Download
1 / 23
E N D
Медиация - бұл… • Медиация – бұл екі және одан көп тараптар дауды шешуде өзара келісімге келуге көмектесетін үшінші бейтарап тараптың (медиатор) қатысуымен кездесетін процесс. Бұл жердетараптардың мүддесіне негізделукерек, олардың құқықтық позициялары мен талаптарының негізділігінеемес.Бұл өте, өте маңызды!!!!! Медиация жағдайында шиеленіскентараптаршешімдіөздері табады, ал соттабұл міндеттолығымен адвокатқа жүктеледі.
Медиация - бұл… Медиацияның сөзсіз артықшылығы арасындакелесілердіатапөту керек:
Құпиялық. • Медиация барысындаболыпжатқан барлық нәрсе құпия болыптабылады. Медиацияға дайындалубарысынданемесе медиация барысындажасалған кезкелгенақпарат, жазбалар, есептернемесемедиацияға дайындалубарысындамедиаторға берілгенөзге құжаттар құпия болыптабылады. Медиатор біріншіжақтан жекекездесубарысындаалынған ақпаратты, солақпаратты бергентараптың рұқсатынсыз екіншіжаққа немесеөзге тұлғаға ашуға болмайды.
Уақыт пен ақшаны үнемдеу. • Сот рәсімдерімен салыстырғанда дауды медиация жолымен шешу ұзақ болып табылмайды және қатысушылардың ресурстарын (ақшасы мен уақытын) айтарлықтай үнемдейді. Медиация процесі медиатормен нақты бақыланып отырады. Осылайша дауды шешуге кеткен жұмыс уақытының көлемі мен дауды шешу процесіне «қызмет көрсетуге» байланысты кеткен қызметтердің кұны сот процесін пайдаланғанға қарағанда аз.
Еріктілік • Тараптар медиация жұмысына – медиация туралы шешім қабылдауға, оны өткізу барысына, келісімге жетуге және шешімдерді орындауға өз еркімен қатысады. Өзін-өзі анықтау – медиацияның негізгі қағидасы. Ол медиация процесінің тараптардың ерікті, өзара оңтайлы шешімге келу қабілетіне процесіне негізделуін талап етеді. • Сол уақытта тараптар кез келген уақытта медиацияны жалғастырудан бас тартып, сотқа жүгіне алады.
Екітарапүшін ұтымды шешім. Медиация процесіндежеңімпаз да, жеңілгендер де жоқ. Медиация мақсаты– екі тараптарды да қанағаттандыратын шешімді табу. Тек осы уақытта ғана медиация жемісті болып табылады.
Медиатордың тәуелсіздігі. • Тараптардың әрқайсысына көрсетілген тәуелсіз медиаторлардың тізімінен өз бетімен медиаторды таңдау мүмкіндігі беріледі. Тараптармен таңдалып алынған және Орталықпен бекітілген медиатор медиация нәтижесінде бар қандайда бір жеке немесе қаржылық мүддесі, медициада мүдделер қақтығысына алып келуі мүмкін өзге қандай да бір оған жағдайлар туралы айтуға міндетті, әрине, ондайлар бар болса.
Медиатордың әділдігі. • Әр тараптың пікірі медиатор үшін бірдей маңызды. Медиатор шиеленістің мәні туралы жеке пікірін айтуға құқы жоқ. Медиатордың әділдік тұжырымдамасы медиация процесінде басты нәрсе болып табылады. Әділдік фаворитизм мен өзінің жеке пікірінен еркін болуды білдіреді. Медиатор тараптардан әділ, тәуелсіз және бейтарап болуы керек және тараптардың ешқайсысына жағдай туғызудан аулақ болады. Медиатордың сыйлық, қызмет немесе өзге де игіліктерді (медиатордың әділдігіне күмән келтіреді) алуға құқы жоқ.
Формат проведения. • Медиация жалпы және жеке (медиатор-қатысушы) кездесулер түрінде өте алады. Әр тарапқа дискуссияға қатысуға бірдей мүмкіндіктерді қамтамасыз ету керек.
Медиатордың өкілеттігі. • Медиатор медицияныістің жағдайын, тараптардың тілегінжәне даудыжылдамәрі тиімдішешуқажеттілігін ескереотырыпорындыдепөзі ойлаған әдіспен өткізе алады. • Әрине, көрсетілген артықшылықтар толыққанды емес. • Медиация мемлекеттікдеңгейінде де, жекетұлғалар, компания деңгейінде маңызды «экономикалық нәтижеге» қолжеткізуге мүмкіндік береді. Жалпыалғанда шиеленістішешудің баламалысоттантысжолыретіндеқолдану даулыжағдайларды шешугеуақытты қысқарта отырып, соттардың жұмысын жеңілдетуге мүмкіндік береді.
