ÇALIŞANLARIN PATLAYICI ORTAMLARIN TEHLİKELERİNDEN KORUNMASI HAKKINDA YÖNETMELİK

1. ÇALIŞANLARIN PATLAYICI ORTAMLARIN TEHLİKELERİNDEN KORUNMASI HAKKINDA YÖNETMELİK Hande Seray TUNCAY İSG Uzman Yardımcısı htastekin@csgb.gov.tr İSTANBUL-2014

3. Patlayıcı Ortamlar • ATEX Nedir? • İlgili Mevzuat • Temel Kavramlar • Patlamadan Korunma Dokümanı İçerik

5. ATEX Atmosphèresexplosibles ATEX kısaltması iki Avrupa Birliği Direktifini içermektedir: 94/9 EC ve 1999/92 EC. ATEX Nedir? Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı Patlayıcı Ortamlar?

6. 94/9 EC Equipmentandprotectivesystemsintendedforuse in potentiallyexplosiveatmospheres (ATEX) • 1999/92 EC minimum requirementsforimprovingthesafetyandhealthprotection of workerspotentially at risk fromexplosiveatmospheres (ATEX) İlgili Mevzuat

7. 1999/92 EC minimum requirementsforimprovingthesafetyandhealthprotection of workerspotentially at risk fromexplosiveatmospheres (ATEX) • ÇalışanlarınPatlayıcıOrtamlarınTehlikelerindenKorunmasıHakkındaYönetmelik İlgili Ulusal Mevzuat

8. 2003-2013Patlayıcı Ortamların Tehlikelerinden Çalışanların Korunması Hakkında Yönetmelik 2013... Çalışanların Patlayıcı Ortamların Tehlikelerinden Korunması Hakkında Yönetmelik

9. Çalışanların PatlayıcıOrtamlarınTehlikelerindenKorunmasıHakkındaYönetmelik

10. Çalışanların Patlayıcı Ortamların Tehlikelerinden Korunması Hakkında Yönetmelik • 3 Bölüm • 14 Madde • 4 Ek 30 Nisan 2013 tarihli ve 28633 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.

11. Patlayıcı Ortamlar

12. LPG Üretim, Dolum ve Dağıtım Tesisleri • Doğalgaz Santralleri • Petrol Rafinerileri • Un Değirmenleri • Trafo Merkezleri ve İmalathaneleri • Akaryakıt İstasyonları Potansiyel Patlayıcı Ortamlar • Boya Fabrikaları • Fırın ve elektrostatik boya yapılan işyerleri • Deri imalathaneleri • Yağ üretimi • Kimyasal sanayi • Biyogaz üretimi • İlaç Sanayi • Metal sanayi

13. KAPSAM 6331 sayılı Kanun kapsamında patlayıcı ortam oluşma ihtimali olan tüm işyerlerinde uygulanmaktadır.

14. İstisnalar • Hastalara tıbbi tedavi uygulamak için ayrılan yerler ve tıbbi tedavi uygulanması, • 1/4/2011 tarihli ve 27892 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Gaz Yakan Cihazlara Dair Yönetmelik (2009/142/AT) kapsamında yer alan cihazların kullanılması, • Patlayıcı maddelerin ve kimyasal olarak kararsız halde bulunan maddelerin üretilmesi, işlemlerden geçmesi, kullanımı, depolanması ve nakledilmesi,

15. İstisnalar • Patlayıcı ortam oluşabilecek yerlerde kullanılan her türlü taşıma aracı hariç, uluslararası antlaşmaların ilgili hükümlerinin uygulandığı kara, hava ve su yolu taşıma araçlarının kullanılması, • Sondaj yöntemiyle maden çıkarma işleri ile yeraltı ve yerüstü maden çıkarma işleri,

16. Patlayıcı ortam Yanıcı maddelerin gaz, buhar, sis ve tozlarının atmosferik şartlar altında hava ile oluşturduğu ve herhangi bir tutuşturucu kaynakla temasında tümüyle yanabilen karışım Patlayıcı Ortam

17. İşverenin temel yükümlülüğü olarak Patlamaların önlenmesi ve bunlardan korunmayı sağlamak amacıyla, yapılan işlemlerin doğasına uygun olan teknik ve organizasyona yönelik önlemleri almak İşverenin Yükümlülükleri

18. Patlayıcı ortam oluşmasını önlemek • Patlayıcı ortamın tutuşmasını önlemek • Patlamanın çalışanlara zarar vermesini önlemek • Patlamanın yayılmasını önlemek Patlamaların Önlenmesi ve Patlamadan Korunma

19. Patlamaların Önlenmesi ve Patlamadan Korunma Yanıcı Maddelerin İkameleri ile Değiştirilmesi Kullanılan maddelerin konsantrasyonlarının azaltılması Etkisizleştirme

20. Bu riskin özel olarak değerlendirilmesinde; • Patlayıcı ortam oluşma ihtimali ve bu ortamın kalıcılığı, • Statik elektrik de dâhil tutuşturucu kaynakların bulunma, aktif ve etkili hale gelme ihtimalleri, • İşyerinde bulunan tesis, kullanılan maddeler, prosesler ile bunların muhtemel karşılıklı etkileşimleri, • Olabilecek patlama etkisinin büyüklüğü. • Parlama veya patlama riski değerlendirilirken patlayıcı ortamların oluşabileceği yerlere açık olan veya açılabilen yerler de dikkate alınarak bir bütün olarak değerlendirilir. Patlama Riskinin Değerlendirilmesi

21. Patlamadan korunma dokümanı İşyerlerinde oluşabilecek patlayıcı ortamların tehlikelerinden çalışanların sağlık ve güvenliğini korumak amacıyla hazırlanan dokümandır. Patlamadan Korunma Dokümanı

