EKO201-205 MİKROİKTİSAT I

1. EKO201-205 MİKROİKTİSAT I Üretim

2. Tartışılacak Konular • Üretim Teknolojisi • Eş-Ürün Eğrileri • Tek Değişken Girdi (emek) ile Üretim • İki Değişken Girdi ile Üretim • Ölçeğe Göre Getiri

3. Giriş • Piyasanın Arz Yönüne Dönüyoruz. • Firma davranışları teorisi şu konularla ilgilenir. • Bir firma en düşük maliyetli üretim kararlarını nasıl alır • Maliyetler ile çıktı arasındaki ilişkiler nasıldır • Piyasa Arz Fonksiyonunun Özellikleri • İşletmelerle ilgili düzenlemeler

4. Üretimin Teknolojisi • Üretim Süreci • Üretim Sürecinde üretim faktörleri bir araya getirilerek çıktı üretilir. • Üretim Faktörleri (girdiler) • Emek (Labour) • Ham-maddeler (Materials) • Sermaye (Capital)

5. Üretimin Teknolojisi • Üretim Fonksiyonu (Production Function): • Veri teknoloji altında, değişik girdi bileşimleri kullanılarak üretilebilecek maksimum çıktı miktarını gösterir. • Firma etkin bir biçimde çalıştığında teknik olarak mümkün olan üretimdir.

6. Üretimin Teknolojisi • İki girdi kullanıldığında üretim fonksiyonu: Q = F(K,L) Q = Çıktı (Output); K = Sermaye (Capital); L =Emek (labour). • Veri teknoloji varsayımı altında

7. Eş-Ürün Eğrileri • Varsayımlar • Gıda malı üreticisi iki girdi kullanmaktadır: • Emek (L) vesermaye (K)

8. Eş-Ürün Eğrileri • Gözlemler: 1) Herhangi bir sermaye (K) düzeyi için, daha çok işgücü kullanıldıkça çıktı artar. 2) Herhangi bir işgücü (L) düzeyi için, daha çok sermaye (K) kullandıkça çıktı artar. 3) Girdilerin farklı bileşimleri kullanılarak aynı çıktı miktarı üretilebilmektedir.

9. Eş-Ürün Eğrileri • Eş-Ürün Eğrisi • Aynı çıktı miktarını veren, olası tüm girdi bileşimlerini gösteren eğridir.

10. Gıda malı üretim fonksiyonu Emek Girdisi 1 20 40 55 65 75 2 40 60 75 85 90 3 55 75 90 100 105 4 65 85 100 110 115 5 75 90 105 115 120 Sermaye 1 2 3 4 5

11. İki Değişken Faktörle (L,K) Üretim Sermaye (yıl) Eş-ürün paftası E 5 4 Bu eş-ürün eğrileri, 55, 75 ve 90 birim çıktı düzeyi için, üretim fonksiyonundan türetildi. 3 A B C 2 Q3 = 90 D Q2 = 75 1 Q1 = 55 Emek (yıl) 1 2 3 4 5

12. Eş-Ürün Eğrileri Girdi Esnekliği • Eş-Ürün eğrileri: aynı çıktı miktarını üretmek için, farklı girdi bileşimlerinin nasıl kullanılabileceğini gösterir. • Bu bilgiler üreticinin faktör piyasasındaki değişimlere etkin bir şekilde tepki vermesine olanak verir.

13. Eş-Ürün Eğrileri Kısa-Uzun Dönem (Short-Long Run)Ayırımı • Kısa Dönem (Short-run): • Bir veya daha fazla üretim faktörünün değiştirilemediği dönemdir. • Bu faktörlere sabit faktörler (fixed inputs) adı verilir.

14. Eş-Ürün Eğrileri Kısa-Uzun Dönem (Short-Long Run)Ayırımı • Uzun Dönem (Long-run) • Tüm üretim faktörlerinin değiştirilebildiği dönemdir.

15. Tek Bir Değişken Girdi İle Üretim (Emek) EmekSermayeToplamOrtalamaMarjinal Miktarı (L) Miktarı (K) Çıktı (Q) ÜrünÜrün 0 10 0 --- --- 1 10 10 10 10 2 10 30 15 20 3 10 60 20 30 4 10 80 20 20 5 10 95 19 15 6 10 108 18 13 7 10 112 16 4 8 10 112 14 0 9 10 108 12 -4 10 10 100 10 -8

16. Tek Bir Değişken Girdi İle Üretim (Emek) • Gözlemler: 1) Üretimde emek istihdamı arttıkça, üretilen çıktı (Q) artmakta, bir maksimum noktaya ulaştıktan sonra azalmaktadır.

