بسم الله الرحمن الرحيم ((هیچ روشی برتر از تحقیق نیست.)) امام علی (ع)

1. بسم الله الرحمن الرحيم ((هیچ روشی برتر از تحقیق نیست.)) امام علی (ع)

2. بــه نـــام خــداونــــــد دانـــــاي راز كه بـــــاشد زتـــــحقيق او بــي نيـــــاز بشر روزوشب سخــــت در كوشــــش اســــت بـــه دنبــــال تــــحقيق و آموزش اســــت ((مطالعه و تحقيق کليد رشد ملت‌ها است.)) مقام معظم رهبري

3. گر خسته ای بمان و اگر خواستی بدان ماراتمام لذت هستی به جست وجوست پویندگی تمامی معنای زندگی است (فریدون مشیری)

4. تا خود معلم تحول نيابد و تا خود معلم محقق و انديشه گر نشود ، تحول در آموزش و پرورش بعيد به نظر مي رسد.

6. اقدام پژوهی پژوهش در عمل معلم پژوهنده (Action Research)

7. چگونه می توانم در کاری که مشغول انجام آن هستم ، پیشرفت کنم ؟

8. مقدمه : اقدام پژوهی یا معلم پژوهنده ، رویکردی آموزشی وپژوهشی است که هدف از آموزش و بکارگیری آن حل چالشها و مسائلی است که معلمان در حین عمل و به ویژه طی فرآیند یاددهی-یادگیری باآن مواجهمی شوند.یعنی معلم به شیوه ای علمی و پژوهشی درفرآیندی نظام مند،ضمن تمرکز برچالشهای پیشرو، با پرورش فرضیاتی درباره آنها در ذهن خود ، بهجمع آوری اطلاعات درباره آنها پرداخته و آنها را به آزمون بگذاردوبدین وسیله ضمن دسترسی بهراه حلهای مناسب و بکارگیری آن ، به حل مشکلات و موانع موجود بپردازد وضمن بهسازی فرآیند آموزش ، به تحقق یادگیری مناسبتر و مطلوبتر دست یابد.

9. اقدام پژوهی علمی ترین و کاربردی ترین روش برای رفع نواقص کاری و تبدیل کار به یک جریان پیشرفت مداوم است.

10. هدف اساسی اقدام پژوهی (برنامه معلم پژوهنده): بررسی ، شناسایی ، تبیین و حل مسأله و مشکل محیط کار و فعالیت (کلاس درس ، مدرسه ، ادارات آموزش و پرورش )

11. مفهوم اقدام پژوهي يا پژوهش در عمل : پژوهش در عمل ؛نوعی تحقیق توصیفی است که توسط خودافراد درگیردریک مسئله ي خاص آموزشی و برای حل یا کاهش آن انجام می گیرد. به این معنا که شخص یا افــــــراد ، عمل خود را در حین کارو فعالیت، مورد پژوهش قرار می دهد.در پژوهش عملی ، پژوهنده تلاش می کند وضعیت نامطلوب یا نامعــینموجود را به وضعیت مطلوب یا معین تغییر دهد که هدف از این کاربهسازی امور و اثر بخش کردن آن است .

12. اقدام پژوهي اغلب بااين مفهوم کليدي تعريف مي شود که عمل بدون تفکر و تفکر بدون عمل راه به جايي نمي برند .با عمل بدون تفکر به يادگيري و رشد نائل نمي شويم و با تفکر بدون عمل قادر به تغيير محيط نخواهيم شد.

13. زمينه هاي پژوهش در عمل : معلمان پژوهنده تلاش می کنند که از طریق پژوهش در کلاس نسبت به شناخت مسائل و بهسازی آموزش و یادگیری کوشا باشند. معلمان دركليه ي عرصه هايي كه به نحوي به برنامه ي درس وكلاس درس و مدرسه و رفتار خودآنان ودانش آموزان ارتباط دارد، مي تواننددست به تحقيق بزنند.این امرموجب می شود که آنها در عرصه های گوناگون و مرتبط با آموزش و پرورش اظهار نظر نمایند، شرایط موجود را تحلیل نمایند ودر مجموع اندیشه ورز و مجهز به دانش پژوهش باشند.