22. Patlamadan korunma dokümanıtespit edilmiş patlama tehlikelerini ve risk değerlendirme sonuçlarına ve patlamadan korunma hedefine ulaşmak için alınması gereken önlemleri açıkça göstermelidir. Patlamadan Korunma Dokümanı

23. Patlama riskinin değerlendirilmesi • İşyerinin ve/veya bölümlerinin sınıflandırılması • Tutuşturucu kaynakların belirlenmesi • Bölge sınıflandırılmasına uygun ekipman seçimi • Çalışma yerleri, uyarı cihazları, iş ekipmanının tasarımı, işletilmesi, kontrolü ve bakımının güvenlik kurallarına uygun olarak sağlanması, • Kullanılan kimyasalların güvenlik bilgi formları ( LEL-UEL) Patlamadan korunma dokümanı

24. Sorumluluklar ve gözetim alanları (işyerinin organizasyonel yapısı) • Çalışma prosesleri ve koruyucu önlemlerin kapsamı ve amacı • Potansiyel patlayıcı ortamın oluşma sıklığı • Boşalma kaynakları ve dereceleri • Kullanılan ekipmanların uygunluğu • Çalışanlara bu kapsamda verilen özel eğitimler • Asıl işveren alt işveren ilişkisinin bulunduğu işyerlerinde koordinasyon Patlamadan korunma dokümanı

25. Patlayıcı ortam sınıflandırılması Gaz, buhar ve sishalindeki yanıcı maddelerin hava ile karışımından oluşan patlayıcı ortamın

26. Patlayıcı ortam sınıflandırılması Havada bulut halinde bulunan tutuşabilir tozların patlayıcı ortam oluşturması

27. Toz Patlamaları

28. Toz Patlamaları

29. Bu sınıflandırmalar varsayımsal olarak gerçekleştirilmemelidir. TS EN 60079 serisi standartları • Ekipman seçimi • Ekipmanın koruyuculuk düzeyi (q, o...) • Tehlikeli bölgelerin yayılım sınırlarının belirlenmesi • Hesaplamalar Tehlikeli bölge sınıflandırması

30. Tehlikeli bölge sınıflandırılması

31. Havalandırmanın patlayıcı ortamların oluşması üzerindeki etkisi Tehlikeli bölge sınıflandırması

32. Tehlike bölge sınıflandırılması

33. Sıcak yüzeyler • Statik elektrik • Kıvılcım • Sıcak gaz • Açık ateş • Sürtünme • Elektrikli ekipmanlar • Mekanik ekipmanlar Tutuşturucu kaynaklar

34. Tutuşturucu kaynaklar

35. Sıcaklık sınıfları

36. Muhtemel Patlayıcı Ortamda Kullanılan Teçhizat ve Koruyucu Sistemlerle İlgili Yönetmeliğe (94/9/AT) uygun sertifikalandırılmış ekipmanların kullanımı gerekmektedir. Patlayıcı Ortamlarda Ekipman Kullanımı

37. Çalışanların eğitimi • Yazılı talimatlar ve çalışma izni • Patlamadan Korunma Önlemleri Organizasyonel önlemler

38. Çalışanların eğitimi İşveren, patlayıcı ortam oluşabilen yerlerde çalışanlara, patlamadan korunma konusunda yeterli ve uygun eğitimi sağlar. Yazılı talimatlar Tehlikeli yerlerdeki çalışma, işveren tarafından düzenlenen yazılı talimatlara uygun yapılır. Organizasyonel önlemler

39. Çalışma İzni • Gerek tehlikeli işlerin yapılmasında, gerekse başka çalışmaları etkileyerek tehlikeye neden olabilecek diğer işlerin yapılmasında, çalışma izin sistemi uygulanır. • Çalışma izni, bu konuda yetkili ve sorumlu olan bir kişi tarafından işe başlamadan önce yazılı olarak verilir. Organizasyonel önlemler

40. Gerekli durumlarda, patlama şartları oluşmadan önce, çalışanların sesli ve/veya görsel işaretlerle uyarılması ve ortamdan uzaklaşması sağlanır. • Patlamadan Korunma Dokümanında belirtildiği takdirde; bir tehlike durumunda çalışanların tehlikeli bölgeden anında ve güvenli bir şekilde uzaklaşabilmeleri için tahliye sistemi kurulur ve her an işler durumda bulunması sağlanır. Organizasyonel önlemler

41. Patlama Etkilerinin Azaltılması Patlamaya ve patlama basıncına dayanıklı tasarım Patlamanın boşalması- patlama rahatlaması Patlamanın bastırılması Alev ve patlamanın yayılmasının engellenmesi

42. Risk değerlendirmesinin gerçekleştirilmesi • Acil durum planlaması • Tahliye prosedürleri • Acil durum eğitimleri Patlayıcı Ortamlarda

43. Tehlikeli bölgede çalışma izin sisteminin olmaması • Patlayıcı ortama uygun makine ve ekipman kullanılmaması • Tehlikeli bölgelerde uygun havalandırmanın sağlanmaması • Patlama risk değerlendirmesinin yapılmaması • Gaz sızdırmazlık testlerinin gerçekleştirilmemesi • Statik yük boşalması • Yangınla mücadele sistemlerinin yetersizliği • Bakım onarım işlemlerinin uygun yapılmaması • Patlamadan korunma dokümanının hazırlanmaması • Kimyasalların yanlış depolanması ve kullanımı eksiklikler Patlayıcı Ortamlarda Kazalara Neden Olan Ekisklikler

44. Hande Seray TUNCAY İSG Uzman Yardımcısı htastekin@csgb.gov.tr İSTANBUL, 2014