Rapportage marktverwachting lampenverkoop in Nederland

1. Rapportage marktverwachting lampenverkoop in Nederland Onderzoek in opdracht van Stichting LightRec

2. 1 2 Inleiding en onderzoeksverantwoording Onderzoeksresultaten in detail 3 Management Summary 2a Desk-Research & Expert interviews 2c 2b 2d • Conjunctmeting • Face-to-face bezitsmeting huishoudens Interactief voorspellingsmodel & scenario’s Inhoudsopgave

3. 1 Inleiding en onderzoeksverantwoording

4. Achtergrond van het onderzoek Volgens de Volgens de huidige Europese richtlijnen wordt de gloeilamp uitgefaseerd en vervangen door meer energiezuinige lampen zoals spaarlampen (CFL) en LED lampen. Ter vervanging van de gloeilampen zal het bezit van CFL en LED lampen door huishoudens naar verwachting (nog) verder toenemen. In 2009 heeft GfK in opdracht van de Stichting LightRec een onderzoek uitgevoerd naar het bezit en de verwijdering van lampen in Nederlandse huishoudens. In 2009 zijn in een gemiddeld Nederlands huishouden 9 CFL lampen en 2 LED lampen aangetroffen. Door middel van een nieuwe bezitsmeting wil Stichting LightRec inzicht krijgen in welke mate het bezit van CFL en LED lampen is gestegen. Aangezien de levensduur van de CFL en LED lampen substantieel langer is dan die van de huidige gloeilamp is aan te nemen dat de verkopen van deze lampen op termijn terug zullen vallen naar een aanzienlijk lager niveau dan de huidige lampverkopen. Stichting LightRec is in Nederland verantwoordelijk voor het inzamelen en recyclen van lampen. Wecycle is de uitvoeringsorganisatie voor de Stichting LightRec. Vanuit deze hoedanigheid is inzicht in het te verwachte aantal verwijderde lampen (naar type) noodzakelijk. GfK is in dit kader gevraagd een nieuwe bezitsmeting uit te voeren en aan de hand van een voorspellingsmodel diverse toekomstscenario’s te schetsen.

5. Doelstelling van het onderzoek • Ten behoeve van het huidige en toekomstige beleid wenst Stichting LighRec Nederland inzicht te krijgen in: • Het actuele bezit van LED-, CFL- en overige lampen bij de Nederlandse huishoudens. • Het actuele verwijderinggedrag van de Nederlandse huishoudens. • Het te verwachten toekomstig aankoopgedrag van de Nederlandse huishoudens van de verschillende type lampen (2012-2021) • Het te verwacht aantal verwijderde lampen (naar type) door de Nederlandse huishoudens (2012-2021). • Door de actuele resultaten te relateren aan de 2009 meting zal inzicht gegeven worden in: • De verandering van de samenstelling van het uitstaande park • De verandering in het verwijderingsgedrag van consumenten over de laatste 3 jaar. • Via een rekenmodel of voorspellingsmodel worden de te verwachte aankopen en verwachte verwijdering van lampen (naar type lamp) in kaart gebracht worden. De resultaten van het voorspellingsmodel kunnen worden gebruikt om diverse toekomstscenario’s te schetsen, rekening houdend met het te verwachte prijsverloop over de periode 2012-2021).

6. Onderzoeksopzet in 4 fasen

7. 2 Onderzoeksresultaten in detail 2a Desk-Research & Expert interviews 2c 2b 2d • Conjunctmeting • Face-to-face bezitsmeting huishoudens Interactief voorspellingsmodel & scenario’s

8. 2a Desk-Research & Expert interviews

9. Er is heel weinig informatie beschikbaar van de huidige en historische verkopen van lampen aan consumenten. GfK registreert elk kwartaal de lamp- en armatuuraankopen via het ConsumerJury Panel. Binnendit panel registreren 10.000 personen van 12 jaar en ouderuitparticulierehuishoudens in Nederland de aankopen in eenelektronischdagboek. De resultaten uit de kwartaalregistratie zijn verwerkt in het voorspelmodel voor LightRec. De expert interviews waren nuttig (enigszins gekleurd) en zijn om privacygevoelige redenen niet opgenomen in het eindrapport. • Desk-research & Expert interviews (Veldwerkverantwoording)

