumu Amaç sahibi* Teslimiyet* Çalışma arzusu
Karma Güdüler Üzerine:Gerçekleştirilen herhangi bir eylem birden fazla güdüyle desteklenebilir. Farklı materyaller kullanılarak yapılan bir yay, en kaliteli tahtadan yapılan geleneksel yaya nazaran, hedefi çok daha iyi vurabilir.
Farklı Şuur Düzeyleri:Sebepler ve dürtüler bir eylemi yapmaya teşvik eden etkenleri tanımlamak için kullanılan anlamdaş kelimelerdir. Ancak sebep, daha belirgin olarak, bir eyleme ilişkin kişinin kendisine veya diğerlerine karşı geliştirdiği mantıklı ve rasyonel mazeretlere gönderme yapar. Mazeret gösterme işlemi, ilgili gerçekleri ve durumları seçerek gerçekleştirilir ve böylece yapılan eylem daha anlaşılır olur.
Doğru veya yanlış, ama çoğu zaman güdülerimiz konusunda dürüst olursak, menfi ve zararlı tepkimelerinin olacağını düşünürüz. Bu sebeple, bazen maksatlı veya maksatsız olarak diğer insanların aleyhine de olsa, makul fakat gerçek olmayan gerekçeler ileri süreriz.
Rasyonalizasyon, yani bir şeyi mantıklı hale getirmeye çalışma süreci, gerçek güdüleri gizlemek için bir sis perdesi gibi kullanılabilir. Muhtemelen gerçek güdülerimizin itibarımızı zedeleyeceğini zannederiz. Kendimiz için bile belirsiz olan eylemlerimize mazeret bulma girişimlerimizi, bataklıktan yükselen sis bulutlarına benzetebiliriz.
İnsan zihnini harekete geçiren iki önemli unsur, iyilik yapmaya karşı duyduğu arzu ve kötülükten duyduğu korkudur. “ Samuel JOHNSON “
GÜDÜLENMEYİ AÇIKLAYAN KURAMSAL YAKLAŞIMLAR Güdülenmeyi açıklayan çeşitli kuramlar vardır. Bunlar: • Davranışçı Yaklaşım • Hümanistik Yaklaşım • Bilişsel Yaklaşım • Sosyal Öğrenme Yaklaşımı
1) DAVRANIŞÇI YAKLAŞIM: Öğrenme yaklaşımında açıklandığı gibi organizma, pekiştirilen davranışı tekrar etme eğilimindedir. Pekiştirme bir uyarıcıya karşı gösterilen belli bir tepkinin tekrar gösterilme veya gösterilmeme olasılığının arttırılmasıdır. Pekiştirmede kullanılan uyarıcıya ise “ pekiştireç “ denir. Pekiştireçler yoluyla bireyin davranışlarının şekillendirilmesi mümkündür. Pekiştireçler meydana getirdikleri etkilere göre tanımlanmakta ve bu bakımdan iki gruba ayrılmaktadırlar:
1. Olumlu pekiştireçler: Ortama konulduğunda belirli bir davranışın yapılma olasılığını artıran uyarıcılardır.2. Olumsuz pekiştireçler: Ortamdan çıkarıldıklarında belirli bir davranışın yapılma olasılığını arttıran uyarıcılardır.
“ Bir insanın eylemlerine bakarak güdüleri hakkında fikir sahibi olabilirsiniz. “
2) HÜMANİSTİK YAKLAŞIM: Abraham Maslow'un "İhtiyaçlar Hiyerarşisi"dir. Bu yaklaşıma da çeşitli yönlerden eleştiri gelmesine rağmen temel olarak geçerliliğini sürdürdüğü konusunda kuşku yoktur. Teoriye göre her insanı aynı şekilde motive edemeyiz. İnsanları motive edebilmenin en önemli unsuru onların ihtiyaçlarını bilmektir. İhtiyaçları saptarken de toplam olarak ihtiyaçları Maslow, beş gruba ayırmıştır. Bunlar sıra ile;
Temel Gereksinmeler: 1) Fizyolojik İhtiyacı: İnsanların hayatının sürdürebilmesi için gerekli olan ihtiyaçlardır. Yemek yeme, içmek, uyumak, nefes almak gibi zorunlu ihtiyaçlardır. 2) Güven İhtiyacı: Burada her türlü güvenlik ihtiyacı söz konusudur. Gelecek güvencesi, iş güvencesi, barınma, hastalıktan korunma gibi. 3) Sosyal İhtiyaçlar: Fizyolojik ihtiyaçlar ve güven ihtiyacının tatmininden sonra sosyal ihtiyaçlar devreye girer. Bir grubun parçası olmak, birlik beraberlik, aidiyet gibi ihtiyaçlardır. Bu ihtiyaçlar karşılanmadığı müddetçe kişiler kendilerin yanlız ve terkedilmiş hissedecektir. 4) Saygı İhtiyacı: Bunu ikiye ayırabiliriz. a)Başkaları tarafından kendine gösterilen saygı ve verilen değerle ilgili ihtiyaçlardan olan; mevki, şöhret, takdir edilme v.b b)İnsanın kendine duyduğu saygı ve önemle ilgili ihtiyaçlardan olan, kendine güven, bağımsızlık, başarı, v.b
Üst Düzey Gereksinmeler:1) Kendini Gerçekleştirme: Bireyin kendi yeteneklerini en üst düzeyde kullanarak istediği yere gelebilme hedeflerine ulaşabilme isteği ve çabası olarak tanımlanabilir.2) Estetik: Birey kendisini ve çevresini anladıkça, soyut nitelikte olan estetik alanlara yönelmeye başlar, yaratıcılığı gelişir. 3) Merakını Giderme, Bilme ve Anlama: Bu süreçte birey, kendilerine ve dış dünyaya ilişkin bilgi edinme ve çevrelerindeki olayları anlayabilme gereksinmesi duymaktadır.
