Over het ijzeren gordijn: de grenzen van sectoraal beleid

1. Over het ijzeren gordijn:de grenzen van sectoraal beleid Wim Groot Universiteit Maastricht

2. Invloed van beleid op gezondheid Volksgezondheidbeleid Definitie van en omgang met gezondheid en ziekte Verkeers- en Milieu beleid Sociale zekerheidsbeleid en arbeidswetgeving Landbouwbeleid Onderwijsbeleid

3. Uitgaven • Gezondheidzorg • 2004: 42,5 miljard euro • 2007: 46,6 miljard euro • Toename: 9,6% • Onderwijs • 2004: 26,4 miljard euro • 2007: 27,4 miljard euro • Toename: 3,8%

4. Investeren in onderwijs of gezondheid • Alleen als effect onderwijs op gezondheid een causaal effect is, kan verschuiving van middelen van gezondheidszorg naar onderwijs tot verbetering van de gezondheidstoestand leiden • Als effect een causaal effect is hangt het van de omvang van het effect af of investeren in onderwijs

5. Onderwijs en gezondheid • Beide maken individuen productiever: human capital • Beide hebben grote invloed op welvaart • Focus in op onderlinge relatie • Overzicht literatuur • Meta-analyse

6. Verklaringen voor een positieve relatie onderwijs-gezondheid • Een betere gezondheid stelt je in staat in onderwijs te investeren • Gemeenschappelijke factoren – zoals genetische predispositie, sociale achtergrond of tijdsvoorkeur – beïnvloeden gezondheid en onderwijs op dezelfde wijze • Onderwijs leidt tot betere gezondheid

7. Op welke wijze leidt onderwijs tot betere gezondheid? • Economische factoren: onderwijs leidt tot hoger inkomen, waardoor je een gezondere levensstijl kunt veroorloven en betere zorg kunt kopen • Toegang tot zorg: hoger opgeleide zijn meer geïnformeerd en assertieve

8. Op welke wijze leidt onderwijs tot betere gezondheid? • Gezondheid gerelateerde voorkeuren: hoger opgeleiden leven gezonder en hebben lagere tijdsvoorkeur • Omgaan met stress: hoger opgeleiden kunnen beter met stress omgaan

9. Op welke wijze leidt onderwijs tot betere gezondheid? • Productieve efficiëntie: hoger opgeleiden weten meer output te halen uit dezelfde hoeveelheid input • Allocatieve efficiëntie: Hoger opgeleiden zijn beter geïnformeerd (Grossman & Kaestner, 1997) • Onderwijs verandert tijdsvoorkeuren (Becker & Mulligan, 1994)

10. De causaliteitsvraag • Het effect van onderwijs op gezondheid is een causaal effect • Er is een wederzijdse relatie tussen onderwijs en gezondheid • Er zijn gemeenschappelijke factoren die zowel onderwijs als gezondheid beïnvloeden

11. Testen voor causaliteit • Slechts weinig studies testen voor causaliteit • In het algemeen vinden studies waarin dat wel gebeurt dat de hypothese dat onderwijs exogeen is tov gezondheid, niet kan worden verworpen • Omgekeerde effect – gezondheid beïnvloedt onderwijs – doet zich vooral voor bij kinderen • Hoger opgeleiden beantwoorden vragen over subjectieve gezondheid anders dan lager opgeleiden (scale of reference bias of reporting heterogeneity) • Je verwacht dat het effect van onderwijs op gezondheid toeneemt met leeftijd omdat sommige onderwijsgerelateerde risico’s, zoals roken, cumulatief zijn

12. Onderwijs en levensverwachting • Ratio van sterftekans tussen laagste en hoogst opgeleiden in USA is voor mannen 2.22 en voor vrouwen 1.79 (Elo & Preston 1996; data for US) • Vergelijkbare cijfers worden in Europese studies gevonden • Effect van opleiding moeder op kindersterfte • Effect van moeders’ opleiding op levensverwachting is kleiner dan op kindersterfte

13. Het effect van gezondheid van kinderen op latere onderwijsprestaties • Geboortegewicht hangt samen met opleidingsprestaties • Vergelijkbare conclusies worden getrokken voor fetal growth

14. Onderwijs en gezond gedrag • Onderwijs hangt samen met een kleinere kans op • Roken • Overgewicht • Onderwijs hangt samen met een grotere kans op • Alcohol gebruik • Bewegen • Gebruik van autogordels • Deelname aan screening programma’s

15. Meta-analyse effect onderwijs op subjectieve gezondheid • Subjectieve gezondheid: “Hoe is uw gezondheid in het algemeen?” • Onderwijs is gemeten in jaren onderwijs • Methoden: OLS of ordered probit • We includeren 18 studies die 31 schattingen van het QALY gewicht van onderwijs opleveren • Methode van meta-analyse: random effects regression

16. Uitkomsten meta-analyse • Overtuigend bewijs voor positieve relatie tussen onderwijs en gezondheid • Aanwijzingen dat dit een echt causal verband is • Meta-analyse: een jaar onderwijs verhoogt QALY met ongeveer 0.023 • Dit komt neer op 43 jaar onderwijs per QALY • Kosten per QALY zij ongeveer Euro 258,000 • Gedisconteerde contante waarde van een QALY is ongeveer 1.7 miljoen euro • Grote positieve kosten-baten verhouding

17. Conclusie • Vanuit Public Health standpunt is investeren in onderwijs een goede zaak • Meer geld inzicht in de relatieve gezondheidswinst van investeringen in onderwijs en gezondheidszorg is nodig, om een rationele afweging tussen bestedingen aan onderwijs en gezondheidszorg te kunnen maken.