10. 2b Face-to-Face bezitsmeting huishoudens

11. OPZET BEZITSMETING HUISHOUDENS

12. F-2-F bezitsmeting huishoudens (Methodiek: Alle ruimtes doorlopen) Gekwalificeerde interviewers kregen instructies voor het herkennen van type armatuur en type lamp

13. Een interviewer loopt met de respondent door alle vertrekken in de woning en noteert per ruimte, het type armatuur, het type en aantal lampen en het gebruik. Van de lampen op voorraad wordt het type en aantal vastgelegd alsmede wanneer deze gekocht is. Van de defecte lampen wordt het type en aantal vastgelegd, wanneer deze gekocht is en wordt vastgelegd hoe lang deze al defect is. Gemiddelde interviewtijd: 60 minuten Doelgroep: particuliere huishoudens in Nederland Bruto steekproefgrootte: N= 333 Steekproef representatief uitgezet naar de volgende kenmerken: Grootte huishouden Provincie Type woning Periode veldwerk: 4 weken (van 28 november tot en met 25 december 2011) Netto resultaat: N= 305 Weging toegepast op kenmerk 1 t/m 3, resultaten Face to Face representatief naar totaal particuliere huishoudens in Nederland. Resultaten geëxtrapoleerd met universumcijfer naar totale particuliere huishoudpopulatie in Nederland  N= 7,473 mln huishoudens. • F-2-F bezitsmeting huishoudens (Veldwerkverantwoording)

14. F-2-F bezitsmeting huishoudens (Indeling steekproef naar achtergrondkenmerken) Type woning Huishoudgrootte Koop- of huurwoning Inkomen huishouden District • De huishoudensteekproef is representatief naar huishoudgrootte, provincie en type woning.

15. F-2-F bezitsmeting huishoudens (Enkele feiten) Bron: CBS Bron: CBS • De populatie huishoudens in Nederland is ten opzichte van de vorige meting met bijna 300.000 huishoudens toegenomen. In de toekomst is de verwachting dat deze groei zich de komende 10 jaar zal doorzetten. • De groei in huishoudens (4%) zien we ook terug in het aantal werkende lampen. Dit neemt zelfs nog explosiever (8% groei) toe dan de populatiegroei. • Het totaal aantal lampen (incl. niet in gebruik) is met 10% toegenomen ten opzichte van de vorige meting.

16. F-2-F bezitsmeting huishoudens (Gemiddelden per huishouden) • 4 lampen in gebruik per ruimte • 2 armaturen per ruimte • 12 ruimtes met een lamp per huis • 60 lampen per huis • (57 in 2008) • 27 armaturen per huis • 44 lampen in gebruik per huis • (43 in 2008) • 23 overige armaturen per huis • 5 spots per huis • 1,6 lampen in gebruik per armatuur • 1 lamp defect per huis • 4 lampen in gebruik per ruimte • 15 lampen op voorraad per huis • (14 in 2008) • 9 lampen op voorraad per huis • 11 ruimtes met een lamp per huis • 50 lampen per huis • 27 armaturen per huis • 41 lampen in gebruik per huis • 16 overige armaturen per huis • 11 spots per huis • 1,5 lampen in gebruik per armatuur • 3 armaturen per ruimte • Het gemiddeld aantal lampen in een huis is gegroeid van 57 tot 60 lampen. • Zowel in gebruik als in voorraad is het aantal lampen minimaal toegenomen. • Een gemiddeld Nederlands huishouden heeft meer lampen op voorraad dan een gemiddeld Belgisch huishouden. • Het percentage spots in België ligt hoger dan in Nederland.

17. Lampen in bezit

18. F-2-F bezitsmeting huishoudens (Onderverdeling wel / niet in gebruik) • 449 Mio. Lampen in Nederland • 110 Mio. lampen op voorraad • 332 Mio. lampen in gebruik • 6,5 Mio. Lampen defect

19. F-2-F bezitsmeting huishoudens (Type lampen (gebruik, voorraad, defect))

20. F-2-F bezitsmeting huishoudens (Penetratie lampen (in bezit) in huishoudens) 99% 82% * TL lampen * Gloeilampen 96% 47% * Spaarlampen * LED lampen 89% 16% * ECO-Halogeen * Halogeen • 99% van de huishoudens in Nederland bezit een gloeilamp. Dit ongeacht of de lamp gebruikt wordt, defect is of op voorraad ligt. • Grote huishoudens hebben vaker een LED-lamp in bezit. • TL-lampen zijn vaker aanwezig in koopwoningen dan in huurwoningen. • De penetratie van zowel de spaarlamp als de LED lamp is ten opzichte van de bezitsmeting in 2008 toegenomen. Met name de groei van LED lampen per huishouden is aanzienlijk.