14. زمينه هاي پژوهش در عمل : * مسائل مربوط به فرایند یاددهی- یادگیری(روشهای تدریس ، خلاقیت ، افزایش انگیزه ، فناوری اطلاعات ، ارزشیابی و... ) *مسائل مربوط به فرایند شناسایی،اصلاح وبهبود مشکلات عاطفی و رفتاری دانش آموزان *موضوعات مربوط به فعالیت های پرورشی (بانشاط سازی مدارس و کلاس های درس،بهداشت روانی،مهارت های زندگی مشارکت درفعالیت های گروه و...) *موضوعات مربوط به مدیریت مدارس(ارتقاء مشارکت اولیاء دانش آموزان در اداره امور مدرسه ، ارزشیابی عملکرد دبیران ، روش های بهبود نظارت بر فعالیت های آنان و ... ) *موضوعات مربوط به بهبود فرآیندهای مدیریتی در ادارات کل آموزش و پرورش استان ها و ادارات مناطق (راه های افزایش انگیزه همکاران ، مدیریت مشارکتی ، بهبود فرایندهای بهره وری ، تصمیم گیری و برنامه ریزی ، تکریم ارباب رجوع و... ) *سایر موضوعات ابتکاری به انتخاب معلمان و فرهنگیان

15. چرخه اقدام پژوهی : 1- کارهای جاری خود را مرور می کنیم. 2- جنبه ای که قصد بهبودآن را داریم ، معین می کنیم. 3- راهی را فرا روی خود فرض می کنیم. 4- سعی می کنیم آن را طی کنیم و 5- آنچه روی می دهد را حفظ و ذخیره کنیم. 6- در سایه ی آنچه یافته ایم ، طرح خود را اصلاح می کنیم و با ((اقدام )) کار خود را ادامه دهیم. 7- آنچه را که انجام می دهیم ، کنترل کنیم. 8- از اقدام اصلاح شده ، ارزشیابی به عمل آوریم. 9- تا رسیدن به رضایت از آن جنبه ی کار ، آن را ادامه دهیم.

16. مراحل عمده ي پژوهش در عمل : 1- تشخيص (كشف مساله) 2 – تغيير یا اجرا (حل مساله ) 3 – ارزيابي و عرضه (ارزشيابي و نتيجه) (نگاه کنید، فکر کنید ، عمل کنید) ((استرینگر)) پژوهش در عمل را پژوهش دوری یا حلزونی یا مارپیچی می گویند. چرا؟

17. گام هاي نه گانه ي پژوهش در عمل : مراحل 9 گانه زیر را مي توان به سه مرحله عمده تقسيم کرد: مرحله تشخيصي 1- مشخص كردن موضوع 2 – بيان مساله(توصيف وضعيت موجود) 3 – گرد آوري اطلاعات اوليه ( شواهد يك) 4 - تجزیه و تحلیل و تفسیر داده های اولیه (بررسی علمی داده هاي شواهد يك) 5 -انتخاب راه حل یاراه حل های جدید وموقتی جهت اجرا

18. تغییر 6 - اجرای راه حل و نظارت برآن در حین اجراء ارزيابي 7- گرد آوری اطلاعات پس از اجراي راه حل (شواهد دو) : 8 - ارزشیابی تاثیر اقدام جدید و تعیین اعتبار آن ( ارزیابی و اعتبار بخشی ) 9- دادن گزارش نهايي يا اطلاع رساني بهمراه نتيجه اتفاق افتاده ودر صورت تمايل ارائه ي پيشنهادات لازم به همكاران.

20. 1- مشخص كردن موضوعي كه داراي شرايط زير باشد . الف – مورد علاقه شما باشد . ب – پژوهش پذير باشد . ج – داراي اهميت باشد . د – در توان پژوهشگر باشد . ه – پشتوانه ي اطلاعاتي داشته باشد. و- موضوع باید مربوط به شغل فرد باشد. مشخص کردن عنوان و موضوع تحقیق نخستین و مهم ترین گام است.

21. 2 – بيان مساله(توصيف وضعيت موجود): پژوهشگروضعيت فعلي رابه روشني توصيف مي كند و به تعريف و بيان ابعاد مساله مي پردازد . اينكه مشكل موجود درچه شرايط ومحيطي نمايان شده وعمق وگستردگي آن چقدراست وآسيب هاي آن كدامند ؟

22. 3 – گرد آوري اطلاعات اوليه ( شواهد يك) : برای این که تصویر روشنی از وضع موجود داشته باشیم لازم است داده ها یا اطلاعات لازم در این باره را جمع آوری کنیم. الف – مشاهده رفتار يا بررسي عملكردها در مدت معين ب – بررسي پرونده تحصيلي دانش آموز ج – پرس و جو از همكاران د – مطالعه علمي و آگاهانه از منابع معتبر( كتب و ...) در اين قسمت بهتر است كميت هاي اندازه يا مشاهدات در طي جدول يا نموداري بيان شود .

