Wielka Reforma Teatru

1. Wielka Reforma Teatru Wybitni twórcy zmian

2. Spis treści • Wielka reforma teatru- definicja • Teatr naturalistyczny i realistyczny • Edward Craig • Adolf Appia • Stanisław Wyspiański • Koncepcje sztuki aktorskiej w XX wieku

3. Reforma teatru zwana wielką • Prąd odnowy teatru europejskiego na przeł. XIX i XX w.; • Sztukę teatru uznano za autonomiczną, wyzwolono ją spod nadmiernych wpływów literatury i malarstwa, • Zerwano z tzw. gwiazdorstwem aktorskim, preferowano grę zespołową, podporządkowaną wizji reżysera-inscenizatora, głównemu twórcy widowiska i znawcy teatru;

4. Jerzy dążył w swych projektach scenicznych do zachowania wierności historycznej przedstawianej epoki w dekoracjach, kostiumach, sprzętach i rekwizytach. Jerzy dążył w swych projektach scenicznych do zachowania wierności historycznej przedstawianej epoki w dekoracjach, kostiumach, sprzętach i rekwizytach. Jerzy dążył w swych projektach scenicznych do zachowania wierności historycznej przedstawianej epoki w dekoracjach, kostiumach, sprzętach i rekwizytach. Jerzy dążył w swych projektach scenicznych do zachowania wierności historycznej przedstawianej epoki w dekoracjach, kostiumach, sprzętach i rekwizytach. Teatr realistyczny-Teatr meiningeński • Teatr meiningeński ( 1860 – 1918 ) – pełna nazwa „Meininger Hoftheater” w skrócie „Meininger”, był imprezą dworską Jerzego II von Meiningena, władcy niewielkiego księstwa Sachsen – Meiningen w Turyngii.

5. W repertuarze górował Szekspir i klasycy. układ pojedynczych scen oraz sytuacji komponowano jako osobny obraz malarski. Cechy teatru realistycznego • Jerzy dążył w swych projektach scenicznych do zachowania wierności historycznej przedstawianej epoki w dekoracjach, kostiumach, sprzętach i rekwizytach. • Układ pojedynczych scen oraz sytuacji komponowano jako osobny obraz malarski. • Pojawia się gra zespołowa.

6. Antoine zmierzał do osiągnięcia na scenie pełnej złudy autentyczności (tranche de vie); Kolejny teatr realistyczny • Placówką artystycznego realizmu stał się paryski „Théâtre Libre” („Teatr Wyzwolony” 1887 – 1895), założony przez André Antoine’a • Teatr miał walczyć z rutyną i komercjalizmem, otwierając drogę debiutom i nowej dramaturgii zwycięskiego naturalizmu, któremu przewodził w literaturze E. Zola. • Antoine zmierzał do osiągnięcia na scenie pełnej złudy autentyczności (tranche de vie); • Do tej naturalistycznej scenografii dostosowano oczywiście odpowiednią grę aktorską; zachowanie „codzienne”, zrywające z patosem, deklamacyjnością dykcji i teatralnością jako właściwościami potępionego stylu romantycznego.

7. W 1896 r. „Théâtre Libre” zmienił nazwę na „Théâtre Antoine”, pod którą przetrwał do dziś, odszedłszy oczywiście od naturalizmu. • Długoletnia działalność tego reformatora (żył w latach 1858 – 1943) została podsumowana prostym stwierdzeniem: „Antoine to trzydzieści lat francuksiego teatru”.

8. Théâtre d’Art” i „Théâtre de l’Oeuvre” • „Théâtre d’art.” (Teatr Artystyczny), założony w 1890 r. przez Paula Forta; • po trzech latach został on przemianowany na „Théâtre de l’Oeuvre” (Teatr Sztuki) – za czasów kierownictwa Lugné-Poëgo

9. Grano więc zasadniczo autorów symbolistów, jak Maeterlinck, d’Annunzio, Rimbaud, Ibsen, stosując do ich poetyki styl sceniczny. • Oprócz symbolistów startowali tu sławni później autorzy francuscy, jak Cruel, Porto-Riche, Salacrou i Claudel, nie mówiąc o autorach obcych.