21. Grote huishoudens hebben gemiddeld meer lampen (64) in bezit in vergelijking met eengezinshuisouden (51). In vrijstaande woningen zijn gemiddeld 97 lampen per huishouden aanwezig. Dit is significant meer dan een gemiddelde woning met 60 lampen. In koopwoningen zijn gemiddeld meer lampen (71) dan in huurwoningen (47 ). Huishoudens met een hoger inkomens bezitten meer lampen (90) dan huishoudens met een lager inkomen (50). Bij grote gemeentes zijn gemiddeld minder lampen in bezit dan in kleine gemeentes. • F-2-F bezitsmeting huishoudens (Gemiddeld aantal lampen (in bezit) per huishouden) 39,8 lampen 40,5 lampen (2008) 5,1 lampen 5,1 lampen (2008) AANTAL LAMPEN IN BEZIT = LAMPEN IN GEBRUIK + LAMPEN OP VOORRAAD + LAMPEN DEFECT 12,8 lampen 8,9 lampen (2008) 2,3 lampen 2,0 lampen(2008) * TL lampen * Gloeilampen, halogeen, eco-halogeen * Spaarlampen * LED lampen

22. Lampen in gebruik

23. In Nederland ligt de penetratie van elk type lamp (met uitzondering van ecohalogeen) hoger dan in België. Opvallend is de acceptatie (bezit) van de LED lamp. In Nederland ligt het percentage van de huishoudens die minimaal 1 LED-lamp bezitten fors hoger dan in België. (18% BE vs. 43% NL) De penetratie van lampen die daadwerkelijk gebruikt wordt als verlichtingspunt in huis is iets lager dan de totale penetratie in bezit. Een defecte lamp of een lamp op voorraad telt niet mee in bovenstaande cijfers. Het percentage spaarlampen en LED-lampen is behoorlijk toegenomen. • F-2-F bezitsmeting huishoudens (Vergelijking penetratie lampen (in gebruik) in huishoudens)

24. De Led lamp wordt het meest intensief gebruikt in het huishouden. Bijna driekwart van de ledlampen wordt op dagelijkse basis gebruikt. Waarbij het merendeel (43%) enkele uren per dag gebruikt wordt. De TL-lamp is qua intensiteit de minst gebruikte lamp. 1 op de 10 TL-lampen wordt nooit gebruikt. In het algemeen geldt dat de omvang van het huishouden medebepalend is voor de gebruiksintensiteit van de lamp. Bij woningen met relatief weinig ruimtes flats, etagewoning ligt logischerwijs de gebruiksintensiteit hoger. Huishoudens met een lager inkomen gebruiken lampen minder intensief dan de huishoudens met een hoger inkomen. • F-2-F bezitsmeting huishoudens (Lampen in gebruik: Gebruiksintensiteit per type lamp)

25. F-2-F bezitsmeting huishoudens (Lampen in gebruik: Type armaturen) Uitsplitsing armaturen • In Nederland heeft een gemiddeld huishouden 27 verschillende armaturen. Veruit de meeste armaturen zijn de gangbare plafondverlichting en spots.

26. Lampen OP Voorraad

27. 91% van alle huishoudens heeft minimaal 1 lamp op voorraad. Een gemiddeld huishouden heeft bijna 8 gloeilampen op voorraad liggen. Slechts 1 op de 10 huishoudens in Nederland heeft een led lamp op voorraad liggen • F-2-F bezitsmeting huishoudens (Gemiddeld aantal werkende lampen op voorraad per huishouden) Gemiddeld aantal lampen per hh Verhouding lampen op voorraad 7,9lampen • 110 Mio. lampen op voorraad • 59 Mio. Gloeilmamp • 27 Mio. Spaarlamp • 18 Mio. Halogeen • 6 Mio. Overige lampen 3,6 lampen 2,4 lampen