23. 4 - تجزیه و تحلیل و تفسیر داده های اولیه : (بررسی علمی داده هاي شواهد يك) : در این مرحله پژوهشگر با استفاده از اطلاعات بدست آمده از مرحله ی قبل ، اقدام به تحلیل و تفسیر داده ها می کند وبا یک جمع بندی عالمانه از اطلاعات ، تاحدودی به علل احتمالی بوجود آورنده مشکل پی می بردونظرات خود را دراین مورد ثبت می کند تا براساس آن راه حل موقتي را براي اجراء انتخاب كند.

24. 5-انتخاب راه حل یاراه حل های جدید وموقتی جهت اجرا بااستفاده ازاطلاعات جمع آوری شده وباخرد ورزی و اندیشیدن مداوم راه حل خود را با شرايط زير انتخاب کنید. الف : در انتخاب راه حل عجله نكنيد . ب : مطمئن باشيد كه اطلاعات كافي جمع آوري كرده ايد . ج : راه حلي انتخاب كنيد كه امكان اجراي آن باشد.

25. 6 - اجرای راه حل و نظارت برآن در حین اجراء : پژوهشگر ضمن اجرای راه حل پیشنهادی خود ، باید دقت کند که راه حل به درستی اجراء شود .یعنی ضمن اجراء ناظر و کنترل کننده مداوم نیزباشد . * موارد قابل توجه در اين مرحله : الف : پيشرفت كار را زير نظر داشته و وقايع را ثبت كنيد . ب : از همكاران منتقد خود در مورد پيشرفت كاركمك بگيريد . ج – درصورت لزوم تغييرات لازم رادراجراي طرح اعمال كنيد.

26. 7- گردآوری اطلاعات پس ازاجراي راه حل (شواهددو) : پژوهشگر پس از اجرای راه حل مطلوب خود که مدعی می باشد با اجرای آن وضعیت مطلــــوب حاصل گردیده ، باید ملاکهایی را جهت اثبات ادعای خود داشته باشد . الف : روش هاي گرد آوري اطلاعات را معين كنيد . ب:داده هاي بدست آمده كه نشانگرايجادتغيير هستند را جهت ارائه جمع آوري كنيد . ج :داده هاراجهت قضاوت دراختيارهمكاران منتقدخودقرار دهيد.

27. 8 - ارزشیابی تاثیر اقدام جدید و تعیین اعتبار آن ( ارزیابی و اعتبار بخشی ) در این مرحله داده های جمــع آوری شده را مثل مرحله سوم تفسیر و تحلیل می کنیم . با بررسی نتایج و داده های تحقـیق بعد از اجرای عمل ( راه حل ) از خود می پرسیم که «آیا واقعا تغییری که من به دنبال آن بودم تحــــــقق پیدا کرده است ؟چقدر ؟» و برای ادعاهایخود از شواهد 2 استفاده می کنیم. در اين رابطه : 1 – دلايل محكم خود را مبني بر ايجاد تغيير بيان كنيد . 2 – نظر همكاران منتقد خود را كه مبني بر تاييد تغييرباشد قيد كنيد .( گروه ارزياب )

28. 9- دادن گزارش نهايي يااطلاع رساني بهمراه نتيجه اتفاق افتاده ودر صورت تمايل ارائه ي پيشنهادات لازم به همكاران.

