Ch ươn g 8: NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC

Chương 8: NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC

Kết cấu chương • Một số vấn đề về NSNN • Thu NSNN • Thuế • Chi NSNN • Thâm hụt NSNN (Bội chi NSNN) • Năm ngân sách và chu trình ngân sách Tài chính tiền tệ- Chương 7

I. Một số vấn đề chung về NSNN • Khái niệm NSNN • Vai trò của NSNN

1. Khái niệm NSNN • a. Định nghĩa • “ NSNN là toàn bộ các khoản thu, chi của Nhà nước đã được cơ quan Nhà nước có thẩm quyền quyết định và được thực hiện trong một năm để bảo đảm thực hiện các chức năng, vai trò của Nhà nước” • b. Đặc điểm • Là các quan hệ kinh tế giữa một bên là các cơ quan Nhà nước với một bên là các tổ chức kinh tế, các cá nhân và các tổ chứckhác.

2. Vai trò của NSNN • a. Đảm bảo hoạt động của Bộ máy Nhà nước • Huy động các nguồn lực tài chính • Phân phối các nguồn tài chính cho nhu cầu chi tiêu của Nhà nước. • Kiểm tra, giám sát • b. Điều tiết trong lĩnh vực kinh tế • Thông qua các công cụ chi tiêu của Nhà nước • Thông qua công cụ thuế • Điều tiết về xã hội:đảm bảo công bằng xã hội. • Điều tiết về thị trường

II. Thu NSNN • Khái niệm: • Thu NSNN là quá trình tập trung và huy động các khoản thu cho Nhà nước bằng các công cụ thích hợp để thỏa mãn nhu cầu chi tiêu của Nhà nước.

II. Thu NSNN • Các hình thức thu NSNN • Phân loại thu NSNN • Các nhân tố ảnh hưởng đến thu NSNN

1. Các hình thức thu NSNN • a. Thuế • b. Phí • c. Lệ phí • d. Các khoản vay trong nước và nước ngoài của Chính phủ • e. Các khoản thu khác

a. Thuế • Là hình thức huy động bắt buộc một phần thu nhập của các cá nhân, doanh nghiệp cho Nhà nước nhằm đảm bảo nhu cầu chi tiêu của Nhà nước.

b. Phí • Khái niệm: • Là khoản tiền mà các tổ chức, cá nhân phải nộp khi nhận được các dịch vụ sự nghiệp do Nhà nước cung cấp như học phí, viện phí… • Bản chất: • Nhà nước thu hồi một phần chi phí đầu tư thông qua Phí.

c. Lệ phí • Khái niệm: • Là khoản tiền mà các tổ chức, cá nhân phải nộp khi nhận được các dịch vụ quản lý hành chính, tư pháp do Nhà nước cung cấp. • Bản chất: • Lệ phí bù đắp toàn bộ chi phí Nhà nước đã bỏ ra.

Phân biệt phí và lệ phí

d. Các khoản vay trong nước và nước ngoài của Chính phủ. • Vay trong nước: bằng hình thức phát hành trái phiếu: Trái phiếu Chính phủ, trái phiếu chính quyền địa phương, công trái, trái phiếu công trình. • Vay nước ngoài: vay vốn ODA, phát hành trái phiếu chính phủ quốc tế, vay của các tổ chức tài chính, tín dụng nước ngoài.

2. Phân loại thu NSNN • a. Căn cứ vào tính chất kinh tế của khoản thu • Thu từ thuế • Thu ngoài thuế • b. Căn cứ vào tính chất vay nợ của khoản thu • Thu từ vay nợ • Thu ngoài vay nợ • c. Căn cứ vào tính chất thường xuyên của các khoản thu • Thu thường xuyên(thue,le phi,phi…) • Thu không thường xuyên.(vd cac khoan vay CP)

3. Các nhân tố ảnh hưởng đến thu NSNN • a. Các nhân tố khách quan • Thu nhập GDP bình quân đầu người • Tỷ suất lợi nhuận bình quân của nền kinh tế • Mức độ khai thác tài nguyên thiên nhiên • b. Các nhân tố chủ quan • Mức độ và hiệu quả chi tiêu của Nhà nước • Hiệu quả thu ngân sách

III. Thuế • 1. Khái niệm thuế • 2. Những nội dung cơ bản của luật thuế • 3. Nguyên tắc đánh thuế • 4. Phân loại thuế

1. Khái niệm • a. Định nghĩa • Thuế là hình thức huy động bắt buộc một phần thu nhập của các cá nhân, doanh nghiệp cho Nhà nước nhằm đảm bảo nhu cầu chi tiêu của Nhà nước. • b. Đặc điểm • Là hình thức huy động một phần thu nhập • Có tính chất bắt buộc • Không hoàn trả trực tiếp(khi nop thue chua nhan dc ngay dich vu)

