پوکا یوکه تکنیک خطا ناپذیری فرآیندها

2. پوکا یوکه تکنیک خطا ناپذیری فرآیندها استاد راهنما:آقای دکتر هاشم زاده ارائه، جهت درس: مديريت كيفيت و بهره وري تهيه و تنظيم: سبحان عابدی امير رضا عليزاده EMAIL: Sobhan_abedi@yahoo.com Amirreza_delta@yahoo.com ارديبهشت 1388

4. Z Q C فعاليت هاي زيادي كه دكتر شيجي – اُ – شينگو در زمينه ي توليد با هدف نقص صفر انجام داد ، منجر به ارائه سيستمي به نام ZQC شد . هدف ZQCتوليد محصولاتي با سطح خرابي صفر است.

5. اصول ZQC 1 – بازرسي 100% در منشا به جاي بازرسي با استفاده از روش نمونه برداري (Source Inspection) 2 – خطا ناپذير سازي در طراحي محصول و فرآيند ساخت 3 – بازخور يا اقدام واكنشي سريع ( Fast Reaction)

6. ZQC سيستم يا روش كنترل كيفيتي است كه سطح خرابي صفر را به وجود مي آورد كه از طريق كنترل اجزاي فرآيند ها قابل دستيابي است . ZQC خطا ناپذير فرآيند توليد را مي سازد . شكست ناپذير خطا ناپذير سازي : در ارتباط با انسان است و مي پردازد به موضوع اشتباهات غير عمدي افراد در كارها كه امري طبيعي و عادي است. شكست ناپذيري : عوامل ديگري غير از خطا هاي غير عمدي افراد مي پردازد. مثال كنترل نمودن خرابي ماشين آلات .

8. عناصر ZQC بازرسي در منشأ: اين عنصر ضمانت مي كند تا شرايط مطلوب فرايند و اجزاي مرتبط با آن برقرار بمانند. در اين حالت بايد براي حفظ شرايط از ابتدا كليه عوامل مؤثر بر كار، كنترل و پايش گردند. خطا ناپذيري: خطا ناپذيري به عنوان عنصر دوم ZQC با ايجاد مكانيزم هايي، بروز خطا در منشأ پيدايش را شناسايي، يا از آن جلوگيري مي كند و سپس اقدام لازم به منظور كنترل عمليات براي حفظ شرايط مطلوب انجام مي شود. در حقيقت عنصر دوم ZQC نوعي بازرسي صد در صد است از فرايند است.

9. عملكرد بازرسي صد در صد از نوع سنتي بازرسي در مرحله آخر فرايند و دادن بازخور به فرايندهاي قبلي. عملكرد بازرسي صد در صد در مفهوم خطا ناپذيري دادن بازخور صد در صد عمليات، بلافاصله در همان فرايند. اقدام يا واكنش سريع: اقدام سريع يا Fast Reaction آخرين عنصر ZQC مي باشد كه در كوتاهترين زمان ممكن اقدام لازم جهت بازگرداندن فرايند به شرايط عادي، توقف عمليات به محض بروز عيب و اصلاح عمليات انجام مي شود.

10. پوکا- یوکه چیست؟

11. يكمهندسژاپنيبنام شيجي يو شينگواين نظريهرابه عنوانيك ابزارقويبراي رسيدنبه عيب صفر و درنهايتحذفبازرسي هايكيفيپيشنهاد دادهاست. نقص = صفردقيقا ممكن است شي جويو شينگو

12. اسامي پوكا يوكه 1 - : Fool-Proofاولين نام اينمتدبودو وقتيوي فهميداين اصطلاح باعثرنجش كارگرانميشودآنراتغييرداد . 2 - : Poka - Yoke به معني اجتناباز خطاهايغير عمد 3 - : Fail-Safingبه معني محفوظاز شكست 4 - Mistak- Proofing : كه درزبانانگليسي به آن خطاناپذير سازي سيستممي گويند

13. اساس اينمتداحترام بهذكاوتو هوشكارگراناست. پوكا يوكه باحذفكارهايتكراري وفعاليتهاي كهمرتبطباحافظهو احتياط است , وقتكارگران را آزادميگذارد تا بتوانندوقترا براي انجام فعاليتهاي با ارزشصرفكنند . اساسپوكا يوكه