29. الگوی گزارش اقدام پژوهی : *عنوان پژوهش(موضوع) ( صفحه ی عنوان) * صفحه بسم الله الرحمن الرحیم * چکیده * تشکر و قدردانی * صفحه فهرست محتوا * صفحه فهرست شکل ها و نمودارها و جدول ها *مقدمه *توصیف وضعیت موجود( تشخیص مسئله) * گردآوری اطلاعات (شواهد 1- تشخیص) *تجزیه و تحلیل و تفسیر داده ها (اطلاعات) * بررسی راه حل های موجود وانتخاب راه جدید (موقتی) * اجرای طرح جدید و نظارت بر آن *گردآوری اطلاعات (شواهد2 - ارزیابی) * ارز یابی تأثیر اقدام جدید و تعیین اعتبار آن * نتیجه گیری نهایی و ارائه ی پیشنهادها * منابع و مآخذ * پیوست ها

30. *( صفحه ی عنوان) باسمه تعالی جمهوری اسلامی ایران اداره کل آموزش و پرورش استان ... اداره آموزش و پرورش منطقه / شهرستان ... عنوان اقدام پژوهی : ... نام و نام خانوادگی مولف اول/مجری اصلی : ... نام و نام خانوادگی سایر همکاران اقدام پژوهی : ... پست سازمانی : ... رشته تحصیلی : ... آخرین مدرک تحصیلی : ... دوره تحصیلی : ... سمت فعلی : ... شماره پرسنلی : ... سال تحصیلی91 – 1390

31. ((بسم الله الرحمن الرحیم)) در وسط صفحه قرار گرفته و بهتر است این صفحه کادر نداشته باشد.

32. صفحه ی چکیده *در چکیده بهتر است خلاصه ای از مراحل یا چرخه ی پژوهش (توصيف مساله ،روش گردآوري اطلاعات ، مشخصات افراد ،نتيجه و...)را به طور مختصر توضیح دهیم. *در حد يك صفحهA4 نوشته مي شود(بهتر است حداكثر چكيده در 10 سطر يا 250 كلمه نوشته شود.) *چكيده از متن پژوهش و پس از اينكه پژوهش به طور كامل نوشته شود،تهيه مي شود. *درچكيده بايد به چند پرسش پاسخ داده شود : -مساله ام چيست و چرا طرحش كرده ام؟ -روش گردآوري اطلاعات و گام هاي اجرايي من كدامند؟ -به چه نتيجه اي رسيده ام؟

33. صفحه ی تشکر و قدر دانی بهتر است پژوهشگر در یک پاراگراف کوتاه از کسانی که در انجام پژوهش او را حمایت مادی یا معنوی نموده اند تشکر نماید.و از اغراق ها و تعارف های بی اساس مرسوم و القاب و عنوان های غیر واقعی اجتناب کند.

34. صفحه ی فهرست مطالب *فهرست مطالب خواننده را راهنمايي مي كند تا در صورت تمايل به طور سريع به بخش هاي گوناگون نوشته ما دست بيابد. *بايد همه عنوان هاي كلي وسرفصل ها با شماره صفحه مشخص گردند.و از آوردن عنوان هاي خيلي جزئي و ريز دوري مي گردد.

35. صفحه ی فهرست شكل ها و نمودارها و جدول ها در اين قسمت ، شكل ها و نمودارهايي را مي آوريم كه در محتوا به آن ها اشاره شده است ولي آن ها را در متن نياورده ايم.

36. مقدمه *بيان كلياتي پيرامون موضوع ، اهميت و ضرورت آن * دنبال چه بوديم و قصد داريم به كجا برسيم ؟و ساختار كار چگونه است؟

37. نکات قابل توجه در نگارش ، گزارش و نوشتن اقدام پژوهی 1- گزارش پژوهش باید به حالت اول شخص مفرد یا اول شخص جمع باشد.(من ، ما ) 2- نقل قول در متن باید در گیومه قرار گیرد و آدرس آن به شکل زیر داده شود.(فامیل نویسنده ، سال نشر، ص ... ) 3- در اقدام پژوهی اطمینان بخشی نسبت به محرمانه و گمنام بودن حائز اهمیت زیادی است. * پیش از اجرای پژوهش در محل کار(مدرسه ، اداره ، سازمان و...) خود ، مسایل مرتبط را با مدیران آن بررسی کنید. *برای تعیین هویت شرکت کنندگان از نخستین حروف نام و نام خانوادگی ، اعداد یا سایر نمادها استفاده کرد. 4- دست زدن به انجام کار ، ویژگی منحصر به فرد اقدام پژوهی است . هدف اصلی از اقدام پژوهی ، ایجاد تغییر در کار فعلی است.