17. Tek Bir Değişken Girdi İle Üretim (Emek) • Gözlemler: 2) Emeğin ortalama ürünü (average product of labour) (AP), veya işçi başına çıktı miktarı önce artmakta, sonra azalmaktadır.

18. Tek Bir Değişken Girdi İle Üretim (Emek) • Gözlemler: 3) Emeğin marjinal ürünü (marginal product of labour) (MP), ya da eklenen son işçinin ürettiği çıktı, önce artmakta, sonra azalmakta ve negatif olmaktadır.

19. D Toplam Üretim C A: Teğetin eğimi = MP (20) B: OB’nin eğimi = AP (20) C: OC’nin eğimi= MP & AP B A Tek Bir Değişken Girdi İle Üretim (Emek) Çıktı (Ay) 112 60 Emek (Ay) 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

20. Gözlemler: E’nin solunda: MP > AP ve AP artmaktadır E’nin sağında: MP < AP ve AP azalmaktadır E noktasında: MP = AP ve AP maksimumda Marjinal Ürün (MP) E Ortalama Ürün (AP) Tek Bir Değişken Girdi İle Üretim (Emek) Çıktı (Ay) 30 20 10 Emek (Ay) 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

21. Tek Bir Değişken Girdi İle Üretim (Emek) • Gözlemler: • MP = 0, ikenTP maksimum noktasında • MP > AP,iken AP artmakta • MP < AP, AP azalmakta • MP = AP, iken AP maksimumda

22. AP = orijinden TP üzerindeki bir noktaya çizilen doğrunun eğimi • MP = TP üzerindeki herhangi bir noktaya çizilen teğetin eğimi Tek Bir Değişken Girdi İle Üretim (Emek) Çıktı (ay) Çıktı (ay) D 112 30 C E 20 60 B 10 A Emek (ay) Emek Ay 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 1 10 9 0 2 3 4 5 6 7 8

23. Tek Bir Değişken Girdi İle Üretim (Emek) Azalan Verimler Yasası • Girdi kullanımı eşit miktarlarda arttırıldıkça, belli bir noktadan sonra bu girdinin çıktıya sağladığı katkı azalmaya başlar. (MP azalır).

24. Tek Bir Değişken Girdi İle Üretim (Emek) Azalan Verimler Kanunu • Emek faktörü küçük iken, MP işbölümünden dolayı artar. • Emek faktörü büyükken,MPetkinsizliklerden dolayı azalır.

25. Azalan getiri şartları olsa da Teknoloji ilerledikçe Emek üretkenliği artabilir. C B O3 A O2 O1 Teknolojik Gelişmenin Etkisi Çıktı 100 50 Emek 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

26. Malthus ve Gıda Malları Krizi • Malthus, nüfus arttıkça ve azalan getiri şartları tarımsal üretimi sınırladıkça insanların yaygın açlıkla karşı karşıya kalacaklarını ileri sürmüştür. • Malthus’un bu tahmini neden yanlış çıkmıştır?

27. Dünya Kişi Başına Gıda Tüketim Endeksi YılEndeks 1948-1952 100 1960 115 1970 123 1980 128 1990 137 1995 135 1998 140

28. Malthus ve Gıda Malları Krizi • Veriler üretimin, nüfus artışından daha hızlı büyüdüğünü göstermektedir. • Malthus, gıda arzının talepten daha hızlı büyümesine olanak veren teknolojik gelişmelerin potansiyel etkilerini dikkate almamıştır.

29. Malthus ve Gıda Malları Krizi • Teknoloji artıklar yaratarak fiyatları aşağı doğru çekmektedir. • Soru • Eğer gıda artıkları varsa, neden açlık söz konusu olmaktadır?

30. Malthus ve Gıda Malları Krizi • Yanıt • Gıda mallarının üretken bölgelerden üretken olmayan bölgelere dağıtılmasının maliyetleri ile üretken olmayan bölgelerdeki düşük gelir düzeyleridir.

31. Tek Değişken Girdi ile Üretim (labour) • Emek Üretkenliği

32. Tek Değişken Girdi ile Üretim (labour) • İşgücü Üretkenliği ve Yaşam Standartları • Tüketim ancak üretkenlik artarsa yükselir. • Üretkenliğin Belirleyicileri • Sermaye Stoku • Teknolojik Değişme

33. Gelişmiş Ülkelerde Emek Üretkenliği Birleşik FransaAlmanyaJaponyaİngiltereDevletler 1960-1973 4.75 4.04 8.30 2.89 2.36 1974-1986 2.10 1.85 2.50 1.69 0.71 1987-1997 1.48 2.00 1.94 1.02 1.09 Çalışan işçi başına çıktı (1997) $54,507 $55,644 $46,048 $42,630 $60,915 Emek Üretkenliği Yıllık Ortalama Büyüme Hızı (%)

34. Tek Değişken Faktör ile Üretim (Emek) • Üretkenlikte Eğilimler 1) ABD’de üretkenlik diğer ülkelerden daha yavaş büyümektedir. 2) Gelişmiş ülkelerde üretkenlik büyümesi düşmektedir.