Халықаралық тәжірибе • Халықаралық тәжірибе кейбірелдердің сот жүйесін шағын дауларментолтырғанша қаржы жағынан мемлекеттікмедиаторларқызметін қаржыландырған орындыекендігінкөрсетеді. Соңғы уақытта Ұлыбританияда тек отбасылық даулардытегінқарастыратын медиация қызметіне 18 000 000 фт.ст. бөлінді.Дәл осындайжағдай «шағын дауларды» медиаторларкөмегімен қарастырудың арнайыжүйесі әрекет ететінжәне оған барыншажағдай жасалған Израил, Нидерланды, Германия және т.б. бар.
Халықаралық тәжірибе • Медицияныенгізгенжәне даулардықарастыруда осы «ресурстыүнемдейтін технологияның» пайдасынтүсінген елдердемемлекетмедиациянызаңнамалық негіздеқолдайды, келесігебюджеттенқаржы бөледі • Мемлекеттікмедиаторлардыұстауға. • кейбірелдердің сот жүйесін шағын дауларментолтырғанша қаржы жағынан мемлекеттікмедиаторларқызметін қаржыландырған орындыекендігінкөрсетеді. Соңғы уақытта Ұлыбританияда тек отбасылық даулардытегінқарастыратын медиация қызметіне 18 000 000 фт.ст. бөлінді.Дәл осындайжағдай «шағын дауларды» медиаторларкөмегімен қарастырудың арнайыжүйесі әрекет ететінжәне оған барыншажағдай жасалған Израил, Нидерланды, Германия және т.б. бар.
Халықаралық тәжірибе • Тараптаржекеқабылдаған және өздері үшін әділетті депесептегеншешімдер, әдетте өз бетіменәрі еріктітүрде орындалатынымаңызды. • Сондықтан қолжеткізген уағдаларды орындауға атқарушы қызметтерді тартуқажеттілігі болмайды. Ұйымдар деңгейінде (компаниялар) медиация еңбек дауларын, соныменқатар меншікиелері, басшылар, қол асытндағы адамдарарасындағы, сондай-ақ клиенттермен байланысты дауларды тиімді шешуге мүмкіндік береді. • Соныменқатар медиация тұтынушылардың құқын қорғаумен байланыстыдаулардышешудеөз тиімділігінкөрсетті. БатысЕуропаның кейбірелдерінде(мәселен Нидерланды да), Арменияда медиация салық салуға байланыстыдаулардышешуәдісі ретіндеқолданады. Латын Америка елдерінде медиация жемқорлықпен күресу бойыншатиімдіжолыболыптанылады.
Тиімдімедиация • Тиімді медиация болыпекіжақты да бірдейқанағаттандыратын шешімтабылған және тараптардың шынайымүдделері табылған процесс есептеледі. Осы реттеәрқашан медиатор үшін әділдік позициясытарапынанәрекет ету, әлсіз тараптықорғау және т.б. тұзақтар болады. Әдетте көбіміз өзге үшін ненің жақсы екендігінжақсырақ білеміздепойлаймыз, осы реттебіздің әділдік туралықорытындыларымыз дауласқан тараптарға ешқатысы жоқ жекепікірлерімізге, қажеттіліктерімізге, тәжірибемізге негізделетінінұмытып жатамыз. Мысалы, медиатор үшін отбасылық даудатараптардың бірідүние-мүлікке қатысты талаптардан мүлде бас тартып, тек қана ажырасуға шешім алумен ғана қанағаттануы әділетсіз болып көрінуі мүмкін. Алайда тарап үшін не маңызды екенін шиеленіскен тараптың өзі ғана білуі мүмкін.
Тиімдімедиация • Ымыра мен пәтуаға келуарасындатаңдай отырып, медиатртараптарға дәлірек айтқанда пәтуаға келугекөмектесуге тырысады. Себебіымыралық шешімдердің артындаәрқашан қолжеткізген шешімнің әділдігіне қатысты күмән тұрады. Осы ойдысурретеуүшін балалардың қалай торты бөлетінін есімізгетүсіріп көрейік. Оларәрқайсысының тәрелкесінде бірдейболыпкесілгенбөліктердің болуынқадағалайды.Сосынбірітәрелкесінде крем, бірі бисквит қалдырады. Яғни, егероларөз қажеттіліктері және жеңілдіктері туралы торты бірдей 50% де 50% етіп (ымыра) бөлгенге дейінайтқанда, ондаәрқайсысы өз мүддесін 100% қанағаттандыра (пәтуа) алатынеді.
Тиімдімедиация • Тиімді медиатор болу үшін процестібілу, белсендітыңдаушы (тыңдау және есту) машықтарын, сұрақтарды қоя білуөнерін игеру; эмоцияменжұмыс істейалу; уыттытілдібейтараптілгеайналдырабілужәне т.б. медиатордың жасы мен білімінеқатысты қандай да бірталапжоқ. Біздің пікірімізшезаң, психология, арнайықызмет саласындағы білімдертіптібөгет жасауымүмкін.Себебістереотиптердаудышешумүмкіндігіне бөгет жасауымүмкін.