14. در محيط كاري امكاندارد كهبعضيازامور درستانجام نشودو هرروزامكان توليد محصول معيوب وجوددارد . عيب و نقص اتلاف تلقي ميشوندواگر شناسايي نشوند انتظاراتمشتريرابه ياس تبديل مي كندپوكا يوكهبر اين اعتقاد استكه نبايدهيچكالاي معيوبيتوليدشود برايرقابتي شدنيك سازماننه تنها بايد فلسفه نقص صفررا دنبالكندبلكهبايد آنراعملادنبال نمايد هدف پوكا يوكه

15. وظایف اصلی پوکا- یوکه وظیفه اصلی پوکا- یوکه عبارت است ازکشف عیوب و جلوگیری از ایجاد آن

16. یا در حال ایجاد شدن هستند و یا ایجاد شده اند. پوکا- یوکه در مقابل این عیوب سه وظیفه مهم بر عهده دارد : عیوببه یکی از دو حالت زیر وجود دارد :

17. مرحله اول توقف، کالا عیب دارد توقف

18. عیوب کجاست؟ کنترل مرحله دوم

19. اعلام مرحله سوم در قطعه های تولید شده عیب وجود دارد

20. نمودار وظایف اصلی پوکا- یوکه

21. ویژگی های کارخانه مدرن و موفق چیست؟

22. کارخانه مدرن و موفق کدام است ؟برای باقی ماندن در فضای رقابتی حاکم بر تولید مدرن، شرکت باید به استانداردها پایبند باشد. تا وقتی که مصرف کننده از تمام مشخصه ها و جنبه های محصول و خدمات، رضایت دارد، شرکت نیز همچنان سودآور بوده و می تواند کارکنان خود راتأمین نماید

23. در یک کارخانهمدرن و موفق:قیمت فروش = قیمت بازار یعنی به قیمتی بفروشید که مصرف کننده حاضر به پرداخت است.تنوع = تولید انواع مختلفی از محصولات در مقدار کمچیزی را بسازید که مصرف کننده نیاز دارد.کیفیت = بالاترین کیفیت ممکنمحصولاتی را بسازید که رضایت مشتری را تأمین می کنند. تحویل = همیشه به موقع همواره مطابق با برنامه تحویل عمل کنید. محصول را در همان زمانی تحویل دهید که مصرف کننده به آن نیاز دارد.هزینه = کم ترین هزینهبا کم ترین هزینه ممکن تولید کنید، طوری که درعین حال، خواسته های مصرف کننده نیز کاملا ً تأمین شود.ایمنی = مقدم برهمه چیزمحصولات ایمن را به شیوه ای ایمن تولید کنید.

24. خطاها اجتناب نا پذیرند! خطاها قابل اجتناب هستند! روش های برخورد با خطا

25. خطاها اجتناب نا پذیرند!آدمها طبیعتا ً اشتباه می کنند و تا وقتی نفهمیده ایم انجام اشتباه کاملا ً طبیعی است، تنها کاری که ما می توانیم بکنیم این است که به سرزنش افرادی بپردازیم که مرتکب اشتباه می شوند. به همین دلیل ما نمی توانیم از تولید محصولات معیوب در خط تولید جلوگیری کنیم. و چنین محصولاتی فقط ممکن است در بازرسی نهایی یا خیلی بدتر، به وسیله مشتری کشف شوند.

26. خطاها قابل اجتناب هستند! ما می توانیم جلوی خطاها را بگیریم بیایید شروع کنیم!!هر نوعی از اشتباهات انسانی را می توان کاهش داد یا حتی از بین برد. کارکنان اشتباهات بسیار کم تری مرتکب خواهند شد، اگر با آموزش های خاص و سیستم تولیدی مورد پشتیبانی قرار گیرند که بر این اصل استوار است : « همواره می توان جلوی خطاها را گرفت ».

27. انواع مختلف خطا خطاها را می توان به 10 دسته تقسیم نمود:1- بی توجهی و فراموشکاری2- خطاهای ناشی از درک اشتباه3- خطای شناسایی4- خطاهای ناشی از بی تجربه بودن5- خطاهای ناشی از خونسردی6- خطاهای غیر عمد7- خطاهای ناشی ازکندی8- خطاهای ناشی از فقدان استاندارد9- خطاهای غیر منتظره10- خطاهای عمدی

28. 1- بی توجهی یا فراموشکاریوقتی ما تمرکز نداریم، بعضی چیزها را فراموش می کنیم.مانند وقتی که رئیس ایستگاه فراموش می کند سوزن خط را جابجا کند.