Üst düzey gereksinmelerini karşılayan bireyler kendisini ve başkalarını kabul eden, köklü ve demokratik ilişkiler kurabilen, bağımsız olarak kararlar verebilen ve psikolojik olarak sağlıklı bireylerdir.
3) BİLİŞSEL YAKLAŞIM: Bu yaklaşım davranışçı yaklaşıma tepki olarak gelişmiştir. Davranışçı yaklaşımda bireyin güdülenmesini dışsal etkenlerin etkilediği düşünülürken, bilişsel yaklaşımda içsel etkenlerin öne çıktığı düşünülmektedir. Bireyler dış uyarıcılardan daha çok uyarıcıları yorumlama biçimlerine göre tepkide bulunurlar. Bilişsel kuramcıların geliştirdiği en geniş kapsamlı güdüleme kuramı neden bulma ( yükleme ) kuramıdır.
Neden Bulma ( Yükleme ) Kuramı: * Yükleme, bireylerin başarı ye da başarısızlıklarının nedenini bir şeye yükleyerek açıklamalarıdır.Weiner’ a göre öğrenci başarısını etkileyen dört önemli değişken vardır. Bunlar; 1.Yetenek, 2.Çaba, 3.Görevin Güçlüğü, 4.Şans
4) SOSYAL ÖĞRENME YAKLAŞIMI: Bu yaklaşım güdülenmeyi açıklarken, davranışçı yaklaşım ve bilişsel yaklaşımın özelliklerini birleştirir ve yeni boyutlar ekler. Çevresel ve bireysel etkenler davranışı etkilerken, davranış tarafından da şekillendirilmektedir.Bandura’ ye göre, güdülenmeyi etkileyen üç temel öğe vardır. Bunlar;1.Bireyin amaca ulaşma beklentisi,2.Amacın birey için değeri,3.Bireyin yaptığı göreve yönelik duygusal tepkileridir.
Sosyal öğrenme kuramcılarından Bandura’ ya göre birey, geçmiş yaşantılarına dayalı olarak ya da başka kişilerin yaşantılarını gözleyerek bir işin gelecekteki sonuçlarını tahmin eder. Beklenen sonuçlar olumlu ise yapacağı işin kendisine yarar sağlayacağına inanıyorsa güdülenir
MOTİVE EDİCİ NİTELİKLERİ GELİŞTİRMEK: Bağlılık: Yüksek motivasyon, bir işe veya projeye kendini adama ve uzun – dönemli bağlılık şeklinde kendini gösterir. Sevgi: Yapılan işe karşı duyulan sevgi, aklı yeni deneyimlere açtıkça gelişebilir. Bununla birlikte farklı bir içsel zevk ortaya çıkar, ortaya çıktığında genelde olandan daha yüksek derecedeki yaratıcılık durumunda iş yapma gündeme gelir. Standartlara Uymama: Dışsal motivasyon kişinin egosunu kapsar. Çoğu inan alışılagelmiş fikirleri bir kenara koymak için gerekli olan ilgisizliğin dercesine ve tanınma ihtiyacına; daha riskli, tahmin edilemez bir yön için sahip olmayacaktır. Bu standartlara uyma ve yaratıcı düşüncenin arasındaki temel bir antipatiyi gösterir ki çeşitli türdeki yaratıcılık araştırmalarında tekrar eden bir faktördür. Yani genel bir fikir birliğinin veya bir grup görüşünü takip etme eğiliminde olan insanların yaratıcılık düzeyleri daha düşük olma eğilimindedir.