10. Craig Edward Gordon - właściwie Henry Edward Gordon Godwin Wardell (1872-1966), angielski aktor, reżyser, scenograf. Debiutował w londyńskim Court Theatre w Olivii W.G. Willsa (1878) i po dwudziestu latach kariery aktorskiej wyrzekł się jej na zawsze mimo znacznych sukcesów w rolach szekspirowskich

11. Reżyserował w różnych miastach Europy, m.in. Rosmersholm H. Ibsena we Florencji (1906), Hamleta W. Shakespeare’a w Moskwie (1911; MChAT). W 1913 otworzył we Florencji szkołę teatralną. Pisał prace teoretyczne (np. Sztuka teatru, 1905), redagował i wydawał czasopisma poświęcone sztuce teatru: „The Mask” (1908–1929), „The Marionette” (1918–1919).Był jednym z głównych twórców Wielkiej Reformy Teatru, m.in. stworzył pojęcie „aktor-nadmarioneta”. Twierdził, że w teatrze najważniejszy jest uzdolniony reżyser-inscenizator. Współpracował z innymi reformatorami teatru: K.S. Stanisławskim, M. Reinhardtem. Autor pracy O sztuce teatru (1911, 2. wydanie polskie 1983).

13. Appia Adolphe - (1862-1928), szwajcarski scenograf, reżyser, teoretyk teatru. Współtwórca reformy teatru, zwolennik jego autonomii. Podejmował próby koordynacji przestrzeni scenicznej komponowanej z brył i płaszczyzn z ruchem aktorów, muzyką, światłem, postulował trójwymiarową aranżację przestrzeni teatralnej, realizując te zasady we własnych projektach.

15. Pierwszą jego reżyserską pracą było wystawienie w Paryżu Manfreda P. Schumanna i Carmen G. Bizeta (1903). Współpracował z Instytutem Rytmiki J. Dalcroze’a w Hellerau i Genewie (1906-1926), dla którego aranżował scenografię i przestrzeń do widowisk: baletu E. Jacques-Dalcroze’a Echo i Narcyz (1912) oraz opery Ch. Glucka Orfeusz i Eurydyka (1913). Reżyserował m.in. opery R. Wagnera: Tristan i Izolda (La Scala, 1923), Złoto Renu (1924). Autor prac teoretycznych, m.in.: Die Musik und die Inszenierung (1899), Dzieło sztuki żywej (1921, wydanie polskie 1974).

17. Niemirowicz-Danczenko Władimir • (1858–1943), rosyjski reżyser, reformator teatru. W 1898 założył wraz z K. Stanisławskim Teatr Artystyczny w Moskwie, przy którym w 1919 otworzył Studio Muzyczne (od 1926 Teatr Muzyczny jego imienia).Zasługą jego było wprowadzenie do teatralnego repertuaru dramatu modernistycznego, inscenizacji dramatów M. Gorkiego, A. Czechowa, adaptacji prozy F. Dostojewskiego, L. Tołstoja. Zajmował się także reżyserią operową oraz pracą pedagogiczną.

18. Stanisław Wyspiański • Jeden z największych twórców dramatu, zwłaszcza. We wczesnych utworach Wyspiańskiego dominowały aspekty metafizyczne (np. Meleager 1899, wystawienie 1908, Protesilas i Laodamia 1899, wystawienie 1903).Nawiązując do tragedii antycznej, skupiał się m.in. na roli fatum jako głównego motoru akcji osadzonej często w historycznych realiach narodowych (np. Warszawianka, wydanie i wystawienie 1898).

19. W późniejszej jego twórczości (od 1900), obok historiozoficznej i politycznej polemiki ze współczesnością (m.in. Wesele, wydanie i wystawienie 1901, Wyzwolenie, wydanie i wystawienie 1903), pojawił się nurt filozoficznej interpretacji dziejów Polski (Legion 1900, wystawienie 1911, Bolesław Śmiały, wydanie i wystawienie 1903, Noc listopadowa 1904, wystawienie 1908, Zygmunt August 1907, nie ukończony, wydanie zupełne 1930, wystawienie 1932), a także wątków mitologicznych (Powrót Odysa 1907, wystawienie 1917).

22. (Wilhelm) Richard Wagner • (1813-1883), kompozytor niemiecki. • Wybitny przedstawiciel niemieckiej muzyki neoromantycznej, zreformował operę rozwijając gatunek dramatu muzycznego i realizując nowatorską koncepcję dzieła syntetycznego (Gesamtkunstwerk), w którym słowo i muzyka pochodzące od jednego twórcy łączą się w integralny dramat sceniczny, przy czym orkiestra symfoniczna pełni rolę komentatora tekstu dramatycznego.

