wstecz

1. Archimedes, urodził się około 287 p.n.e., zmarł około 212 p.n.e., grecki matematyk, fizyk i wynalazca, jeden z najwybitniejszych uczonych starożytnoci. Archimedes zajmował się różnymi dziedzinami nauki, m. in.: arytmetyką, geometrią, hydrostatyką, astronomią, mechaniką, optyką. Jego prace z matematyki stanowiły fundament myśli matematycznej kilku stuleci. Archimedesa uznano za jednego z trzech, obok C. F. Gaussa i I. Newtona, największych matematyków świata. W biografii Archimedesa trudno oddzielić prawdę od legendy. Urodził się w Syrakuzach na Sycylii, kształcił się w Aleksandrii. Podczas drugiej wojny punickiej kierował obroną Syrakuz, służąc swą wiedzą przy budowie machin obronnych. Po zdobyciu miasta przez Rzymian został przypadkowo zabity przez rzym. żołnierza, wbrew rozkazowi zdobywcy Syrakuz Marcellusa. Zachowało się wiele dzieł Archidemesa zarówno w języku greckim, jak i w przekładach arabskich. Wyróżniały się one spośród innych dzieł starożytności oryginalnością pomysłów, siłą dowodu, logiczną budową i mistrzostwem rachunku. Do cenniejszych dzieł matematycznych Archidemesa należą prace dotyczące rachunku nieskończonociowego. Pierwsze rozważania na ten temat prowadzili Zenon z Elei, i Anaksagoras (pierwsza połowa V w. p.n.e.), następnie podobne rozumowanie zastosował Antyfon, próbując rozwiązać problem kwadratury koła. W IV w. p.n.e. Eudoksos z Knidos rozwinął naukę o mierzeniu powierzchni figur i objętości brył, m. in. obliczył objętość ostrosłupa metodą, którą w XVII w. n.e. nazwano metodą wyczerpywania. Archidemes podjął myl Eudoksosa, opracowując pomysłowe metody obliczania pola powierzchni i objętości brył. Przez dwa tysiące lat nie bytności Archimedes zajmował się różnymi dokonał tych obliczeń. W 1906 odnaleziono kopię listu Archidemesa do Eratostenesa z Cyreny, z którego wynikało, że Archidemes formułował i dowodził twierdzeń na podstawie rozważań zagadnień mechaniki. Ważne dla rozwoju wiedzy matematycznej były prace, w których Archidemes wprowadził pojęcie środka ciężkości, określając ten punkt dla najprostszych figur geometrycznych. Archimedes zajmował się też problemami fizyki matematycznej, m. in. problemem dźwigni i zagadnieniem równowagi ciał zanurzonych. Wprowadzając pojęcie siły. Archimedes stworzył podstawy statyki, określił zasadę dźwigni. A., szukając sposobu ustalenia zawartości czystego złota w koronie króla Hierona II (który panował w czasach A.), odkrył prawo wyporu znane jako prawo Archidemesa. Jak głosi anegdota, odkrycia tego dokonał podczas kąpieli. Wybiegł potem na ulicę Syrakuz z okrzykiem „eureka !" (znalazłem). Z dziedziny geometrii znane są m. in. takie prace A., jak: Pomiar koła. O liniach spiralnych. O kuli i walcu. Pierwsza z nich zawiera formułę na obliczanie pola koła oraz dość dokładne oszacowanie liczby P W drugiej pracy Archimedes opisał krzywą, zwaną obecnie spiralą Archimedesa. Archimedes podał definicję krzywej i dowód niektórych jej właściwości. W traktacie O kuli i walcu Archimedes udowodnił m. in.. że objętości brył geometrycznych o wspólnej osi obrotu — stożka z opisaną na nim kulą. na której z kolei opisany jest walec — mają się do siebie jak l : 2 :3. Kulę z opisanym na niej walcem i zaznaczonym stosunkiem objętości tych brył wyryto na życzenie Archimedesa na jego nagrobku. Cenne są również prace Archimedesa z dziedziny astronomii i arytmetyki. A. opisał mechanizm ruchu Słońca. Księżyca i pięciu planet wokół nieruchomej Ziemi. Zbudował podobno planetarium z hydraulicznym napędem, które wódz Rzymian Marcellus zabrał po zdobyciu Syrakuz jako jedyny łup. W traktacie arytmetycznym O tic:bie piasku, obliczając liczbę ziaren piasku w skończonym, jak to sobie wyobrażali starożytni, wszechświecie (szacując ją na 1063), Archimedes przedstawił oryginalną metodę zapisywania bardzo wielkich liczb, rozszerzając system liczbowy Greków. Za czasów A istniały dwa systemy liczbowe, w których największą liczbą była liczba 104, zwana miriadą. Archimedes wprowadził miriady miriad. a największą wprowadzoną przez niego liczbą była liczba W czasie pobytu w Aleksandrii skonstruował urządzenie znane pod nazwą śruby Archimedesa, które służyło do nawadniania pól i do dzisiaj można je spotkać w Egipcie. Skonstruował też przenośnik ślimakowy, organy wodne i zegar wodny, machiny obronne. Udoskonalił wielokrążek, który zastosował do wodowania statku. Z tym faktem związane jest słynne powiedzenie Archimedesa: „Dajcie mi punkt podparcia, a sam jeden poruszę z posad Ziemię". Śruba Archimedesa wstecz