İlham Şimşekleri ve Akış: Motivasyonun, kişiyi bütün yaratıcı süreç boyunca desteklemesi gerekir ve değerli bir şey ortaya koyarak yaratıcı bir ürünün çıkışını da içerir.Değerlendirme ve Ket Vurma: Bir kimsenin yapacağı işin değerlendirileceğini bilmesi ye da bu konuda bir beklentisinin olması yaratıcılığı etkiler. Ödül ve değerlendirmeler kadar dış otoritenin, kuralların, kısıtlamaların ve müdahalelerin algısı da bir işe yüzde yüz verilen yaratıcı ruhu ve motivasyonu bastırır.
Bilgi ve Ödüller: Dış müdahale veya kuralların algılanması ile yardım amaçlı bilgi veya müdahale olarak yorumlanabilecek bilgi arasında ince bir çizgi vardır. Bu yüzden kişi kendisine söylenen şeyi faydalı bilgi – diyelim ki becerilerini ilerletmek ve daha üretken, orijinal, kendisine yardım edecek – olarak görürse bunun zararı değil yararı olacaktır.Dışsal Ödüller: Ürünün faydalılığından ziyade, yaratıcılığın bir başarı kriteri sayıldığı durumlarda uygulanır. Sınırlandırıcı olmayan ödüller, yüksek değerde olsalar bile, yaratıcılığı azaltabilir. Bilgi veya Engelleme: Yaratıcı kimse daha yeterli, özellikle de daha yaratıcı olmak ister. Onlar eğer yapılan şey onların yaratma özgürlüğü üzerinde bir kısıtlama olmaktan ziyade bir yol gösterme olarak “ karşılarına çıkarsa “ memnuniyetle rehberliği kabul edeceklerdir.
“Lu’lu yaşlı devlet adamlarından biri Konfüçyüs’ e sordu; insanları nasıl ciddi ve sadık kılabilirim ki hevesle çalışsınlar?Konfüçyüs dedi ki; ‘onlara başkanlık ederken saygınlığı eksik etme ki ciddi olsunlar. Babaca ve şefkatli ol ki, sadık olsunlar. İyiyi teşvik et, acemiye öğret ki hevesli olsunlar.” Konfüçyüs
SPORDA MOTİVASYON Sporda motivasyon: Sportif yüksek performansın elde edilmesi için sporcunun uzun ve yoğun antrenmanlara katlanması, ulaşılmış olduğu performansı değişik hava koşulları altında, rakip ve seyirci etkisine rağmen sergileyebilmesi onun motivasyonu ile ilgilidir. Değişik nedenlere bağlı olarak bir davranışta bulunmak veya bulunmamak, bir işi yapmak ya da yapmamak motivasyonun hangi yönde ve ne kadar kuvvetli olduğu ile bağlantılıdır.
1. Sporun Biyolojik Özellikleri: Hareket uyarısı, organizma üzerinde etkisi olan uyarıların en önemlilerinden biridir. Bu uyarının yokluğu, erişkin organizmalarda atrofiye ( dokularda, özellikle kas dokusunda gerileme ) neden olurken, gelişmekte olan organizmada ise çeşitli şekil ve işlev bozukluklarına yola açar. Yani hareket, bireyin en önemli gereksinimlerinden biridir. Bu gereksinimin, belli kurallara bağlı olarak düzenli bir şekil ve sıklıkta karşılanması ile, yani spor yolu ile karşılanması halinde, organizmada göz ile görülebilen, çeşitli araçlar ile ölçülebilen olumlu değişiklik ve gelişmeler sağlar. Bireyin kemikleri kalınlaşır, kasları gelişir, kas gücü ve dolaşım sisteminin verim ve dayanıklılığı artar, hareketleri yumuşaklık ve akıcılık kazanır, bedensel performansı yükselir. Kişi daha güçlü ve sağlıklı olarak toplumun diğer bireylerine göre üstünlük kazanır. Bu üstünlük ona toplum ile daha sağlıklı ilişkiler kurma olanağı verir.
2. Sporun Sosyal Özellikleri: Günümüzde spor, bir boş zaman uğraşı olmaktan çıkıp, büyük bir propaganda etkisine sahip sosyal-politik-ekonomik niteliklere sahip bir toplumsal kurum olmuştur. Özellikle son 20 – 25 yılda görülen performans patlaması, basın, radyo, televizyon gibi kitle iletişim araçlarındaki gelişmeler, geniş halk yığınlarının spora olan ilgisini arttırmış, bu ise politikacı ve iş adamlarının spora el atmasına neden olmuştur.
