ANA ÇOCUK SAĞLIĞI VE AİLE PLANLAMASI ŞUBE MÜDÜRLÜĞÜ

1. GEBELERDE DEMİR DESTEK PROGRAMI UYGULAMASI ANA ÇOCUK SAĞLIĞI VE AİLE PLANLAMASI ŞUBE MÜDÜRLÜĞÜ

2. GEBELERDE DEMİR DESTEK PROGRAMI UYGULAMASI Aneminin Tanımı: Hemoglobin düzeyinin 100 cc kanda 11 g’dan daha düşük olduğu durumdur. DSÖ verilerine göre dünya nüfusunun yaklaşık %30 ‘unun , dünyadaki gebe kadınların ise yarısından fazlasının anemik olduğu tahmin edilmektedir.

3. GEBELİKTE ANEMİ NEDENLERİ ; Gebelikte, fetüsün gereksinimleri ve kan hacmindeki artış nedeniyle demir tüketimi artmaktadır. Doğumdan sonra ve laktasyon süresince de günlük gereksinim yüksektir.

4. Gelişmekte olan ülkelerde kadınların çoğunda; beslenme yetersizliği , enfeksiyonlar, sık ve fazla sayıda gebelikler görülmektedir. Bu sebeple demir depoları çok düşük düzeylerdedir.

5. GEBELERDE DEMİR EKSİKLİĞİ ANEMİSİNİN NEDENLERİ: • Demir gereksinimin artması • Yetersiz beslenme düzeyi • Demir depolarının yetersiz olması

6. GEBELERDE DEMİR EKSİKLİĞİ ANEMİSİNİN NEDENLERİ: • Sık enfeksiyonlar özellikle paraziter hastalıklar • Sık doğumlar ve düşükler • Bağırsaklarda emilim bozukluğu

7. ANEMİDEN KORUNMAK İÇİN; Beslenme eğitimi ve diyet düzenlemeleri, Demir ve folat desteği, İlaçların düzenli alınmasının sağlanması,

8. ANEMİDEN KORUNMAK İÇİN; Parazit enfeksiyonların kontrolü , Besin zenginleştirmesi çalışmaları yapılması gerekmektedir.

9. DEMİR EKSİKLİĞİ ANEMİSİNİN BELİRTİ VE BULGULARI; DEMİR EKSİKLİĞİ ANEMİSİNİN TANI ÖLÇÜTLERİ; Hemoglobin 7-11 g/dl arasındadır. • Baş dönmesi • Yorgunluk • İştahsızlık

10. DEMİR EKSİKLİĞİ ANEMİSİNİN BELİRTİ VE BULGULARI; • Sindirim sistemi bozuklukları • Tırnakların incelmesi • Kısa nefes alıp verme • Avuç içi ve konjuktivalarda solukluk

11. CİDDİ DEMİR EKSİKLİĞİ ANEMİSİNİN BELİRTİ VE BULGULARI; CİDDİ DEMİR EKSİKLİĞİ ANEMİSİNİN TANI ÖLÇÜTLERİ; Hemoglobin < 7 g/dl dır. • İstirahat halinde nefes darlığı, • Dakikada >30 solunum sayısı,

12. CİDDİ DEMİR EKSİKLİĞİ ANEMİSİNİN BELİRTİ VE BULGULARI; • Kalp yetmezliğine bağlı; • Ödem • Öksürük • Karaciğerde büyüme • Boyun venlerinin belirginleşmesi • Dinlemekle akciğerlerde raller

13. Gebelerde Aneminin, Anne ve Bebekte Neden Olabileceği Etkiler: • Anneye olan etkileri; • Maternal ve fetal mortalite ve morbiditede artma, • Düşük doğum ağırlığı riskinde artma, • Bağışıklık sisteminde zayıflama, • Çalışma kapasitesinde azalma.

14. Bebek ve çocuğa olan etkileri; • Motor gelişim ve koordinasyonda bozulma, • Büyüme gelişme geriliği, • Konuşmasında bozukluk, • Okul gelişiminde bozukluk,

15. GEBELERDE ANEMİNİN SINIFLANDIRILMASI VE TEDAVİSİ

16. 1- KLİNİK ANEMİ YOK : • Hemoglobin >11g/dl, solukluk yok. • Gebelerde klinik anemi olmasada günlük demir gereksinimini dikkate alarak tüm gebelere ikinci trimestirdenitibaren 6 ay ve doğum sonu 3 ay olmak üzere toplam 9 ay destek olarak günlük 50-60 mg elementer demir verilir.

17. 2- ORTA ŞİDDETTE ANEMİ : • Hemoglobin 7-11g/dl, avuç içi veya konjuktivada solukluk. • Gebelere tedavide; günde 100-120 mg elementer demir kullanılır ve 1 ay sonra hemoglobin izlemin de en az 1g/dl’ lik artış yok ise bir üst merkeze sevk edilmelidir.

18. 3- CİDDİ ANEMİ : • Hemoglobin <7 g/dl, avuç içi veya konjuktivalarda ciddi solukluk ve bununla birlikte; • Dakikada 30 dan fazlasolunum sayısı • Çabuk yorulma • İstirahatte nefes darlığının olması • Tedavi için gebe bir üst makama acil sevk edilir.

19. DESTEKLEME DOZU, SÜRESİ VE BAŞLAMA ZAMANI: Gebelerde günlük demir gereksinimini dikkate alarak tüm gebelere ikinci trimestirdenitibaren 6 ay ve doğum sonu 3 ay olmak üzere toplam 9 ay destek olarak günlük 50-60 mgelementer demir verilecektir.Demir desteğini bağlı olduğunuz aile hekiminizden alabilirsiniz.

20. İzleme Süresi ve Sıklığı: • Demir desteğinde gebelik döneminde en az üç, doğum sonu en az bir izlem • (reçetelendirme de en az ayda bir izlem) • Orta şiddetli anemide ayda bir izle • Ciddi anemide ilk izlem iki hafta sonra, daha sonraki izlemler ayda bir

21. SEVK ÖLÇÜTLERİ: • Daha önce tanı konulmuş kan hastalığı var ise • Hb 14.6 g/dl’nin üzerinde ise • İlk izlemde beklenen labaratuvar değerine ulaşılamamış ise • Hb<7 g/dl ise

22. DEMİR KULLANIMINDA OLABİLECEK YAN ETKİLER; • Epigastrik rahatsızlıklar • Bulantı,kusma • İshal veya kabızlık gibi 120 mg gibi oral demir alımına bağlı bu yan etkiler gelişebilirken düşük dozda bu yan etkilerin görülme sıklığı azalır.

23. TOKSİK DOZ VE TOKSİK ALIMDA OLUŞABİLECEK BELİRTİLER : Bir defada 20mg/kg’dan daha az dozda alımlar nadiren semptomatiktir. Bir defada alınan 60mg/kg’lık elementer demir yaşamı tehdit eder.

24. Demir intoksikasyonunda 5 evre vardır: • 1. Evre periyodu(1/2- 6. Saatler Arası): • Kusma • Hematemez • Diyare • Hematokeziya • Karın ağrısı

25. 2. Evre latent periyot(2- 12. Saatler arası): • Hastada hafif düzelme eğilimi görülür

26. 3. Evre sistemik toksisite periyodu(48-96. Saatler ): • Şok • Metabolik asidoz • Ateş • Hiperglisemi • Kanama ve ölüm

27. 4. Evre Karaciğer yetmezliği periyodu (48-96. Saatler ): • Nöbet ve koma

28. 5. Evre : • 2-5. haftalarda pilor stenozu gelişebilir.

29. DEMİR KULLANIMININ UYGULANMAYACAĞI DURUMLAR • Hemokromatoz • Hemolitik anemiler

30. ANEMİYİ ÖNLEMENİN MUTLULUĞU