38. نکات قابل توجه در نگارش ، گزارش و نوشتن اقدام پژوهی 5- در گزارش های پژوهش در عمل بهتر است تا جایی که ممکن است عنوان ها نشان دهنده ی جنبه های عملی باشند تا جنبه های صرفا نظری.(بهتر است آغاز عنوان با واژه هایی مثل : مطالعه ی ... ، بررسی ... ، تحقیق در ... شروع نشود. عنوان اقدام پژوهي بهتر است فشرده و كوتاه باشد و هدف هاي تحقيق را به روشني نشان دهد . عنوان نبايد نشان دهنده‌ي مطالبي باشد كه در محتواي گزارش به آن ها اشاره نشده است.)معمولاٌ دراقدام پژوهشی مسئله به صورت یک جمله ی پرسشی مطرح می شود. ((چگونه می توانم ....... بهبود بخشم؟)) 6-وقتی اقدام پژوهان کار خود را با همکاران ، دوستان منتقد ، ناظر راهنما و... به بحث می گذارند ، در حال تبیین اعتبار پژوهش خود هستند. ((مخالفان نظر شما ، مخالفان شخص شما نیستند بلکه با اندیشه ها و مسائل مورد بحث شما اتفاق نظر ندارند.))

39. نکات قابل توجه در نگارش ، گزارش و نوشتن اقدام پژوهی 7- براي تدوين گزارش در مورد پژوهش در عمل الگوي همگان پذير وجود ندارد.و مناسب ترين راه جهت ارائه گزارش پيروي از مراحل منطقي چرخه‌ي پژوهش است. 8- يكي از عمده ترين اشكال هاي معلمان پژوهنده اين است كه بدون گردآوري اطلاعات و در اكثر مواقع با اتكاء به نظر شخصي خود به اجراي راه هاي جديد اقدام مي كنند.((براي حل اين مساله فكر كردم ،درباره اين مطلب انديشيدم به نظرم رسيد اين كار را بكنم ...)) 9- فهرست منابع بايد بر اساس حروف الفباي فارسي اول فاميل نويسنده باشد(به استثناء قرآن و نهج البلاغه) و درنوشتن منابع بايد از اصول خاصي پيروي كرد.

40. نمون برگ ارزشیابی گزارش اقدام پژوهی

43. معرفی کتاب جهت مطالعه بیشتر : * خسرو اميرحسيني (1384) مهارت پژوهشگري در آموزش(اقدام پژوهي)،تهران، عارف‌كامل ،چاپ دوم * ابوالفضل بختیاری و یوسف ایرانی  (1384) ، روش تحقیق عملی(اقدام پژوهی)،تهران ، انتشارات لوح زرین ، چاپ دوم * علي رؤوف   (1386)پژوهش در كلاس درس و مدرسه ، تهران ، مدرسه ، چاپ دوم * رضا ساکي و ديگران(1383) اقدام‌پژوهي: راهبردي‌براي آموزش و‌تدريس،تهران، وزارت آموزش و پرورش ،پژوهشکده تعليم و تربيت،چاپ اول * وجه الله سيف الهي (1384)اقدام پژوهي : آموزش يک دوره کامل روش تحقيق اقدام پژوهي،تهران، عابد،چاپ اول

44. معرفی کتاب جهت مطالعه بیشتر : * وجه الله سيف الهي (1382) راهنمايي اقدام پژوهي (طرح معلم پژوهنده ) در آموزش و پرورش ، رشت ، انتشارات گيلان ، چاپ دوم * اقبال قاسمي پويا (1382)راهنماي معلمان پژوهنده،تهران،نشر اشاره،چاپ چهارم * اقبال قاسمي پويا (1380)راهنماي عملی پژوهش در عمل،تهران، وزارت آموزش و پرورش ، پژوهشکده تعليم و تربيت ،چاپ اول *جین مک نیف و همکاران (1382)،  اقدام پژوهی (طراحی ، اجرا ، ارزشیابی ) ترجمه محمدرضاآهنچیان ، تهران ، رشد ،چاپ اول *مهدی رجبلو ، معلم و اقدام پژوهی(پژوهش در عمل) ،انتشارات نیلبرگ

45. همچنین می توانید به وبلاگ moalempajhoohandeh.blogfa.com مراجعه نمائید.

46. برنامه كارگاه : انتخاب موضوع توصيف وضع موجود گردآوري اطلاعات (شواهد نوع اول-تشخيص) انتخاب و اجراي راه حل گردآوري اطلاعات(شواهد نوع دوم- ارزيابي) بحث و نتيجه گيري

47. ((به امید روزی که هر معلمی ، پژوهشگر نیز باشد.)) خدانگهدارتان