YAŞAMA NASIL BAKIYORSUNUZ Fransa’da, ağır işçilerin işleri hakkında ne düşündüklerini incelemek üzerearaştırmayı yürüten bir görevli, bir inşaat alanına gönderilir.Görevli, ilk işçiye yaklaşır ve sorar :“Ne yapıyorsun?” “Nesin sen, kör mü?” diye öfkeyle bağırır işçi.“ Bu parçalanması imkansız kayaları ilkel aletlerle kırıyor ve patronunemrettiği gibi bir araya yığıyorum.Cehennem sıcağında kan ter içindekalıyorum.Bu çok ağır bir iş, ölümden beter.”Görevli hızla oradan uzaklaşır ve çekinerek ikinci işçiye yaklaşır.Aynısoruyu sorar :''Ne yapıyorsun?”
”İşçi cevap verir : “ Kayaları mimari plana uygun şekilde yerleştirilebilmeleri için, kullanılabilir şekle getirmeye çalışıyorum.Buağir ve bazen de monoton bir iş, ama karım ve çocuklarım için para gerekli.Sonuçta bir işim var. Daha kötü de olabilirdi.”Biraz cesaretlenen görevli üçüncü işçiye doğru ilerler.“ Ya sen ne yapıyorsun?” diye sorar.“Görmüyor musun?” der işçi kollarını gökyüzüne kaldırarak.“ Bir katedral yapıyorum.”Bu hikayenin enterasan tarafı her üç işçinin de aynı işi yapıyorolmaları....
Görmeyi seçtiğiniz yol sizin tutumunuza bağlıdır.Bugün hava biraz bulutlu mu yoksa biraz güneşli mi?Güllerin dikeni mi vardır, dikenli dalların gülleri mi?Bardağın yarısı boş mudur, yarısı dolu mu?Yoksa bardak olması gerekenin iki katı büyüklükte midir?Seçim size ait...Yazar : Allen Klein
Motivasyonu Nitelik ve Nicelik açısından ayrı ayrı incelemek gerekir;A. Nitelik Açısından Spor Motivasyonu;1. Genel Spor Motivasyonu2. Özel Spor MotivasyonuB. Nicelik Açısından Spor Motivasyonu;1. Yeterli Motivasyon2. Yetersiz Motivasyon3. Aşırı Motivasyon
A.Nitelik Açısından Spor Motivasyonu; 1) Genel Spor Motivasyonu: Bu motivasyonun temelinde yatan, takdir edilme gereksinimi, arkadaş arama, çevre edinme gibi sosyal gereksinimlerdir. Genci spora yönelten sosyal ve psikolojik gereksinimler şöyle sıralanabilirler.
* Etkin Olma Arzusu* Kendini Bulma* Kendini Anlatma, Kanıtlama* Tanınma, Ün Kazanma Gereksinimi* Prestij, Üstünlük Sağlama Gereksinimi* Egemen Olma Arzusu* Macera Hevesi* Bir Karar Verme Halinde Olma Arzusu
2)Özel Spor Motivasyonu: Bu motivasyon tamamen biyolojik içerikli olup, hareket, oyun, hareket ederek rahatlama, yüksek koordinasyona sahip olma, güçlü olma,sağlıklı olma dürtülerinden kaynaklanmaktadır.Bu her iki motivasyon şeklinin, sporun yapılış nedenlerine ve şekline bağlı olarak, değişik derecede etkinliği vardır.
Spor yapılış amaçlarına göre üçe ayrılabilir:1)Oyun Sporu2) Sağlık Sporu3) Performans Sporu
B. Nicelik Açısından Spor Motivasyonu; • 1) Yeterli motivasyon: Sporcunun fizyolojik ve psikolojik açıdan yarışmaya hazır olma durumudur. • 2) Yetersiz motivasyon: Burada motivasyon düzeyi düşüktür. Yetersiz motivasyon durumundaki sporcu keyifsizdir, nedensiz yorgunluk hisseder, yarışmayı bırakma eğiliminde veya bir an önce yarışmanın bitmesi isteğindedir. İşte bu ortamda sporcuda “start tembelliği” söz konusudur. • 3) Aşırı motivasyon: Aşırı motivasyon durumundaki sporcu sinirli ve telaşlıdır. Bacaklarda halsizlik, ellerde titreme görülebilir. ”Start telaşı” olarak isimlendirilen bir durum söz konusudur. Sporcunun davranışlar kontrolsüzdür.