28. Het uitstaande park van gloeilampen en TL-lampen op voorraad is relatief oud. 45% van de gloeilampen die op voorraad liggen is ouder dan 3 jaar. Bij TL-lamp is dit 34%. De LED lamp en ecohalogeen lampen die op voorraad liggen zijn veelal in het afgelopen jaar gekocht door een huishouden. • F-2-F bezitsmeting huishoudens (Lampen op voorraad: Leeftijd lamp/wanneer gekocht per type lamp)

29. Deffecte lampen / VERWIJDERING

30. 33% van alle huishoudens in Nederland heeft een defecte lamp in huis. Ruim 1 op de 8 huishoudens heeft een defecte spaarlamp in huis. Slechts 1% van alle huishoudens heeft een defecte lamp in huis. In totaal zijn er 6,5 miljoen defecte lampen in huishoudens aanwezig. Veruit de meeste defecte lampen zijn gloeilampen (3 miljoen). Defecte lampen worden lang opgeslagen, voordat deze verwijderd worden. Bijna 1 op de 3 defecte lampen in een huishouden ligt al langer dan een jaar te wachten op verwijdering. • F-2-F bezitsmeting huishoudens (Samenvattende resultaten defecte lampen)

31. Ongeveer de helft van alle huishoudens verwijderd kapotte spaarlampen, TL-lampen en Led lampen door deze naar de milieustraat te brengen. Een vrij forse groep (1 op de 3) verwijderd wel eens een lamp door deze in de vuilnisbak te gooien. De glasbak wordt in mindere mate gebruikt voor verwijdering van kapotte lampen. • F-2-F bezitsmeting huishoudens (Verwijdering van lampen, waar laat u kapotte spaarlampen, TL-lampen en Led lampen)

32. Het merendeel (84%) van de huishoudens in Nederland is zich bewust van de juiste verwijderwijze. Het bewustzijn van juiste verwijdering is minder hoog bij respondenten uit de 3 grote steden dan bij respondenten die elders in Nederland wonen. • F-2-F bezitsmeting huishoudens (Verwijdering van lampen, bewust dat lampen naar de milieustraat\winkel gebracht dienen te worden)

33. In ongeveer 1 op de 10 huishoudens in Nederland is een Jekko aanwezig. Van de huishoudens met een Jekko geeft 78% aan ook daadwerkelijk gebruik te maken van de Jekko. In kleine gemeentes wordt de Jekko vaker gebruikt dan in de Randstad. • F-2-F bezitsmeting huishoudens (Verwijdering van lampen, bekendheid, bezit en verzameling van spullen in Jekko) • Spontane bekendheid (niet) • (65%) • Spontane bekendheid (wel) • (35%) • Kleine elektrische apparaten • (48%) • Geholpen bekendheid (niet) • (55%) • Geholpen bekendheid (wel) • (45%) • Batterijen • (76%) • Geen Jekko aanwezig • (89%) • Jekko Aanwezig • (11%) • Spaar- en/of led-lampen • (63%) • Geen gebruik • (22%)

34. 2c Conjunct meting

35. CONJUNCT OPZET

36. Conjunct Meting (Wat is het?) • Conjunct analyse is uitgegroeid tot één van de meest gebruikte kwantitatieve methoden in marktonderzoek. • Conjunct analyse wordt gebruikt om de waargenomen nutswaarden van specifieke producteigenschappen te meten. Met andere woorden: waarop baseert de consument zijn keuze en welke eigenschappen van een product zijn doorslaggevend in het keuzeproces. • De opzet van een conjunct studie is anders dan onderzoek waar rechtstreeks naar het belang van een enkele producteigenschappen gevraagd wordt. • Binnen (choice-based) conjuncte analyse wordt een set van productprofielen voorgelegd waaruit de respondent een keuze kan maken.

37. Conjunct Meting (Hoe pas ik het toe?) • De vragen zijn zorgvuldig ontworpen, met behulp van een gedegen design waarbij onafhankelijkheid en evenwicht van de producteigenschappen getest kan worden. Door variatie aan te brengen in de eigenschappen (prijs) kan worden aangetoond welk producteigenschappen het meest gewenst zijn en welke eigenschappen de meeste invloed uitoefenen op de keuze van een respondent. • Het resultaat van de analyse is meestal inzicht in het belang van een producteigenschap, voor elk niveau dat in de studie is meegenomen. • In deze conjunct studie zijn de prijsniveaus van drie verschillende lampen gebruikt om marktsimulaties te maken, waarbij de voorkeursaandelen afgeleid kunnen worden. Hierdoor kunnen diverse scenario’s doorgerekend worden en kunnen de conjunct resultaten als input dienen voor het voorspelmodel.