23. Koncepcję tę opisał w pracy Opera i dramat (1851, wydanie polskie 1907). W konstrukcji muzycznej dramatów istotne znaczenie miała siatka motywów przewodnich, symbolizujących postaci utworu, idee i uczucia. • Dokonał także rozszerzenia składu orkiestry symfonicznej. Jego nowatorska twórczość znalazła szeroki oddźwięk wśród kompozytorów następnych pokoleń. • Ważniejsze pisma: Sztuka i rewolucja (1849, wydanie polskie 1904), Zukunftmusik (1860).

26. Konstantin Siergiejewicz Stanisławski • właściwie Konstantin Siergiejewicz Aleksiejew (1863–1938), aktor rosyjski, reżyser, teoretyk i wybitny reformator teatru. W 1898 wspólnie z W.I. Niemirowiczem-Danczenką założył Teatr Artystyczny w Moskwie (MChAT), w którym był reżyserem i aktorem.

27. System Stanisławskiego • Twórca nowej metody pracy aktora nad rolą, polegającej na budowaniu prawdy psychologicznej itp. poprzez "odpominanie" drobnych przeżyć, obserwowanie zdarzeń itd., i wykorzystywanie tego materiału w procesie kształtowania postaci.

28. Wybitny aktor i pedagog teatralny. Założyciel (1918) Studia Operowego przy Teatrze Wielkim w Moskwie, przekształconego później w Teatr Operowy im. K.S. Stanisławskiego. Autor prac: Moje życie w sztuce (1925, wydanie polskie 1954), Praca aktora nad rolą (1948, wydanie polskie 1954).

29. Brecht Bertolt • (1898-1956), niemiecki pisarz. Reżyser i autor dramatów wystawianych w teatrze awangardowym Deutsches Theater (1924-1926).

30. Zwolennik sztuki zaangażowanej, propagował zbliżony do anarchizmu bunt przeciwko ideologii mieszczańskiej i militaryzmowi. Koncepcję teatru epickiego sformułował w książce Mały organon dla teatru (1949, wydanie polskie 1955), opowiadając się przeciwko iluzjonizmowi, co miało ułatwić stworzenie intelektualnego dystansu (tzw. efekt obcości) nakłaniającego widza do ideowej refleksji.

31. Najbardziej znane w świecie utwory Brechta to: Człowiek jak człowiek (1926, wydanie polskie 1953), Opera za 3 grosze (1928, wydanie polskie 1929), Strach i nędza III Rzeszy (1938, wydanie polskie 1962), Życie Galileusza (1938-1939, wydanie polskie 1957), Matka Courage i jej dzieci (1939, wydanie polskie 1953), Dobry człowiek z Seczuanu (powstanie 1940, wydanie polskie 1956), Pan Puntilla i jego sługa Mattti (1940, wydanie polskie 1953), Kariera Arturo Ui (1941, wydanie polskie 1962), Kaukaskie kredowe koło (1947, wydanie polskie 1953).

32. Jerzy Grotowski • (1933–1999), polski reżyser, pedagog, teoretyk sztuki teatralnej, twórca nowoczesnej metody aktorskiej. Absolwent krakowskiej PWST (1955), W latach 1955–1956 studiował w GITiS i odbywał praktykę reżyserską w MChAT w Moskwie. Powszechnie uznawany za jednego z największych twórców i reformatorów teatru XX wieku.

33. Nie chciał tradycyjnie opowiadać fabuły, lecz próbował tak przekształcać dramat, by stworzyć myślowo zwartą inscenizację. W kolejnych premierach, ORFEUSZU i KAINIE, Grotowski kwestionował tradycyjną funkcję literatury w teatrze, montował spektakl podobnie jak robi się to w filmie. Zarzucano mu, że skupia się na eksperymentach formalnych. Zresztą sam przyznawał później, że przedstawienie KAIN było: "bardziej egzorcyzmami przeciwko teatrowi konwencjonalnemu niż propozycją kontrprogramu". (Jerzy Grotowski, "Teatr Laboratorium 13 Rzędów", w: "5. Festiwal Polskich Sztuk Współczesnych", Wrocław 17-25 października)

34. Grotowski budował swój "program", wnikliwie badając relację pomiędzy sceną a widownią i - w konsekwencji - pomiędzy aktorem i widzem. W SIAKUNTALI widzowie przejęli rolę bohatera zbiorowego, w DZIADACH traktowano ich jak uczestników obrzędu, w KORDIANIE byli pacjentami zakładu psychiatrycznego, zaś w FAUŚCIE wcielali się w postać spowiednika głównego bohatera. W tym czasie reżyser razem z zespołem skupił się przede wszystkim na poszukiwaniu nowej formy wyrazu aktorskiego, dla którego szczególne znaczenie miała praca nad SIAKUNTALĄ.

35. Jerzy Grotowski