Üretim Teknolojisi ve Maliyetler

1. Üretim Teknolojisi ve Maliyetler

2. Üretim yöntemi ve üretim fonksiyonu • Girdiler – üretim faktörleri • Çıktı (ürün) • Girdi kullanım oranlarında farklılıklar • Bir birim çıktı elde edilmesini mümkün kılan her alternatif girdi bileşimi üretim yöntemi-tekniği (productionprocess-technique) olarak nitelendirilir.

3. Nasıl bir üretim yöntemi kullanılacak? • Sermaye yoğun – emek yoğun mi? • Teknolojik olarak etkin mi? • Kâr maksimizasyonu – üretim yöntemleri arasında nasıl bir ilişki var?

4. Üretim fonksiyonu (productionfunction) • Teknoloji veri iken belirli miktarlardaki girdilerle elde edilebilecek maksimum çıktı miktarını gösterir. • Qx= f (K, L, N, E….) • Sermaye, Emek, Toprak, Enerji…

5. Kısa dönem (shortrun) – Uzun dönem (longrun) • Girdilerden en az birinin miktarının değiştirilmesinin mümkün olmadığı zaman dilimine kısa dönem denir. • Girdilerin tümünün miktarının değiştirilebildiği zaman dilimine uzun dönem denir.

6. Kısa dönem üretim fonksiyonu: Azalan verimler kanunu • Varsayımlar; • Sermaye, emek girdi olarak kabul edilsin. • Sermaye miktarı sabit, emek miktarı değişken • Sabit girdi (fixedinput), değişken girdi (variableinput)

7. Tablo 9.1. s. 201 • Toplam ürün (total product, Q) • Emeğin marjinal ürünü (marginalproduct of labor, MPL) • Emeğin ortalama ürünü (averageproduct of labor, APL)

8. Emeğin marjinal ürünü • Sermaye miktarı sabit iken emek miktarındaki değişmenin toplam üründe meydana getirdiği değişmeyi ifade eder.

9. Emeğin ortalama ürünü • İşçi başına düşen toplam ürün miktarını ifade eder. • APL= Q/L

10. Şekil 9.1. s. 203

11. Azalan verimler kanunu (law of diminishingreturns) • Teknoloji düzeyi ve diğer girdilerin miktarı sabit iken bir girdinin miktarı arttıkça toplam ürünün önce artan sonra azalan hızla artması, • miktarı artan girdinin marjinal ürününün bir noktadan sonra azalmasıdır.

12. Uzun dönem üretim fonksiyonu • Tüm girdilerin miktarı değiştirilebildiği (sabit – değişken girdi ayrımının olmadığı) bir durumda, belirli miktarlardaki girdilerle elde edilebilecek maksimum çıktı miktarını gösterir. • Qx = f (K, L) • Ölçeğin sabit verimi ya da ölçeğe göre sabit getiri • Ölçeğin artan verimi • Ölçeğin azalan verimi

13. Üretim maliyetleri

14. Fırsat maliyeti; bir şeyi elde etmek için vazgeçilen en iyi alternatiftir. • A girdisinin X malını üreten bir firmaya yüklediği maliyet, A girdisinin en iyi alternatif üretim alanında elde edeceği gelirdir. • Fırsat maliyeti = iktisadi maliyet (economiccost)

15. İktisadi maliyet; açık maliyet (explicitcost) ve örtük maliyetin (implicitcost) toplamına eşittir.

16. Açık maliyet (muhasebe maliyetleri) • Üretimi gerçekleştiren firma tarafından o firmanın sahibi olmayanlara üretime katkıları karşılığında fiilen yapılan ödemeleri kapsar. • İşçilere, hammadde ve ara mallara yapılan ödemeler gibi. • Firmanın diğer firmalardan ve kişilerden satın aldığı ve kiraladığı girdilerin en iyi alternatif üretim alanlarında elde edecekleri gelirlerin toplamını temsil eder.

17. Örtük (zımni) maliyet • Firma tarafından firmanın sahibi olanlara üretime katkıları karşılığında yapılması gereken ödemeleri kapsar. • Firmanın sahip olduğu girdilerinen iyi alternatif üretim alanlarında elde edecekleri gelirlerin toplamını temsil eder.

