Henryk Sienkiewicz

1. Henryk Sienkiewicz

2. Życiorys cz. I • Henryk Sienkiewicz, jeden z najwybitniejszych pisarzy polskich, cieszy się od stu lat największą poczytnością. • Urodzony dnia 5 maja 1846r. w zubożałej rodzinie szlacheckiej na Podlasiu (w Woli Okrzeskiej pod Łukowem), chłopięce lata spędził na wsi, obserwując z bliska życie ludu, którego niedole przedstawił tak wiernie w swych wczesnych nowelach. • Gimnazjum i studia wyższe (w Szkole Głównej) ukończył w Warszawie. Działalność literacką rozpoczął dość wcześnie, już w roku 1867 pisząc krytyki literackie, felietony na aktualne tematy, wreszcie nowele. Zarówno świetna forma tych krótkich opowiadań, jak i zawarta w nich myśl postępowa i patriotyczna zjednały młodemu pisarzowi wielki rozgłos. W nieco późniejszym okresie stworzył prawdziwe arcydzieła nowelistyki. • Po podróży do Ameryki talent Sienkiewicza osiąga pełnię swego rozwoju: w latach 1883-1888 ukazuje się Trylogia czyli „Ogniem i mieczem”, „Potop” i „Pan Wołodyjowski”. Ten wielki cykl powieści historycznych wywarł olbrzymi wpływ na społeczeństwo, bo chociaż przedstawiał czasy odległe – budził i podtrzymywał wolę oporu przeciw zaborcom. Trylogia przyniosła Sienkiewiczowi sławę, jakiej nie zdobył dotąd żaden polski pisarz.

3. Życiorys cz. II • Mimo ciężkich przeżyć osobistych (śmierć ukochanej żony pod koniec pisania Potopu, niefortunne drugie małżeństwo) talent pisarza nadal się wzbogacał, powstają nowe wielkie powieści historyczne: Quo vadis (Dokąd idziesz 1896) i Krzyżacy (1900). Sienkiewicz zdobywa światową sławę. Jego dzieła, tłumaczone na wiele języków, rozchodzą się w dużych nakładach w krajach europejskich, w Ameryce, a nawet w Azji i Afryce (Egipt). Do światowego rozgłosu pisarza przyczyniła się również Nagroda Nobla, przyznana mu za Quo vadis w roku 1905. Jeszcze wcześniej nagrodził Sienkiewicza naród polski. W roku 1900, na trzydziestolecie jego pracy literackiej, społeczeństwo ofiarowało mu jako dar narodowy – majątek Oblęgorek (obecnie mieści się w tym pałacyku Muzeum Sienkiewiczowskie). • Owocem wędrówki po Egipcie i innych terenach Afryki wschodniej stała się powieść młodzieżowa – W pustyni i w puszczy (1911) . • Ostatnie lata niezwykle bogatego i pracowitego żywota poświęcił pisarz pomocy ofiarom I Wojny Światowej, organizując w Szwajcarii specjalny komitet. Odzyskania niepodległości przez Polskę już nie doczekał. Zmarł w Vevey w Szwajcarii dnia 15 listopada 1916 roku, okrywając żałobą cały naród. Po zakończeniu I Wojny Światowej sprowadzono zwłoki Sienkiewicza do ojczyzny i pochowano uroczyście w podziemiach katedry warszawskiej.

4. DZIEŁA SIENKIeWiCZA CZ. I • Nowele: • 1872 Humoreski z teki Worszyłły • 1875 Stary sługa • 1876 Hania • 1877 Selim Mirza • 1877 Szkice węglem • 1878 Janko Muzykant • 1880 Z pamiętnika poznańskiego nauczyciela • 1880 Niewola tatarska • 1880 Za chlebem – na jej podstawie powstało libretto do opery Konstantego Gorskiego • 1880 Orso • 1881 Latarnik • 1882 Bartek Zwycięzca • 1882 Jamioł • 1889 Sachem • 1889 Wspomnienie z Maripozy

5. DZIEŁA SIENKWIEICZA cz. II • Powieści: • 1872 Na marne • Trylogia: • Ogniem i mieczem (1884) • Potop (1886) • Pan Wołodyjowski (1888) • 1891 Bez dogmatu • 1894 Rodzina Połanieckich • 1896 Quo vadis • 1900 Krzyżacy • 1906 Na polu chwały • 1910 Wiry • 1912 W pustyni i w puszczy

