Mantelzorg: zwakke schakel of ijzersterke verbinding in de zorgketen?

1. Mantelzorg: zwakke schakel of ijzersterke verbinding in de zorgketen? Harry Finkenflügel 22 september 2005

2. Hoe gaat het met U? • Mantelzorger • Zorgvrager • Ondersteuners van mantelzorgers • Beleidsmakers • Zorgverleners

3. Zorg • Zorg dient gericht te zijn op: • vergroten zelfredzaamheid • vergroten zelfstandigheid • herstel autonomie is dat zo? Er is altijd een afhankelijkheidsrelatie ! Bij zorg aan (en rondom) mensen met een chronische aandoening: • Opnieuw vormgeven (afhankelijkheids)relatie • ‘Empowerment’

4. Organisatie van zorg: drie domeinen

5. Domein van de mantelzorger ?

6. Veranderingen in de zorg (1) • Ziekenhuizen • Op grotere afstand • Verkorten ligduur • sneller doorplaatsen naar verpleeghuis • sneller naar huis • Veel meer poliklinisch

7. Veranderingen in de zorg (2) • Behoud van functies • Intensieve zorg • Kleinschaliger • in de wijk • zorg aan huis • domotica • Open • Restaurant, winkeltjes • internetcafé Verpleeg- en verzorgings-huizen

8. Veranderingen in de zorg (3) • Thuis, lokaal • Gebruikelijke zorg • WMO • Ondersteuning • Respijtzorg • Consultatiebureaus voor ouderen • Bezoek van verpleegkundige of geriater • Levensloopbestendige woningen • Woonzorgzones • Domotica, Camcare

9. Pragmatisch: AWBZ wordt onbetaalbaar (Premie van 13 naar 20 % in 2020) AWBZ valt niet te bemensen (300.000 naar 625.000 fte’s in 2002: 1,2 miljoen werknemers, bijna 12 % van de beroepsbevolking) Ideologisch: Verantwoordelijkheid terug naar de burger Solidariteit Dicht bij de burger: lokale democratie: “Civil society” Collectieve oplossingen voor “individuele” problemen Vernieuwd vertrouwen in de professional Aanleiding WMO

10. Modernisering AWBZ / WMO • Gebruikelijke zorg(< 3 mnd, met uitzicht op herstel) • Mantelzorg • Verzekerde zorg (AWBZ) • Huishoudelijke verzorging • Persoonlijke verzorging • Ondersteunende begeleiding • Activerende begeleiding • Verpleging • Behandeling • Verblijf W M O • Aanscherping: “persoonlijke verzorging”: deel alsnog naar WMO ?

11. Wat verandert er door de WMO? Wonen • Met indicatie “verblijf”(permanent toezicht of beschermende omgeving i.c.m. groepswonen): blijft AWBZ. Individueel beschermd wonen • reguliere volkshuisvesting Begeleiding • WMO Dagbesteding • kinderen: onderwijsdomein • Volwassenen: arbeidsdomein Met indicatie “verblijf” ook AWBZ-zorg in eigen huis mogelijk (wel gemaximeerd)

12. Kritiek op de WMO • Probleemanalyse ontbreekt (o.a. m.b.t. betaalbaarheid AWBZ: SCP rapport “verpleging en verzorging verklaard”) • Draag- en veerkracht “civil society” is onzeker • Verschuiving van aanspraken naar voorzieningen • Verschuiving individuele voorzieningen naar collectieve voorzieningen • Betaalbaarheid (wie betaald de rekening?) • Verantwoording en kwaliteitszorg is niet geregeld

13. Prestatievelden • algemene voorzieningen op het terrein van maatschappelijke participatie en ondersteuning • informatie en advies over maatschappelijke ondersteuning • ondersteuning mantelzorg en vrijwilligers • leefbaarheid en samenhang buurt en wijk • accommodaties, zoals zwembaden en clubhuizen • preventieve voorzieningen voor problemen met jongeren en opvoedingsproblemen • voorzieningen ouderen, gehandicapten, chronische psychiatrische patiënten en mensen met psychische of psychologische problemen, zoals rolstoelen en woningaanpassingen • maatschappelijke opvang (tijdelijke opvangfunctie)

14. Veranderingen • Samenhang (ketenzorg, integrale zorg) • Zorg aan of dichtbij huis • Welzijn en zorg bij elkaar gebracht (WMO) • Lokale bestuur verantwoordelijk • Regie functie is onduidelijk • Wat doet de gemeente? (ongelijkheid?) • Mantelzorger als sluitstuk? (laatste schakel?) + -

15. Ziekenhuis – verpleeghuis - thuiszorg Transferverpleegkundige Lokale zorg – medische / specialistische zorg Huisarts Lokale zorg - welzijn Cliënt / mantelzorger Doel: regie van de zorg terug naar de cliënt en naasten Verbindende schakels ?

16. Mantelzorg: domeinen