Тиімдімедиация • Медиация –демократия дамуының маңызды критериі. Кең мағынада ымыраға келубіліктілігіпәтуаға, екітарапүшін де пайдалышешімгекелудаулары мен шиеленістеріндекеледі. Қоғамдық келісімтеориясынағарту заманындақоғам мен мемлекеттің пайда болу бастауындамедиативтіүлгі, яғни келісебілушеберлігіжатқандығын Томас Гоббс ойлаптапты.
Тиімдімедиация • Құқықтану саласындағы құқыққорғаушылар мен сарапшылармедиацияныазаматтық дауларменқылмыстық істердішешудің ең тиімдіжәне үздік жолыдепесептейді. Батысты медиация технология және құқықтық институт ретіндедамыған және тұрақты қалыптарды алды. Мәселен, кәсіби делдал-медиатор екі дауласқан тарапқа соттық тексерусіз пәтуаға келуге көмектеседі. Жүйе аралық сотты еске салуы мүмкін, бірақ ұқсастығы аз, себебі медиациядағы делдал кінәсіздер мен кінәлілерді іздемейді, тараптарға не істеу керектігін айтып, көрсетпейді, ол тек оппоненттерді келісім жолына бағыттайды. Медиацияның басты ұстанымы – шиеленіспен жұмыс істей алу. Оған оқытуға болады және неғұрлым ерте болса, соғұрлым жақсы.
Мектептегі медиация • Мектептегі медиация – бұл барлық білім беру жүйесіндегі даулыжәне шиеленістіжағдайларды шешужәне олардың алдыналудағы жаңа қадам. • Шиеленісті жағдайларды тыныш шешу және олардың алдын ала білу машығына оқытуға болады. Осы оқытуды неғұрлым ерте бастасақ, соғұрлым жақсы.
Мектептегі медиация • Мектепшағын социум болыптабылады, және балаларөз қатарластарымен және өзге ұрпақ өкілдерімен мектепаймағында қалай өзара әрекеттесуді үйренсе, солсияқты оларшынайыүлкен өмірде де өздерін ұстайды. Егершиеленістербаланың өмірінде жоюшылық рөлін ойнаса, олардың жағымсыз салдары он жылдықтар өткеннен соң да өз көрінісін береді. Егермектепжылдарындағы шиеленістіжағдайлар оны шиеленіскеоппонентінтерең түсінудің жаңа деңгейіне шығу мүмкіндігі ретіндеқарауға үйретсе, ондаосындайжағымды тәжірибе болашақта да өз пайдасынтигізеді. Осындайадамүшін коммуникация қауіпті болыптабылмайды, ал бұл өз кезегіндеоның мүмкіндіктерін кәсіби қызметте де, жекеөмірде де айтарлықтай кеңейтеді.
Мектептегімедиация • Мектепоқушылары арасындағы көптеген шиеленістерересектердің көзінен тасада қалып жатады, себебі балалар оларды өз «территориясына» кіргізе бермейді. Тұтанып келе жатқан шиеленіс ойда жоқта әрі ушыққан түрде пайда болуы мүмкін. Мұндай шиеленісті «ізін суытпай» ашылған шиеленіске қарағанда реттеу қиындау және оның айтарлықтай салдары болуы мүмкін. Осындай шиеленістерге тек дауласқан тараптар ғана емес, сонымен қатар өз қалауынсыз шиеленіске тартылған тұлғалар да тартылып кетуі мүмкін. Әсіресе, мұндай жағдайды мектептегі топтарда, жасөспірімдердің бейресми бірлестіктерінде байқауға болады. Өз араласу ортасының болуы, ортақ қызығушылықтары біріктірген топтың бөлшегі болу адам үшін табиғи нәрсе. Мектеп жасында бұл өмірлік маңызы бар нәрсе болып табылғандықтан, бала ортақ қызығушылықтары бар қаьарластарының тобын табанды іздейді. Мұндай қажеттіліктің қатты болуы соншалық, таңдауы болмағандықтан кейде балалар асоциалды идеалдарды насихаттайтын компанияларға кіріп кетіп жатады.
Мектептегімедиация • Жүйе ретіндегімектептегі медиация қазақстандық білімүшін керекдүние. Осы уақытқа дейінбалалар мен жастарға қандай да бірқатысы бар шиеленістердіжұмсақ әрі сауаттышешумеханизміболмаған. Оның үстіне мектептегімедиацияныенгізужалпыұжымдағы жағдайды жақсартуға алыпкеледі. Әр бала, педагог, ата-ана өзін әлдеқайда қорғалған тұлға ретінде сезіне бастайды.
Біздің байланыстарымыз • «Астана КЕҰ-ның форумы» ЖКҚ • Республика даңғ, 28 кеңсе 404 • Тел. 8(7172) 493231, • 323820 факс • E-mail: ardager7@yahoo.com