29. ۳- خطای شناسایی : گاهی ما در خصوص یک موقعیت، اشتباه قضاوت می کنیم ، چون یا خیلی سریع به آن نظر می افکنیم یا آن موقعیت چندان از ما دور است که نمی توانیم آن را به وضوح تشخیص دهیم. مثلا ً وقتی که یک اسکناس ۱ دلاری را ۱۰ دلاری می بینیم، دچار چنین خطایی شده ایم. راه های پیش گیری از بروز چنین خطاهایی عبارت است از : آموزش، دقت و احتیاط. 2- خطاهای ناشی از درک اشتباه: گاهی ما مرتکب اشتباه می شویم، چون قبل از آشنا شدن با شرایط محیطی، فورا ً نتیجه گیری می کنیم. مثل کسیکه تا به حال با خودروی اتوماتیک کار نکرده است پای خود را روی ترمز فشار می دهد، چون فکر می کند کلاچ است.

30. 4- خطاهای ناشی از بی تجربه بودن ( یا آماتور بودن) : گاهی ما به دلیل فقدان تجربه اشتباه می کنیم. مثلا ً یک کارگر تازه کار نمی تواند کار خود را به خوبی انجام دهد، چون هنوز تجربه لازم را کسب نکرده است.

31. ۵- خطاهای ناشی از خونسردی :گاهی ما تحت برخی شرایط، قوانین را نادیده می گیریم، برای مثال زمانی که چراغ قرمز است از خیابان عبور می کنیم چون در آن لحظه اتومبیل دیگری وجود ندارد.

32. ۶- خطاهای غیرعمد : گاهی ما به دلیل حواس پرتی و بی آنکه متوجه شویم، اشتباه می کنیم. برای مثال فردی که غرق در افکار خویش است ، بدون توجه به اینکه چراغ قرمز است سعی می کند از خیابان عبور کند.

33. ۷- خطاهای ناشی از کندی :گاهی ما به دلیل تأخیر در انجام قضاوت، کارها را به کندی انجام می دهیم و در نتیجه دچار اشتباه می شویم. به عوان مثال شخصی که در حال فراگیری رانندگی است؛ پای خود را دیر روی ترمز می گذارد.

34. اینها که هم وزن هستند! B 15گرم ۸- خطاهای ناشی از فقدان استاندارد :بعضی از خطا ها به دلیل فقدان دستور العمل های مناسب و استانداردهای کاری اتفاق می افتند. از جمله اندازه گیری هایی که منوط به قضاوت کارگران می شوند، مستعد بروز چنین خطاهایی هستند. A 14.5گرم

35. ۹- خطاهای غیر منتظره :گاهی خطاها زمانی رخ می دهند که تجهیزات، مطابق انتظار کار نمی کنند. برای مثال وقتی یکماشین بدون اعلام قبلی بد عمل می کند، ما با چنین خطایی مواجه هستیم.

36. ۱۰- خطاهای عمدی :بعضی ازافراد عمدا ً اشتباه می کنند. جرایم و خرابکاری ها مثال هایی از این نوع خطاها هستند.

37. روشهای مختلف بازرسی

38. دو روش بازرسی وجود دارد یکی از روشهای جلوگیری از بروز خطا انجام بازرسی است. بازرسی صد درصدی بازرسی به روش نمونه گیری

39. بازرسی به روش نمونه گیری مدیران برخی واحدهای تولیدی می گویند : « بازرسی کل محصولات، تمام روز مارا می گیرد. و حتی اگر تعداد کالاهای معیوب کم باشد، باز هم بازرسی به روش نمونه گیری عملی ترین راه کنترل کیفیت است و ما تنها از این طریق می توانیم کیفیت محصول را در یک سطح کیفی قابل قبول ( AQL ) مثلا ً یک دهم درصدی نگاه داریم. عالیه !نمونه مورد قبول است. وای خدای من یک عیب !