6. Ciekawostki z życia cz. I • ·Sienkiewicz był spowinowacony z Cyprianem Kamilem Norwidem – ciotka szwagra Henryka Sienkiewicza była bratową Norwida. • ·Pierwszą z książek, jakie Sienkiewicz przeczytał w dzieciństwie, były Śpiewy historyczne Juliana Ursyna Niemcewicza. • ·Jako trzynastolatek opracował plan wyzwolenia Polski, opierający się na tym, że wszyscy Polacy powinni wyjechać do Ameryki, tam stworzyć armię i powrócić do kraju, by wyzwolić ojczyznę. • ·Sienkiewicz był spokrewniony z Joachimem Lelewelem – historykiem i działaczem politycznym oraz z pisarką romantyczną Deotymą i Ignacym Chrzanowskim – profesorem historii i literatury.

7. Ciekawostki z życIA cz. ii • ·Pisarz był kawalerem francuskiej Legii Honorowej. • ·Był członkiem Serbskiej Akademii Nauk i Umiejętności. • ·Po ojcu nosił herb Oszyk, przedstawiający łabędzia. • ·Pierwszy debiut książkowy – na okładce przekręcono jego nazwisko na „Stankiewicz”. • ·Podczas obchodów jubileuszu pracy twórczej 22 grudnia 1900 dzieci wręczyły pisarzowi Dziesięć przykazań Sienkiewiczowskich. Pierwsze brzmiało: „Nie będziesz miał Mickiewicza, Słowackiego, Krasińskiego i innych nade mną”. • ·Niski wzrost był powodem kompleksów pisarza. • ·Jeden z wielbicieli Trylogii, ukrywający się pod pseudonimem Michał Wołodyjowski, ofiarował Sienkiewiczowi piętnaście tysięcy rubli. Pisarz nie chciał przyjąć prezentu, wezwał ofiarodawcę do cofnięcia darowizny, który jednak nie zgłosił się. Uzyskane w ten sposób pieniądze przeznaczył na fundusz stypendialny imienia Marii Sienkiewiczowej, z którego skorzystali między innymi: Maria Konopnicka, Stanisław Przybyszewski, Stanisław Witkacy.

8. Ciekawostki z życia cz. iii • ·Po otrzymaniu Nagrody Nobla, w przemówieniu Sienkiewicz podkreślał ogromne znaczenie nagrody dla syna Polski: „Głoszono ją umarłą, a oto jeden z tysięcznych dowodów, że żyje. Głoszono ją podbitą, a oto nowy dowód, że umie zwyciężać” • ·Nagroda Nobla została mu przyznana za wybitne zasługi jako pisarza epickiego. Jeden z jurorów dodatkowo uzasadnił przyznanie nagrody za „rzadko spotykany geniusz, który wcielił w siebie ducha narodu” • ·Wizerunek Sienkiewicza pojawił się na banknocie 500000zł w 1990 roku. • ·Quo vadis przetłumaczono na ponad pięćdziesiąt języków. Na podstawie powieści powstały także sztuki teatralne, opery, oratorium Feliksa Nowowiejskiego i pantomima. • ·W 1911 r. w Paryżu wystawiono panoramę pędzla Jana Styki Męczeństwo pierwszych chrześcijan, inspirowaną powieścią Sienkiewicz • ·W 2002 wydano powieść „Quo vadis. Trzecie tysiąclecie”, napisaną przez Martina Abrama. Jest ona oparta na dziele Sienkiewicza, a jej akcja rozgrywa się w XXII wieku.

9. Ocena postaci • Uważam, że Henryk Sienkiewicz mógłby być patronem szkoły, gdyż był bardzo dobrym i mądrym człowiekiem, pierwszym polskim laureatem literackiej Nagrody Nobla. Napisał wiele wspaniałych utworów, które z przyjemnością czytamłodzież jak i zarówno osoby starsze. Jego dzieła wykorzystywane są jako lektury szkolne.

10. Dziękuję za uwagę. • Przygotowała: Roksana Grzempczyńska