38. Conjunct Meting (input) Conjunct meting is opgebouwd op basis van 2 attributen: Type lamp Prijs Type lamp: Prijs:

39. Conjunct Meting (Veldwerkverantwoording) • Doelgroep: Consumenten verantwoordelijk voor de aankoop van lampen in het huis • Bruto steekproefgrootte: N = 1650 -> Afkomstig uit het GfK Online Panel • Steekproef representatief uitgezet naar de volgende kenmerken: • Leeftijd • Opleiding • District (5-deling) • Verhouding koop/huurwoning • Periode veldwerk: 1,5 week (van 27 januari tot en met 5 februari) • Netto resultaat na kwaliteitscontroles: N = 1.000 • Weging toegepast op kenmerk 1 t/m 4, resultaten conjunct meting representatief naar totaal personen in particuliere huishoudens in Nederland.

40. Conjunct Meting (Indeling steekproef naar achtergrondkenmerken) Leeftijd respondent Opleiding Regio Koop-huurwoning • De individuen steekproef is representatief naar leeftijd, opleiding, regio en verhouding koop-huurwoning.

41. CONJUNCT UITKOMSTEN

42. Conjunct Meting (Gemiddelde nutswaarde per lamp) Als een consument een keuze maakt voor een product (in werkelijkheid of in een conjunct studie) dan heeft elk niveau van een product een bepaalde waarde. De scores zijn relatief, dus de verschillen tussen de scores zijn belangrijker dan de werkelijke waarde van de score. Hoe hoger de score des te aantrekkelijk is het productattribuut voor de consument. Eco-halogeen Spaar LED • De Led-lamp komt in deze conjunct analyse veruit als meest aantrekkelijke alternatief naar voren ter vervanging van de kapotte 60 Watt standaard gloeilamp. Dit lijkt gezien de omschrijving (langste levensduur, grootste energiebesparing en geen opwarmtijd) ook geheel logisch. • De spaarlamp heeft de tweede voorkeur vanuit de optiek van de respondent. De gemiddelde levensduur en hoge energiebesparing rechtvaardigen deze uitkomsten. Dat een spaarlamp een korte opwarmtijd nodig heeft lijkt geen tot zeer beperkt effect te hebben op de nutswaarde die de consument aan dit type lamp ontleend. • De Eco-halogeen lamp is het minst aantrekkelijk voor de consument.

43. Conjunct Meting (Gemiddelde nutswaarde per prijsniveau) • De vergelijking van de gemiddelde nutswaarde per prijsniveau levert een logische resultatenreeks op. Hoe duurder de lamp des te lager is de nutswaarde. • De waarde tussen de €5,50 en €7,50 is het omslagpunt, waarbij de gemiddelde consument een lamp duur gaat vinden. Het gepercipieerde nut slaat op dit punt om van positief naar negatief. • Een LED-lamp een ander omslagpunt (deze mag duurder zijn) dan een kwalitatief mindere spaar of ecohalogeenlamp. • Het (hoge) prijsniveau van een LED-lamp is voor veel consumenten een reden om geen LED-lamp aan te schaffen.

44. Conjunct Meting (Resultaten marktsimulatie huidige prijsniveau’s) €4,95 €2.50 variabel • In de marktsimulatie zijn de prijsniveaus van de ecohalogeen (€2.50) en spaarlamp (€4.95) vastgezet. De LED-lamp heeft een variabele prijs. Voor elk prijsniveau van de LED-lamp zijn de voorkeursaandelen doorgerekend. • Bij een prijsniveau van €1,00 voor LED-lamp kiest bijna 80% daadwerkelijk voor de LED-lamp. Deze lamp heeft de hoogste nutswaarde en het prijsniveau €1,00 heeft tevens het hoogste nutswaarde. • Je zou verwachten dat 100% voor de LED-lamp zou kiezen. Deze lamp is kwalitatief het best en heeft de laagste prijs. Toch geeft 20% de voorkeur aan een spaar- of halogeenlamp. Een kleine groep respondenten bestempeld de LED-lamp als non-buying optie. Dit zou door eventuele negatieve ervaring met LED verklaard kunnen worden.