40. بازرسی صد در صدی جلوی همه خطاها را می گیرد! بازرسی صد درصدی اما نگرش بهترین کارخانه ها به عیوب چنین است : « ما حتی یک عیب را هم تحمل نمی کنیم و سیستم تولید خود را به نحوی سازماندهی می کنیم که به آسانی بتوان صد درصد محصولات را بازرسی کرد. تنها بدین سان است که ما احساس بهتری خواهیم داشت. » اگر بتوانیم این کار را راحت انجام دهیم که بهترین راه است!

41. مصرف کننده، بهترین بازرسی است من که از این نمی توانم استفاده کنم! اوه... اوه! مصرف كننده اپراتور

42. کشف عیوب در فرآیند بعدی چقدر کالای معیوب!

43. بازرسی تشخیصی ( Judgement Inspection )بازرسی آموزنده ( Informative Inspection )بازرسی منشائی ( Source Inspection ) انواع روشهای بازرسی در روش ZQC عبارتند از:

45. بازرسی آموزنده (Informative Inspection ) عبارت است از: بازرسی آموزنده باعث کاهش عیوب می شود. بازرسی تشخیصی ( Judgement Inspection ) بدین معنی است که :در بازرسی تشخیصی فقط عیوب کشف می شوند ولی از تولید آنها نمی کاهد بازرسی منشائی ( Source Inspection ) عبارت است از:در بازرسی منشایی عیوب از طریق سلب علتشان حذف می شوند.

46. هنگامیکه سیستم پوکا- یوکه خطایی را شناسایی می کند، بصورت خودکار ابزاری را خاموش می کند یا آلارم می دهد. میزان تأثیر این سیستم در جلوگیری از ایجاد عیوب، بستگی به این دارد که جهت بازرسی منشائی در حین انجام فرآیند استفاده شود یا اینکه جهت بازرسی آموزنده پس از انجام فرآیند استفاده شود. استفاده سیستم پوکا- یوکه در بازرسی ها

47. استفاده از سیستمهای پوکا- یوکه در بازرسیهای منشائی : اجرای صحیح ZQCمستلزم اجرای سیستمهای پوکا- یوکه در بازرسیهای منشائی است تا بتواند جلوی اشتباهات را قبل از اینکه فرآیند، قطعه معیوبی تولید کند، بگیرد. استفاده از سیستمهای پوکا- یوکه در بازرسیهای آموزنده : سیستمهای پوکا- یوکه می توانند در بازرسیهای آموزنده، بلافاصله پس از انجام فرآیند به کار روند. در این حالت، خود کنترلی ها یا کنترل های متوالی ( بازرسیهای آموزنده ) کلیه خطاها را حذف نمی کنند، ولی می توانند مانع عبور خطاها از خط تولید شوند.

48. روشهای استفاده از سیستمهای پوکا- یوکه : سه روش اصلی جهت استفاده از سیستمهای پوکا- یوکه وجود دارد : روشهای تماسی ( CONTACT METHOD) روشهای مقدار- ثابت ( FIXED- VALUE METHOD ) روشهای گام- حرکت ( MOTION- STEP METHOD ) هر کدام از این روشها می تواند جهت استفاده در سیستمهای کنترلی ویا سیستمهای اخطاردهنده به کار رود.

49. روشهای تماسی نحوه کار این روش شناسایی این مسأله است که آیا یک محصول با یک سنسورانرژی یا فیزیکی در تماس هست یا نه. روشهای گام- حرکت در این روش این مساله که آیا یک حرکت و یا مرحله از فرایند در زمان خاص خود انجام می شود کنترل می شود ( مانند سیکل کاری یک ماشین ) . ضمنا ً این روش به منظور حصول اطمینان از انجام شدن یک کار در مرحله خاص خود نیز می تواند استفاده شود. روشهای مقدار ثابت • روشهای مقدار- ثابت هنگامی مورد استفاده قرار می گیرند که بخواهیم تعداد معینی از قطعات به قطعه اصلی متصل شوند ویا اینکه نیاز باشد عملیاتی به تعداد ثابت تکرار شود.در این روش یک کنتور، دفعات تکرار را می شمارد و تنها چنانچه تعداد عملیات مورد نظر به عدد تعیین شده رسیده باشد قطعه را ره می کند و یا آلارم می دهد.

50. چهعیوبیبهدلیلاشتباهاتانسانیایجادمیشوند؟چهعیوبیبهدلیلاشتباهاتانسانیایجادمیشوند؟ انواع مختلف عیب