2. Những nội dung cơ bản của luật thuế • Mục tiêu (ý nghĩa) của luật thuế • Đối tượng chịu thuế • Người nộp thuế (đối tượng nộp thuế) và người chịu thuế. • Căn cứ tính thuế • Ưu đãi thuế

Căn cứ tính thuế • * Công thức tổng quát: • Số thuế phải nộp = Số lượng đối tượng tính thuế x Thuế suất • Nhóm thuế tiêu dùng: • +T= Giá trị hàng hoá tiêu dùng x Thuế suất • = Số lượng hàng hoá tiêu dùng x Giá chưa có thuế x Thuế suất • +T= Số lượng hàng hóa x Thuế suất(It gap) • - Nhóm thuế thu nhập: • + Thuế TNDN = (thu nhập – chi phí) x Thuế suất • + Thuế TNCN • Nhóm thuế tài sản: • + Thuế nhà đất = Diện tích nhà đất x Thuế suất • + Thuế tài nguyên = Sản lượng tài nguyên khai thác x Giá tính thuế x Thuế suất

Căn cứ tính thuế • Thuế suất: là linh hồn của luật thuế. • - Thuế suất cố định: • + Thuế suất tỷ lệ %: thuế suất thuế TNDN (25%), thuế suất thuế GTGT (10%) • + Thuế suất là 1 số tuyệt đối: thuế suất thuế nhà đất • Thuế suất luỹ tiến từng phần: thuế suất thuế TNCN

Biểu thuế luỹ tiến áp dụng đối với thu nhập từ kinh doanh và từ tiền lương, tiền công

Ví dụ • Ông X có thu nhập là 18 triệu/tháng. Ông phải nuôi 2 người phụ thuộc. Tính số thuế TNCN ông X phải nộp theo Luật thuế TNCN áp dụng từ 01/01/2009 • Dap so 870.000VND • Chu y: • -Giam tru gia canh nuoi 1 ng phu thuoc:1.6tr • -Giam tru thue chinh ban than:4tr • Thu nhap chiu thue=Thu nhap-Cac khoan giam tru

2e. Ưu đãi thuế • Là gì? • Các trường hợp: • Các khía cạnh so sánh: • + Thời hạn • + Hồ sơ xin phép • + Thủ tục đăng ký, kê khai nộp thuế • Trường hợp miễn, giảm thuế • Trường hợp thuế suất ưu đãi • Trường hợp không thuộc diện đối tượng chịu thuế

3. Nguyên tắc đánh thuế • Nguyên tắc công bằng • - Công bằng theo chiều dọc • - Công bằng theo chiều ngang • Nguyên tắc trung lập • Nguyên tắc hiệu quả trong việc thu thuế • H = Tổng số thu về thuế/ chi phí • Nguyên tắc đơn giản • Nguyên tắc rõ ràng • f. Nguyên tắc ổn định

4. Phân loại thuế • a. Căn cứ vào đối tượng chịu thuế • Nhóm thuế thu nhập • Nhóm thuế tiêu dùng hàng hoá, dịch vụ • Nhóm thuế tài sản • b. Căn cứ vào tính chất thuế đánh trực tiếp hay gián tiếp vào thu nhập • Thuế trực thu: đánh trực tiếp vào thu nhập của người chịu thuế (thuế TNDN, thuế TNCN) • Thuế gián thu: đánh gián tiếp vào thu nhập của người chịu thuế thông qua giá cả hàng hóa, dịch vụ

IV. Chi NSNN • Khái niệm chi NSNN • Phân loại chi NSNN • Các nhân tố ảnh hưởng đến chi NSNN • Nguyên tắc chi NSNN

1. Khái niệm • a. Định nghĩa • Chi NSNN là quá trình Nhà nước phân phối và sử dụng quỹ NSNN theo những nguyên tắc nhất định để thực hiện chức năng, vai trò của Nhà nước. • b. Đặc điểm • - Chi NSNN phụ thuộc các nhiệm vụ kinh tế, chính trị, xã hội mà Nhà nước đảm nhận trong mỗi thời kỳ. • Chi NSNN phát huy hiệu quả ở tầm vĩ mô và hiệu quả toàn diện. • Chi NSNN không mang tính hoàn trả trực tiếp.