35. Tek Değişken Faktör ile Üretim (Emek) • Üretkenlik Büyüme Hızının Yavaşlaması için Açıklamalar 1) Sermaye stokundaki büyüme üretkenlik büyümesinin temel belirleyicisidir.

36. Tek Değişken Faktör ile Üretim (Emek) • Üretkenlik Büyüme Hızının Yavaşlaması için Açıklamalar 2) ABD’de sermaye birikimi diğer gelişmiş ülkelerden yavaştır, çünkü 2. Dünya Savaşından sonra diğer ülkeler yeniden yapılanma süreci yaşamıştır

37. Tek Değişken Faktör ile Üretim (Emek) • Üretkenlik Büyüme Hızının Yavaşlaması için Açıklamalar 3) Doğal kaynakların Tüketilmiş Olması 4) Çevre Düzenlemeleri

38. Tek Değişken Faktör ile Üretim (Emek) • Gözlemler • Son yıllarda ABD’de üretkenlik artmaya başlamıştır • Ne Düşünüyorsunuz? • Bu artış kısa dönemli bir durum mu? Yoksa yeni uzun dönemli bir trend mi?

39. Tek Değişken Faktör ile Üretim (Emek) • Üretim ile üretkenlik arasında bir bağlantı (ilişki) vardır • Uzun-Dönemde sermaye ve emek (K ve L) değişebilmektedir. • Eş-Ürün eğrileri sermaye (K) ve emeğin (L) farklı bileşimleri ile çıktı arasındaki ilişkiyi gösterir.

40. E A B C Q3 = 90 D Q2 = 75 Q1 = 55 Eş-Ürün Eğrilerinin Biçimi Sermaye (yıl) 5 4 Uzun dönemde hem emek Hem de sermaye değişkendir Her ikisi de azalan getirilere tabidir 3 2 1 1 2 3 4 5 Emek (yıl)

41. İki Değişken Faktör ile Üretim Azalan Marjinal İkame Oranı • Eş-ürün eğrileri modeli 1) Sermaye 3 olsun ve emeğin 0’dan 1’e, 2’ye ve 3’e yükseldiğini varsayalım. • Çıktı azalan bir oranda artmaktadır (55, 20, 15); kısa ve uzun dönemde azalan getirileri göstermektedir.

42. İki Değişken Faktör ile Üretim Azalan Marjinal İkame Oranı • Eş-ürün (Isoquant) Modeli 2) Emek 3 ve sermaye 0’dan, 1’e, 2’ye ve 3’e yükselmiş olsun. • Çıktı yine azalan bir oranda artmaktadır (55, 20, 15); azalan getirilerden dolayı.

43. İki Değişken Faktör ile Üretim • Girdiler arası ikame • Firma yöneticileri hangi girdi bileşimlerini kullanacaklarına karar verirler • Faktörler arası değişim oranlarıyla ilgilenmek zorundadırlar.

44. İki Değişken Faktör ile Üretim • Faktörler arası ikame • Eş-ürün eğrisinin eğimi bize çıktı sabit iken iki faktör arasındaki ikame oranını verir

45. İki Değişken Faktör ile Üretim • Faktörler arası ikame • Marjinal Teknik İkame Oranı (MRTS) :

46. 2 1 1 1 Q3 =90 2/3 1 1/3 Q2 =75 1 Q1 =55 Marjinal Teknik İkame Oranı Sermaye (yıl) 5 Eşürün eğrileri farksızlık eğrileri gibi negatif eğimli ve konvekstir. 4 3 2 1 emek 1 2 3 4 5

47. 2 Değişken Faktör ile Üretim • Gözlemler: 1) Emeği (birden beşe kadar) birer birim arttırdığımızda, MRTS,1’den ½’ye düşmektedir. 2) Azalan MRTS, azalan getirilerden dolayı ortaya çıkar ve eş-ürün eğrilerinin konveks olması anlamına gelir.

48. İki Değişken Faktör ile Üretim • Gözlemler: 3) MRTS veMarjinal Üretkenlik • Emekteki değişimden kaynaklanan çıktı değişmesine eşittir:

49. İki Değişken Faktör ile Üretim • Gözlemler: 3) MRTS ve Marjinal Üretkenlik • Sermayedeki değişimden kaynaklanan çıktıdaki değişmeye eşittir.

50. İki Değişken Faktör ile Üretim • Gözlemler: 3) MRTS ve Marjinal Üretkenlik • Çıktı sabit ve emek artıyorsa: