Uszkodzenie chrząstki stawu kolanowego

1. Uszkodzenie chrząstki stawu kolanowego Marcin Ferenc Katedra i Klinika Ortopedii i Traumatologii PAM

2. „Staw jest tak stary jak jego chrząstka”

3. Chrząstka – tkanka unikalna • Brak naczyń krwionośnych, limfatycznych i nerwów • Brak reakcji zapalnej na uszkodzenie

4. Budowa chrząstki • Chondrocyty - 1% masy • Proteoglikany • Kolagen II typu • Woda

5. Budowa chrząstki • 3 warstwy • Najgłębsza – pionowe włókna, arkady • Środkowa – „szczyty arkad” • Powierzchowna – poziome włókna

6. Funkcja chrząstki • Równomierna dystrybucja obciążeń • Zmniejszenie tarcia powierzchni stawowych • Absorbcja i amortyzacja

7. Odżywianie chrząstki stawowej • Płyn stawowy • Przepływ płynu stawowego jest determinowany przez ruch i obciążenie

8. Przyczyny uszkodzenia chrząstki • Zwyrodnienie – wiek • Nadmierne obciążenie • Brak obciążenia • Uraz

9. Czynniki predysponujące • Niestabilność stawu • Zmiany zwyrodnieniowe • Reakcje zapalne • Zaburzenie ukrwienia warstwy podchrzęstnej kości • Leki • Choroby metaboliczne

10. Diagnostyka • Badanie kliniczne i wywiad • Rtg • MRI

11. Uszkodzenia chrząstki stawowej - leczenie • Pacjenci w podeszłym wieku – artroskopia, alloplastyka • Pacjenci młodzi i w średnim wieku - ???????

12. Reakcja zapalna i naprawcza • Zachodzi tylko po uszkodzeniu warstwy podchrzęstnej kości • Ubytek zostaje wypełniony tkanką włóknisto-chrzęstną wytworzoną przez komórki multipotencjalne i fibroblasty • Wytrzymałość blizny jest znacznie niższa niż chrząstki • Czas + obciążenie = artroza

13. Klasyfikacja uszkodzeń urazowych Bauera - Jacksona • Typ I – pęknięcie • Typ II – liczne pęknięcia • Typ III – uszypułowany płat • Typ IV – krater • Typ V – fibrylacja • Typ VI – strefa odsłoniętej kości

14. Klasyfikacja chondromalacji wg Outerbridge’a • Stopień I – rozmiękanie • II – fragmentacja i pęknięcia • III – fibrylacja • IV - ekspozycja kości

15. Cel leczenia • Regeneracja chrząstki ????? • Wypełnienie ubytku tkanką zbliżoną właściwościami do chrząstki stawowej • Pełna integracja z otaczającą chrząstką mechaniczna i metaboliczna ????

16. Metody leczenia • Bez leczenia • Leczenie objawowe – zmniejszanie dolegliwości (lavage, debridement) • Komórki szpiku – mikrozłamania, mikronawiercania, artroplastyka abrazyjna, spongializacja • Indukcja komórkowa chondrogenezy – przeszczep okostnej, ochrzęstnej, chondrocytów własnopochodnych • Przeszczepy mozaikowe

17. Leczenie • Identyfikacja przyczyny uszkodzeń i jej leczenie np. zaburzenia osi kończyny, niestabilności, uszkodzenia łąkotek

18. Leczenie objawowe - lavage • Artroskopowe płukanie stawu • Efekt czasowy • Nie polecane u młodych pacjentów

19. Leczenie objawowe - debridement • Artroskopowe usunięcie wolnych ciał, zniszczonej i niestabilnej chrząstki, shaving • Leczenie z wyboru w uszkodzeniach częściowych i całej grubości chrząstki

21. Otwarcie warstwy podchrzęstnej kości dla komórek szpiku • Nawiercanie drutem K 1.6 – 2.0 mm • Abrazja • Mikrozłamania • Wytworzenie krwiaka i umożliwienie migracji komórkom mezenchymalnym i fibroblastom do ubytku w chrząstce

24. Wskazania • Młody pacjent • Stabilna chrząstka otaczająca ubytek • Stabilny staw • Prawidłowa oś kończyny • Średnica ubytku < 15 mm • „zdrowe” łąkotki

25. Przeciwwskazania • Ubytek > 15 mm • Niestabilna chrząstka wokół defektu • Zaburzenia osi kończyny • Niestabilny staw • Podeszły wiek • Otyłość • Ubytek w stawie rzepkowo-udowym

26. Indukcja chondrogenezy • Przeszczep okostnej (szycie, klej tkankowy) – raczej złe odległe rezultaty • Przeszczep ochrzęstnej (z żeber + klej tkankowy) – złe rezultaty

27. Przeszczepy mozaikowe • Dobre 5 letnie rezultaty w 86 – 90% przypadków • Uszkodzenia do 2 - 4 – 6 cm2

30. Przeszczep autologicznych chondrocytów - wskazania • Uszkodzenie całej grubości chrząstki • Wiek 15 – 55 lat • Stabilny staw

31. Dziękuję za uwagę