45. Conjunct Meting (Resultaten marktsimulatie goedkope ecohalogeen) €4,95 €1.00 variabel • In de marktsimulatie zijn de prijsniveaus van de ecohalogeen (€1.00) en spaarlamp (€4.95) vastgezet. De LED-lamp heeft een variabele prijs. Voor elk prijsniveau van de LED-lamp zijn de voorkeursaandelen doorgerekend. • De prijsverlaging van de ecohalogeen lamp zorgt voor een lichte stijging van het voorkeursaandeel van ecohalogeen. • Opvallend is dat een LED-prijs onder €5.50 de aandelen van ecohalogeen en spaarlamp dichter bij elkaar brengt, maar dat vanaf dit punt het aandeel ecohalogeen minder hard stijgt dan het aandeel van de spaarlamp. De consument switcht vanaf €7,50 LED eerder naar een spaarlamp dan een LED-lamp.

46. Conjunct Meting (Resultaten marktsimulatie goedkope spaarlamp) €1,00 variabel €2.50 • In de marktsimulatie zijn de prijsniveaus van de ecohalogeen (€2.50) en spaarlamp (€1.00) vastgezet. De LED-lamp heeft een variabele prijs. Voor elk prijsniveau van de LED-lamp zijn de voorkeursaandelen doorgerekend. • Door de prijsverlaging van de spaarlamp is het omslagpunt waarbij een meerderheid eerder voor een spaarlamp kiest dan voor een LED-lamp bij een lagere prijs komen te liggen. • Een prijsverlaging van de spaarlamp heeft meer effect op het voorkeursaandeel van de halogeenlamp dan een prijsverlaging van de LED-lamp. Een spaarlamp wordt eerder als substituut gezien voor een halogeen dan een LED-lamp die toch een wat onafhankelijkere positie heeft.

47. 2d Interactief voorspellingsmodel & scenario’s

48. FORECAST AANNAMES, BEREKENINGEN EN GEBRUIKSAANWIJZING

49. Voorspellingsmodel 2011 – 2022Aannames* • Het aantal verlichtingspunten/lampen in gebruik zal met 1% per jaar groeien, door demografische ontwikkelingen en consumptiegewoonten • Alle defecten lampen zullen worden vervangen. • Huishoudens zullen beperkt gloei- en halogeenlampen hamsteren. • In de komende 3 jaar zal (een deel van) de huidige voorraad gloeilampen in de huishoudens alsnog worden gebruikt. • In 2012 – 2014 zal (een deel) van de voorraad halogeen lampen in de huishoudens worden gebruikt. In 2011 zal er nog geringe voorraadvorming plaats vinden. • Het huidige bezit van eco-halogeen is ondervertegenwoordigd in de F-t-F bezitsmeting (die van gloeilampen/halogeen oververtegenwoordigd). In het rekenmodel is hiervoor een (beperkte) correctie toegepast. • * Deze aannames zijn momenteel gebruikt voor de berekeningen in het voorspellingsmodel. • Het is mogelijk de aannames aan te passen aan nieuwe inzichten.

50. Voorspellingsmodel 2011 – 2022Berekeningen • Met behulp van de gemiddelde (technische-) levensduur (aanname/desk research) en de gebruiksintensiteit (uit F-t-F onderzoek) is per type lamp het aandeel nog werkende (en defecte) lampen naar leeftijd berekend. • Het uitstaande park per type lamp/per jaar wordt berekend door bij de aankopen van dat jaar het nog werkende deel van de aankopen van de voorgaande jaren op te tellen. • De toekomstige aankopen voor LED / CFL of eco-halogeen zijn gerelateerd aan het absolute en relatieve prijsniveau. • Het conjunct onderzoek heeft ons geleerd op welke (absolute) prijsniveaus de LED / CFL en eco-halogeen (te) duur worden gevonden. • Het conjunctonderzoek geeft de prijsverschillen tussen LED / CFL en eco-halogeen waarbij de typen even aantrekkelijk zijn. • TL-lampen vormen geen onderdeel van het model (constant gehouden).