18. Muhasebe kârı = Satış hasılatı – açık maliyet • İktisadi kâr = Satış hasılatı – tüm girdilerin fırsat maliyeti • İktisadi kâr = Satış hasılatı – iktisadi maliyet • İktisadi kâr = Satış hasılatı - (açık maliyet + örtük maliyet) • İktisadi kâr = Muhasebe kârı – örtük maliyet

19. Aşırı kâr • Normal kâr • Zarar

20. Kısa dönem maliyetler • Hatırlatma: Kısa dönem, üretim fonksiyonunda yer alan girdilerden en az birinin miktarının değiştirilmesinin mümkün olmadığı (en az bir girdinin miktarının sabit olduğu) bir zaman dilimidir. • Toplam sabit maliyet • Toplam değişken maliyet • Kısa dönem toplam maliyet • Kısa dönem marjinal maliyet

21. Toplam maliyetler • Üretim düzeyinden bağımsız olan (üretim düzeyi sıfır da olsa var olan) maliyete, toplam sabit maliyet (total fixedcost, TFC) denir. • Üst düzey yöneticilerin maaşlar vb. • Firmanın değişken girdilerden dolayı uğradığı maliyete toplam değişken maliyet (total variablecost, TVC) denir. • Kısa dönem toplam maliyet (SRTC) = TFC + TVC • Tablo 10.1 s.215

22. Ortalama maliyetler • Ortalama sabit maliyet (averagefixedcost, AFC); bir birim çıktı başına düşen toplam sabit maliyeti gösterir. • Ortalama değişken maliyet (averagevariablecost, AVC); toplam değişken maliyetin çıktı miktarına oranıdır. • Kısa dönem ortalama toplam maliyet; • SRATC = SRAFC + SRAVC

23. Kısa dönem marjinal maliyet • Üretilen mal miktarındaki veya çıktıdaki bir birim değişme sonucu kısa dönem toplam maliyette meydana gelen değişmeye denir (SRMC). • U biçimli, azalan verimler kanunundan dolayı

24. Uzun dönem maliyetler • Sabit girdi-değişken girdi ayrımının söz konusu olmadığı (tüm girdilerin değişken girdi olduğu) uzun dönemde firma, farklı miktarlarda sermaye ve emek kullanarak çıktı üretme imkanına sahiptir. • Tablo 10.2., s.221

25. Belirli bir çıktı üreterek maksimum kâr elde etmeyi amaçlayan bir firmanın bu amaca ulaşması için, öncelikle çıktıyı minimum maliyetle üretmesi gerekir. • Bu nedenle firma minimum maliyetin gerçekleştiği alternatif üretim yöntemini seçer.

26. Etkin üretim-optimum girdi bileşimi • Firmanın uzun dönemde minimum maliyetle çıktı üretmesini sağlayan üretim yöntemine-girdi bileşimine iktisadi olarak etkin/optimum üretim bileşimi denir. • Minimum maliyetle üretimi tanımlayan koşul, girdilerin marjinal ürünleri arasındaki oranın girdilerin fiyatları arasındaki orana eşit olmasıdır. • MPL / MPK = w / v

27. Firma her girdi için harcadığı son liraların marjinal ürünlerini birbirine eşitleyerek maliyetini minimize eder.

28. Uzun dönem maliyet kavramları • Uzun dönem toplam maliyet (LRTC) • Uzun dönem ortalama maliyet (LRTC) • Uzun dönem marjinal maliyet (LRMC)

29. Uzun dönem ortalama maliyet eğrisi • Şekil 10.6, s. 225. • LRAC’nin negatif eğimli bölümü, çıktı düzeyi arttıkça uzun dönem ortalama maliyetin azaldığını gösterir. • Pozitif ölçek ekonomileri (economies of scale) • Q arttıkça işbölümü ve uzmanlaşmanın artması sonucu verimlilik yükselir, sermayenin bölünmezliği, miktar iskontosuolumlu (pozitif) ölçek ekonomilerine neden olur.

30. Negatif ölçek ekonomileri (diseconomiesof scale) • LRAC’ninpozitif eğimli bölümü, çıktı düzeyi arttıkça uzun dönem ortalama maliyetin arttığını gösterir. • Belirli bir üretim hacminden sonra firma yönetiminde etkinlik ortadan kalkar.

31. LRAC - Zarf eğrisi • Şekil 10.7, s.227. • SRATC’nin minimum olduğu çıktı düzeyine maksimum tesis kapasitesi (maximumplantcapacity) denir. • Aşırı kapasite – kapasite üstü üretim? • Optimum tesis büyüklüğü – minimum etkin ölçek

32. Uzun dönem marjinal maliyet eğrisi • Şekil 10.9, S.231