2. Phân loại chi NSNN • a. Theo ngành kinh tế • 21 ngành kinh tế cấp I  21 khoản chi NSNN • b. Theo tính chất kinh tế • Chi thường xuyên: chi lương, chi mua sắm đồ đạc, dụng cụ nhỏ… • Chi đầu tư phát triển: Chi mua sắm vật tư, hàng hóa dự trữ, chi xây mới, chi CT MTQG… • Chi khác: Chi trả nợ gốc và lãi của Nhà nước, Chi viện trợ, chi cho vay, chi bổ sung quỹ dự trữ tài chính • c. Theo cơ quan lập dự toán, thực hiện và quyết toán ngân sách

3. Các nhân tố ảnh hưởng đến chi NSNN • Sự phát triển của lực lượng sản xuất • Khả năng tích luỹ của nền kinh tế • Mô hình tổ chức bộ máy Nhà nước và những nhiệm vụ kinh tế - xã hội mà Nhà nước đảm nhận trong từng thời kỳ. • Các nhân tố khác như biến động kinh tế, chính trị, xã hội; giá cả; lãi suất; tỷ giá hối đoái…

4. Nguyên tắc chi NSNN • Gắn chặt khoản thu để bố trí các khoản chi. • Đảm bảo yêu cầu tiết kiệm, hiệu quả. • Tập trung có trọng điểm. • Tránh việc chi tiêu chồng chéo, khó kiểm tra, giám sát. • Tổ chức chi NSNN phối hợp chặt chẽ với khối lượng tiền tệ, lãi suất, tỷ giá hối đoái.

V. Thâm hụt NSNN (Bội chi NSNN) • 1. Cân đối NSNN? • Thu thường xuyên > Chi thường xuyên •  Thu thường xuyên – Chi thường xuyên > 0

V. Thâm hụt NSNN • 2. Thâm hụt NSNN (Bội chi NSNN) • Khái niệm • Các chỉ tiêu đo lường • Mức bội chi NSNN = Tổng chi NSNN – Thu thường xuyên • Tỷ lệ bội chi NSNN = (Mức bội chi NSNN/ GDP) x100 • c. Các nguyên nhân dẫn đến bội chi NSNN • d. Các biện pháp:In them tien,tang thue,giam chi… • Tổng chi > Thu thường xuyên • Chi thường xuyên + Chi đầu tư > Thu thường xuyên Chi thường xuyên + Chi đầu tư = Thu thường xuyên + A?

VI. Năm ngân sách và chu trình ngân sách • 1. Năm ngân sách (năm tài chính) • Là khoảng thời gian dự toán thu – chi NSNN trong một năm đã được phê chuẩn và có hiệu lực thực hiện. • 2. Chu trình ngân sách • Là khoảng thời gian ngân sách được hình thành đến khi tổng kết, đánh giá tình hình thực hiện ngân sách năm đó (lập dự toán, thực hiện và quyết toán ngân sách)

Chu trình ngân sách

Câu hỏi 1 • Những khoản mục thu thường xuyên trong cân đối NSNN bao gồm: • Thuế, phí, lệ phí • Thuế, phí, lệ phí, phát hành trái phiếu chính phủ • Thuế, phí, lệ phí, vay nợ của nước ngoài • Không có đáp án đúng

Câu hỏi 2 • Khoản thu nào chiếm tỷ trọng lớn nhất trong tổng thu NSNN ở Việt Nam: • Thuế • Phí • Lệ phí • Vay nợ

Câu hỏi 3 • Khoản thu nào dưới đây được dùng cho chi thường xuyên: • Tín phiếu Kho Bạc • Vay của các tổ chức tài chính tiền tệ quốc tế • Phí và lệ phí • Tất cả các phương án trên

Câu hỏi 4 • Giải pháp khắc phục thâm hụt NSNN nào có ảnh hưởng đến mức cung tiền tệ: • Phát hành thêm tiền mặt vào lưu thông • Vay dân cư trong nước thông qua phát hành trái phiếu Chính phủ • Tất cả các phương án trên

Câu hỏi 5 • Để giảm bớt sự chênh lệch về thu nhập giữa các tầng lớp dân cư trong xã hội, Chính phủ áp dụng các biện pháp: • Đánh thuế tiêu thụ đặc biệt • Đánh thuế thu nhập đối với những người có thu nhập cao • Trợ cấp • Cả 3 câu trên

Câu hỏi 6 • Loại thuế nào dưới đây là thuế trực thu: • Thuế tiêu thụ đặc biệt • Thuế giá trị gia tăng • Thuế thu nhập doanh nghiệp • Tất cả các phương án trên

Câu hỏi 7 • Năm ngân sách là quá trình: • Thực hiện và quyết toán NSNN • Lập và thực hiện NSNN • Lập, thực hiện và quyết toán NSNN • Không câu nào đúng

Ch ươn g 8: NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC